ปจฺจุปฺปนฺนํ วิญฺญาณํ ขนฺโธ ปจฺจุปฺปนฺนํ วิญฺญาณํ อตฺถีติ? อามนฺตาฯ อนาคตํ วิญฺญาณํ ขนฺโธ อนาคตํ วิญฺญาณํ อตฺถีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… ปจฺจุปฺปนฺนํ วิญฺญาณํ อายตนํ…เป.… ปจฺจุปฺปนฺนํ วิญฺญาณํ ธาตุ…เป.… ปจฺจุปฺปนฺนํ วิญฺญาณํ ขนฺธา ธาตุ อายตนํ ปจฺจุปฺปนฺนํ วิญฺญาณํ อตฺถีติ? อามนฺตาฯ อนาคตํ วิญฺญาณํ ขนฺธา ธาตุ อายตนํ อนาคตํ วิญฺญาณํ อตฺถีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อตีตํ วิญฺญาณํ ขนฺโธ อตีตํ วิญฺญาณํ นตฺถีติ? อามนฺตาฯ ปจฺจุปฺปนฺนํ วิญฺญาณํ ขนฺโธ ปจฺจุปฺปนฺนํ วิญฺญาณํ นตฺถีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อตีตํ วิญฺญาณํ อายตนํ…เป.… อตีตํ วิญฺญาณํ ธาตุ…เป.… อตีตํ วิญฺญาณํ ขนฺธา ธาตุ อายตนํ อตีตํ วิญฺญาณํ นตฺถีติ? อามนฺตาฯ ปจฺจุปฺปนฺนํ วิญฺญาณํ ขนฺธา ธาตุ อายตนํ ปจฺจุปฺปนฺนํ วิญฺญาณํ นตฺถีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อนาคตํ วิญฺญาณํ ขนฺโธ อนาคตํ วิญฺญาณํ นตฺถีติ? อามนฺตาฯ ปจฺจุปฺปนฺนํ วิญฺญาณํ ขนฺโธ ปจฺจุปฺปนฺนํ วิญฺญาณํ นตฺถีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อนาคตํ วิญฺญาณํ อายตนํ…เป.… อนาคตํ วิญฺญาณํ ธาตุ…เป.… อนาคตํ วิญฺญาณํ ขนฺธา ธาตุ อายตนํ อนาคตํ วิญฺญาณํ นตฺถีติ? อามนฺตาฯ ปจฺจุปฺปนฺนํ วิญฺญาณํ ขนฺธา ธาตุ อายตนํ ปจฺจุปฺปนฺนํ วิญฺญาณํ นตฺถีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

2. สุตฺตสาธนํ

[298] น วตฺตพฺพํ – ‘‘อตีตานาคตา ขนฺธา ธาตุ อายตนํ นตฺถิ เจเต’’ติ? อามนฺตา ฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘ตโยเม, ภิกฺขเว, นิรุตฺติปถา อธิวจนปถา ปญฺญตฺติ…เป.… วิญฺญูหีติ…เป.…’’ฯ อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ น วตฺตพฺพํ – ‘‘อตีตานาคตา ขนฺธา ธาตุ อายตนํ นตฺถิ เจเต’’ติฯ

อตีตานาคตา ขนฺธา ธาตุ อายตนํ นตฺถิ เจเตติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘ยํ กิญฺจิ, ภิกฺขเว, รูปํ อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา โอฬาริกํ วา สุขุมํ วา หีนํ วา ปณีตํ วา ยํ ทูเร สนฺติเก วา, อยํ วุจฺจติ รูปกฺขนฺโธฯ ยา กาจิ เวทนา… ยา กาจิ สญฺญา… เย เกจิ สงฺขารา… ยํ กิญฺจิ วิญฺญาณํ อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ…เป.… อยํ วุจฺจติ วิญฺญาณกฺขนฺโธ’’ติฯ อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ น วตฺตพฺพํ – ‘‘อตีตานาคตา ขนฺธา ธาตุ อายตนํ นตฺถิ เจเต’’ติฯ

อตีตกฺขนฺธาทิกถา นิฏฺฐิตาฯ

7. เอกจฺจํ อตฺถีติกถา

1. อตีตาทิเอกจฺจกถา

[299] อตีตํ อตฺถีติ? เอกจฺจํ อตฺถิ, เอกจฺจํ นตฺถีติฯ เอกจฺจํ นิรุทฺธํ, เอกจฺจํ น นิรุทฺธํ; เอกจฺจํ วิคตํ, เอกจฺจํ อวิคตํ; เอกจฺจํ อตฺถงฺคตํ, เอกจฺจํ น อตฺถงฺคตํ; เอกจฺจํ อพฺภตฺถงฺคตํ, เอกจฺจํ น อพฺภตฺถงฺคตนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อตีตํ เอกจฺจํ อตฺถิ, เอกจฺจํ นตฺถีติ? อามนฺตาฯ อตีตา อวิปกฺกวิปากา ธมฺมา เอกจฺเจ อตฺถิ, เอกจฺเจ นตฺถีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อตีตํ เอกจฺจํ อตฺถิ, เอกจฺจํ นตฺถีติ? อามนฺตาฯ อตีตา วิปกฺกวิปากา ธมฺมา เอกจฺเจ อตฺถิ, เอกจฺเจ นตฺถีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อตีตํ เอกจฺจํ อตฺถิ, เอกจฺจํ นตฺถีติ? อามนฺตาฯ อตีตา อวิปากา ธมฺมา เอกจฺเจ อตฺถิ เอกจฺเจ นตฺถีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อตีตํ เอกจฺจํ อตฺถิ เอกจฺจํ นตฺถีติ? อามนฺตาฯ กิํ อตฺถิ กิํ นตฺถีติ? อตีตา อวิปกฺกวิปากา ธมฺมา – เต อตฺถิ; อตีตา วิปกฺกวิปากา ธมฺมา – เต นตฺถีติฯ อตีตา อวิปกฺกวิปากา ธมฺมา – เต อตฺถีติ? อามนฺตา ฯ อตีตา วิปกฺกวิปากา ธมฺมา – เต อตฺถีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อตีตา อวิปกฺกวิปากา ธมฺมา – เต อตฺถีติ? อามนฺตาฯ อตีตา อวิปากา ธมฺมา – เต อตฺถีติ [อตีตา อวิปกฺกวิปากา ธมฺมา เต นตฺถีติ (ก.)]? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อตีตา วิปกฺกวิปากา ธมฺมา – เต นตฺถีติ? อามนฺตาฯ อตีตา อวิปกฺกวิปากา ธมฺมา – เต นตฺถีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ …เป.…ฯ

อตีตา อวิปากา [วิปกฺกวิปากา (สฺยา.), อวิปกฺกวิปากา (ก.)] ธมฺมา – เต นตฺถีติ? อามนฺตาฯ อตีตา อวิปกฺกวิปากา [อวิปากา (สฺยา.)] ธมฺมา – เต นตฺถีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อตีตา อวิปกฺกวิปากา ธมฺมา – เต อตฺถีติ? อามนฺตาฯ นนุ อตีตา อวิปกฺกวิปากา ธมฺมา นิรุทฺธาติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อตีตา อวิปกฺกวิปากา ธมฺมา นิรุทฺธา, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อตีตา อวิปกฺกวิปากา ธมฺมา – เต [ธมฺมา นิรุทฺธา เต (สฺยา. ก.)] อตฺถี’’ติฯ