อุภัยพากยปริวัตน์
ภาคที่ 1
1. วิธีเรียงความภาษามคธ ไม่เหมือนเรียงภาษาไทย ใช้
กลับกัน เช่นคำไทยว่า สาวก ของพระพุทธเจ้า คำมคธต้องเรียง
กลับกันว่า ของพระพุทธเจ้า สาวก ดังนี้
ประโยคเหล่านี้ผู้เรียนจงแปลเป็นไทย
1. พุทฺธสฺส สาวโก 14. รุกฺขสฺส สุสิเร อหิ
2. ธมฺเม ปสาโท 15. โกฏฺเฐ วีหโย
3. สาวกานํ สงฺโฆ 16. กริโน ทนฺตา
4. อาจริยสฺส สิสฺสา 17. มนฺตนํ สมาคโม
5. คาเม อาวาโส 18. รุกฺเข สิขี
6. คาเมสุ ทารกา 19. ทณฺฑิสฺส หตฺเถ ทณฺโฑ
7. อาจริยมฺหิ คารโว 20. เสฏฺฐิมฺหิ วิสฺสาโส
8. สงฺฆสฺส วิหาโร 21. วเช ปสโว
9. อุปชฺฌายสฺส ปตฺโต 22. ปพฺพตสฺส สิขเร เกตุ
10. ขตฺติยานํ กุมารา 23. เสตุมฺหิ รโถ
11. อคฺคิโน ขนฺโธ 24. ครุโน ปุตฺตา
12. อิสีนํ อสฺสโม 25. กุมารานํ ครโว
13. อริมฺหา อุตฺราโส 26. วิญฺญูนํ โอวาโท

27. โลเก สยมฺภู 29. เวทานํ ปารคุโน
28. สยมฺภุโน ธมฺโม 30. วิญฺญูหิ อุปสํเสโว.
ประโยคเหล่านี้ ผู้เรียนจงแปลเป็นมคธ
31. ความเชื่อ ในพระพุทธเจ้า 41. เปลว แห่งไฟ
32. ผล ของพระธรรม 42. กิ่ง ท. แห่งต้นไม้
33. กุฎี ท. ของสงฆ์ 43. ข้าวสุก ในหม้อข้าว
34. อาจารย์ ของศิษย์ ท. 44. เชือก ในคอ แห่งหมา
35. บ้าน ท. ในเมือง 45. จุก ในหัว แห่งเด็ก
36. เด็ก ท. ในวัด 46. กอง แห่งข้าวเปลือก ท.
37. หมู่ แห่งหญิง ท. 47. หมู่ แห่งปลา ท. ในสระ
38. ต้นไม้ ท. บนภูเขา 48. รถ ท. ในถนน
39. วิหาร แห่งอุปัชฌายะ 49. เสา แห่งสะพาน
40. เมือง แห่งกษัตริย์ 50. คอก แห่งสัตว์ของเลี้ยง ท.

2. คุณนามของนามนามบทใด ต้องมีลิงคะ วจนะ วิภัตติ
เหมือนลิงคะ วจนะ วิภัตติ ของนามนามบทนั้น เรียงไว้หน้านาม -
นามบทนั้น ดังนี้ อุจฺโจ รุกฺโข ต้นไม้สูง, อจฺเจ รุกฺเข สกุณา
นกทั้งหลาย บนต้นไม้ สูง.

ประโยคเหล่านี้ ผู้เรียนจงแปลเป็นไทย
51. สตฺตานํ อคฺโค พุทฺโธ 66. วิสาเล เขตฺเต สสฺสานิ
52. สุนฺทโร ธมฺโม 67. ทารุณา โจรา
53. มหนฺโต สาวกานํ สงโฆ 68. ทารุเณหิ โจเรหิ ภยํ
54. อคฺคสฺส พุทฺธสฺส สาสนํ 69. ทีฆา รชฺชุ
55. สุนฺทรสฺส ธมฺมสฺส วิปาโก 70. ทีฆาย รชฺชุยา คุลํ
56. สุทฺธานํ สาวกานํ สงฺโฆ 71. นวํ สปฺปิ
57. กุสโล อาจริโย 72. นวสฺมึ สปฺปิมฺหิ มกฺขิกา
58. อาตาปิโน สิสฺสา 73. มหตี สาลา
59. กุสลสฺส อาจริยสฺส มติ 74. มหติยํ สาลายํ ชนา
60. อาตาปินํ สิสฺสานํ สิกฺขา 75. ครุกํ ธนุ
61. อฑฺฒํ กุลํ 76. ครุกสฺส ธนุสฺส ชิยํ
62. อฑฺฒสฺส กุลสฺส ปุตฺโต 77. นีลานิ ปุปฺผานิ
63. สุคนฺธํ ปุปฺผํ 78. นีลานํ ปุปฺผานํ ราสิ
64. สุคนเธ ปุปฺเผ ภมโร 79. สุกฺโก สาลีนํ โอทโน
65. วิสาลํ เขตฺตํ 80. สุกฺกสฺส โอทนสฺส ปาตี.

ประโยคเหล่านี้ ผู้เรียนจงแปลเป็นมคธ
81. พระพุทธเจ้า ผู้ที่พึ่ง 82. อานุภาพ ของพระพุทธเจ้า
ของสัตว์ ท. ผู้ที่พึ่ง ของสัตว์ ท.

