เมนู

ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตพฺเพ โข – ‘ปจฺจุปฺปนฺนํ อตฺถิ อตฺถิ สิยา ปจฺจุปฺปนฺนํ, สิยา โน ปจฺจุปฺปนฺนํ, เตน ปจฺจุปฺปนฺนํ โน ปจฺจุปฺปนฺนํ, โน ปจฺจุปฺปนฺนํ ปจฺจุปฺปนฺน’’’นฺติ มิจฺฉาฯ

นิพฺพานํ อตฺถีติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ นิพฺพานนฺติ? อตฺถิ สิยา นิพฺพานํ สิยา โน นิพฺพานนฺติฯ

อาชานาหิ นิคฺคหํฯ หญฺจิ นิพฺพานํ อตฺถิ อตฺถิ สิยา นิพฺพานํ, สิยา โน นิพฺพานํ, เตน นิพฺพานํ โน นิพฺพานํ, โน นิพฺพานํ นิพฺพานนฺติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตพฺเพ โข – ‘นิพฺพานํ อตฺถิ อตฺถิ สิยา นิพฺพานํ, สิยา โน นิพฺพานํ, เตน นิพฺพานํ โน นิพฺพานํ, โน นิพฺพานํ นิพฺพาน’’’นฺติ มิจฺฉาฯ

โน เจ ปน นิพฺพานํ โน นิพฺพานํ, โน นิพฺพานํ นิพฺพานนฺติ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘นิพฺพานํ อตฺถิ อตฺถิ สิยา นิพฺพานํ, สิยา โน นิพฺพาน’’นฺติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตพฺเพ โข – ‘นิพฺพานํ อตฺถิ อตฺถิ สิยา นิพฺพานํ, สิยา โน นิพฺพานํ, เตน นิพฺพานํ โน นิพฺพานํ, โน นิพฺพานํ นิพฺพาน’’’นฺติ มิจฺฉาฯ

สุตฺตสาธนํ

[296] น วตฺตพฺพํ – ‘‘อตีตํ อตฺถิ, อนาคตํ อตฺถี’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘ยํ กิญฺจิ, ภิกฺขเว, รูปํ อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา โอฬาริกํ วา สุขุมํ วา หีนํ วา ปณีตํ วา ยํ ทูเร สนฺติเก วา – อยํ วุจฺจติ รูปกฺขนฺโธฯ ยา กาจิ เวทนา… ยา กาจิ สญฺญา… เย เกจิ สงฺขารา… ยํ กิญฺจิ วิญฺญาณํ อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา โอฬาริกํ วา สุขุมํ วา หีนํ วา ปณีตํ วา ยํ ทูเร สนฺติเก วา – อยํ วุจฺจติ วิญฺญาณกฺขนฺโธ’’ติ [สํ. นิ. 3.48]ฯ อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ อตีตํ อตฺถิ, อนาคตํ อตฺถีติฯ

อตีตํ อตฺถิ, อนาคตํ อตฺถีติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘ตโยเม, ภิกฺขเว, นิรุตฺติปถา อธิวจนปถา ปญฺญตฺติปถา อสงฺกิณฺณา อสงฺกิณฺณปุพฺพา น สงฺกิยนฺติ น สงฺกิยิสฺสนฺติ อปฺปฏิกุฏฺฐา สมเณหิ พฺราหฺมเณหิ วิญฺญูหิฯ กตเม ตโย? ยํ, ภิกฺขเว, รูปํ อตีตํ นิรุทฺธํ วิคตํ วิปริณตํ ‘อโหสี’ติ ตสฺส สงฺขา, ‘อโหสี’ติ ตสฺส สมญฺญา, ‘อโหสี’ติ ตสฺส ปญฺญตฺติ; น ตสฺส สงฺขา ‘อตฺถี’ติ, น ตสฺส สงฺขา ‘ภวิสฺสตี’ติฯ