ตตฺถ กตเม ตโย อพฺยากตเหตู? กุสลานํ ธมฺมานํ วิปากโต อโลโภ, อโทโส, อโมโห – อิเม ตโย อพฺยากตเหตูฯ อิเม วุจฺจนฺติ ‘‘อปริยาปนฺเน ฉ เหตู’’ฯ

ตตฺถ กตเม อปริยาปนฺเน ตโย อาหารา? ผสฺสาหาโร, มโนสญฺเจตนาหาโร, วิญฺญาณาหาโร – อิเม วุจฺจนฺติ ‘‘อปริยาปนฺเน ตโย อาหารา’’ฯ

ตตฺถ กตโม อปริยาปนฺเน เอโก ผสฺโส? มโนวิญฺญาณธาตุสมฺผสฺโส – อยํ วุจฺจติ ‘‘อปริยาปนฺเน เอโก ผสฺโส’’ฯ

ตตฺถ กตมา อปริยาปนฺเน เอกา เวทนา…เป.… เอกา สญฺญา…เป.… เอกา เจตนา…เป.… เอกํ จิตฺตํ? มโนวิญฺญาณธาตุ – อิทํ วุจฺจติ ‘‘อปริยาปนฺเน เอกํ จิตฺตํ’’ฯ

3. ปริยาปนฺนาปริยาปนฺนวาโร

1. กามธาตุ

[999] ปญฺจนฺนํ ขนฺธานํ กติ กามธาตุปริยาปนฺนา, กติ น กามธาตุปริยาปนฺนา…เป.… สตฺตนฺนํ จิตฺตานํ กติ กามธาตุปริยาปนฺนา, กติ น กามธาตุปริยาปนฺนา?

[1000] รูปกฺขนฺโธ กามธาตุปริยาปนฺโน; จตฺตาโร ขนฺธา สิยา กามธาตุปริยาปนฺนา, สิยา น กามธาตุปริยาปนฺนาฯ

ทสายตนา กามธาตุปริยาปนฺนา; ทฺเว อายตนา สิยา กามธาตุปริยาปนฺนา, สิยา น กามธาตุปริยาปนฺนาฯ

โสฬส ธาตุโย กามธาตุปริยาปนฺนา; ทฺเว ธาตุโย สิยา กามธาตุปริยาปนฺนา, สิยา น กามธาตุปริยาปนฺนาฯ

สมุทยสจฺจํ กามธาตุปริยาปนฺนํ; ทฺเว สจฺจา น กามธาตุปริยาปนฺนา; ทุกฺขสจฺจํ สิยา กามธาตุปริยาปนฺนํ, สิยา น กามธาตุปริยาปนฺนํฯ

ทสินฺทฺริยา กามธาตุปริยาปนฺนา; ตีณินฺทฺริยา น กามธาตุปริยาปนฺนา; นวินฺทฺริยา สิยา กามธาตุปริยาปนฺนา, สิยา น กามธาตุปริยาปนฺนาฯ

ตโย อกุสลเหตู กามธาตุปริยาปนฺนา; ฉ เหตู สิยา กามธาตุปริยาปนฺนา, สิยา น กามธาตุปริยาปนฺนาฯ