เมนู

[1020] กามาวจรา ธมฺมา, น กามาวจรา ธมฺมา, รูปาวจรา ธมฺมา, น รูปาวจรา ธมฺมา, อรูปาวจรา ธมฺมา, น อรูปาวจรา ธมฺมา, ปริยาปนฺนา ธมฺมา, อปริยาปนฺนา ธมฺมาฯ

กตเม ธมฺมา กามาวจรา? เหฏฺฐโต อวีจินิรยํ ปริยนฺตํ กริตฺวา, อุปริโต ปรนิมฺมิตวสวตฺตี เทเว อนฺโตกริตฺวา, ยํ เอตสฺมิํ อนฺตเร เอตฺถาวจรา เอตฺถ ปริยาปนฺนา ขนฺธธาตุอายตนา; รูปํ, เวทนา, สญฺญา, สงฺขารา, วิญฺญาณํ – อิเม ธมฺมา กามาวจราฯ

กตเม ธมฺมา น กามาวจรา? รูปาวจรา, อรูปาวจรา, อปริยาปนฺนา – อิเม ธมฺมา น กามาวจราฯ

กตเม ธมฺมา รูปาวจรา? เหฏฺฐโต พฺรหฺมโลกํ ปริยนฺตํ กริตฺวา, อุปริโต อกนิฏฺเฐ เทเว อนฺโตกริตฺวา , ยํ เอตสฺมิํ อนฺตเร เอตฺถาวจรา เอตฺถ ปริยาปนฺนา สมาปนฺนสฺส วา อุปปนฺนสฺส วา ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหาริสฺส วา จิตฺตเจตสิกา ธมฺมา – อิเม ธมฺมา รูปาวจราฯ

กตเม ธมฺมา น รูปาวจรา? กามาวจรา, อรูปาวจรา, อปริยาปนฺนา – อิเม ธมฺมา น รูปาวจราฯ

กตเม ธมฺมา อรูปาวจรา? เหฏฺฐโต อากาสานญฺจายตนูปเค เทเว ปริยนฺตํ กริตฺวา, อุปริโต เนวสญฺญานาสญฺญายตนูปเค เทเว อนฺโตกริตฺวา, ยํ เอตสฺมิํ อนฺตเร เอตฺถาวจรา เอตฺถ ปริยาปนฺนา สมาปนฺนสฺส วา อุปปนฺนสฺส วา ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหาริสฺส วา จิตฺตเจตสิกา ธมฺมา – อิเม ธมฺมา อรูปาวจราฯ

กตเม ธมฺมา น อรูปาวจรา? กามาวจรา, รูปาวจรา, อปริยาปนฺนา – อิเม ธมฺมา น อรูปาวจราฯ

กตเม ธมฺมา ปริยาปนฺนา? สาสวา กุสลากุสลพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา, รูปกฺขนฺโธ, เวทนากฺขนฺโธ, สญฺญากฺขนฺโธ, สงฺขารกฺขนฺโธ, วิญฺญาณกฺขนฺโธ – อิเม ธมฺมา ปริยาปนฺนาฯ

กตเม ธมฺมา อปริยาปนฺนา? มคฺคา จ, มคฺคผลานิ จ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อปริยาปนฺนาฯ

6. อุปฺปาทกกมฺมอายุปฺปมาณวาโร

1. อุปฺปาทกกมฺมํ

[1021] เทวาติ ฯ ตโย เทวา – สมฺมุติเทวา [สมฺมติเทวา (สฺยา.)], อุปปตฺติเทวา, วิสุทฺธิเทวาฯ

สมฺมุติเทวา นาม – ราชาโน, เทวิโย, กุมาราฯ

อุปปตฺติเทวา นาม – จาตุมหาราชิเก [จาตุมฺมหาราชิเก (สี. สฺยา.)] เทเว อุปาทาย ตทุปริ เทวาฯ

วิสุทฺธิเทวา นาม – อรหนฺโต วุจฺจนฺติฯ

ทานํ ทตฺวา, สีลํ สมาทิยิตฺวา, อุโปสถกมฺมํ กตฺวา กตฺถ อุปปชฺชนฺติ? ทานํ ทตฺวา, สีลํ สมาทิยิตฺวา, อุโปสถกมฺมํ กตฺวา อปฺเปกจฺเจ ขตฺติยมหาสาลานํ สหพฺยตํ อุปปชฺชนฺติ, อปฺเปกจฺเจ พฺราหฺมณมหาสาลานํ สหพฺยตํ อุปปชฺชนฺติ, อปฺเปกจฺเจ คหปติมหาสาลานํ สหพฺยตํ อุปปชฺชนฺติ, อปฺเปกจฺเจ จาตุมหาราชิกานํ เทวานํ สหพฺยตํ อุปปชฺชนฺติ, อปฺเปกจฺเจ ตาวติํสานํ เทวานํ สหพฺยตํ อุปปชฺชนฺติ, อปฺเปกจฺเจ ยามานํ เทวานํ สหพฺยตํ อุปปชฺชนฺติ, อปฺเปกจฺเจ ตุสิตานํ เทวานํ สหพฺยตํ อุปปชฺชนฺติ, อปฺเปกจฺเจ นิมฺมานรตีนํ เทวานํ สหพฺยตํ อุปปชฺชนฺติ, อปฺเปกจฺเจ ปรนิมฺมิตวสวตฺตีนํ เทวานํ สหพฺยตํ อุปปชฺชนฺติฯ

2. อายุปฺปมาณํ

[1022] มนุสฺสานํ กิตฺตกํ อายุปฺปมาณํ? วสฺสสตํ, อปฺปํ วา ภิยฺโย [อปฺปํ วา ภิยฺโย วา (สฺยา. ก.) ที. นิ. 2.7]

[1023] จาตุมหาราชิกานํ เทวานํ กิตฺตกํ อายุปฺปมาณํ? ยานิ มานุสกานิ ปญฺญาส วสฺสานิ, จาตุมฺมหาราชิกานํ เทวานํ เอโส เอโก รตฺตินฺทิโว [รตฺติทิโว (ก.) อ. นิ. 3.71]ฯ ตาย รตฺติยา ติํส รตฺติโย มาโสฯ เตน มาเสน ทฺวาทสมาสิโย สํวจฺฉโรฯ เตน สํวจฺฉเรน ทิพฺพานิ ปญฺจ วสฺสสตานิ จาตุมฺมหาราชิกานํ เทวานํ อายุปฺปมาณํฯ มนุสฺสานํ คณนาย กิตฺตกํ โหติ? นวุติ วสฺสสตสหสฺสานิฯ