83. ธรรม เลิศ ในโลก 91. รัศมี ของพระอาทิตย์ ร้อน
84. ความเลื่อมใส ในธรรม 92. รัศมี ของพระจันทร์ เย็น
เลิศ ในโลก 93. ต้นไม้ ท. ใหญ่
85. บุคคล ท. ผู้อริยะ 94. ต้นไม้ ท. บนภูเขา ใหญ่
86. คุณ ของบุคคล ท. ผู้อริยะ 95. พระสตูป สูง
87. นาง กษัตริย์ 96. ธง บนยอด แห่งพระสตูป สูง
88. โอรส ของนาง กษัตริย์ 97. กระดูก ท. แห่ง ความ เผือก
89. พระราชา มาคธ 98. หนัง แห่งโค ท. ดำ
90. โอรส ใหญ่ ของ 99. วิมาน แห่งพรหม ใหญ่
พระราชา มาคธ 100. ดาว ท. ในฟ้า อันมือ.

3. กิริยากิตก์ ที่ไม่ใช่อัพยยะ ของนามนามบทใด ต้อง
มีลิงคะ วจนะ วิภัตติ เหมือนลิงคะ วจนะ วิภัตติ ของนาม-
นามบทนั้น เหมือนกับคุณนามที่แสดงมาแล้ว แต่เรียงไว้หลัง
นามนาม ดังนี้ ปุตฺโต ชาโต บุตร เกิดแล้ว, ปิตา ตุฏฺโฐ
บิดา ยินดีแล้ว.
ประโยคเหล่านี้ ผู้เรียนจงแปลเป็นไทย
101. พุทฺโธ โลเก อุปฺปนฺโน 104. อาจริโย สิสฺสานํ สิปฺปํ
102. สุริโย นเภ อุคฺคโต วาเจนฺโต
103. ราชา อุยฺยานํ คโต 105. วาณิโช ธานิยา นิกฺขนฺโต

106. พฺราหฺมโณ นหานาย 117. คิลาโน สยเน นิปนฺโน
นทึ คโต 118. ตาปโส ผลานํ อตฺถาย
107. ภิกฺขู คามํ ปิณฺฑาย วนํ คโต
ปวิฏฺฐา 119. ทลิทฺทสฺส ธนํ นฏฺฐํ
108. เสฏฺฐิโน ภริยา รเถน 120. ราชินี นารีนํ มชฺเฌ ฐิตา
วีถิยํ คตา 121. อมจฺจสฺส เคลญฺญํ ชาตํ
109. อิสโย อสฺสเมสุ นิสินฺนา 122. ติณานิ ภูมิยํ รุฬฺหานิ
110. รญฺโญ ปุตฺโต ชาโต 123. อจฺฉริยํ การณํ ชาตํ
111. ผลานิ รุกฺขา ปติตานิ 124. รุกฺขสฺส สาขา ภคฺคา
112. วธู คพฺเภ นิสินฺนา 125. อมฺพสฺส ผลานิ ปกฺกานิ
113. โสภณานิ ปุปฺผานิ มิลาตานิ 126. กากา รุกฺเขสุ นิลีนา
114. หตฺถี ชิณฺณาย สาลาย 127. ภีรุโก มรณสฺมา ภีโต
ฐิโต 128. ภิกฺขุ อตฺตโน สนฺตเกน
115. จณฺโฑ ปุริโส อตฺตโน ตุฏฺโฐ
ญาตีหิ ภินฺโน 129. ทาริกา นทิยํ นิมุคฺคา
116. ปิตา ปุตฺเตน คามํ คโต 130. สปฺปิสฺส ภาชนํ ภินฺนํ.

ประโยคเหล่านี้ ผู้เรียนจงแปลเป็นมคธ
131. พระพุทธเจ้า เกิดขึ้นแล้ว ในโลก
132. ธรรม ตั้งอยู่แล้ว ในสันดาน ของสัตบุรุษ ท.
133. พระผู้มีพระภาค ถึงแล้ว ซึ่งกรุงราชคฤห์ โดยลำดับ

134. ฤษี ท. อยู่แล้ว ในสวน แห่งพระราชา
135. ดอกบัว เขียว เกิดแล้ว ในน้ำ
136. กิ่งไม้ แห้ง ตกแล้ว จากตนไม้
137. พระราชา ออกแล้ว จากเมือง ด้วยบริวาร ใหญ่
138. ช้าง ดุ หลีกออกแล้ว จากฝูง
139. ขุนนาง ไปแล้ว ในแม่น้ำ ด้วยเรือ
140. พราหมณ์ ท. เข้าไปแล้ว สู่เมือง เพื่ออันขอ
141. ไฟ ตั้งขึ้นแล้ว แต่หลังคา แห่งเรือน
142. หญิง ท. ไปแล้ว เพื่ออันเล่น ในแม่น้ำ
143. จีวร ท. เกิดขึ้นแล้ว แก่สงฆ์
144. จีวร ของสามเณร หายแล้ว
145. ลูกหญิง ของเศรษฐี ตายแล้ว
146. ต้นไม้ ท. งอกขึ้นแล้ว ในสวน แห่งพระราชา
147. นางสาวน้อย ไปแล้ว สู่ตระกูล แห่งผัว
148. ภิกษุ ท. นั่งแล้ว ในวิหาร ใหญ่
149. คน นอนแล้ว ในศาลา สูง ใกล้บ้าน
150. พระจันทร์ ขึ้นไปแล้ว ในฟ้า ในกลางคืน.