เมนู

4. ธมฺมวาโร

[721] จตสฺโส ปฏิสมฺภิทา – อตฺถปฏิสมฺภิทา, ธมฺมปฏิสมฺภิทา, นิรุตฺติปฏิสมฺภิทา, ปฏิภานปฏิสมฺภิทาฯ เย ธมฺมา ชาตา ภูตา สญฺชาตา นิพฺพตฺตา อภินิพฺพตฺตา ปาตุภูตา, อิเมสุ ธมฺเมสุ ญาณํ อตฺถปฏิสมฺภิทา; ยมฺหา ธมฺมา เต ธมฺมา ชาตา ภูตา สญฺชาตา นิพฺพตฺตา อภินิพฺพตฺตา ปาตุภูตา, เตสุ ธมฺเมสุ ญาณํ ธมฺมปฏิสมฺภิทา; ตตฺร ธมฺมนิรุตฺตาภิลาเป ญาณํ นิรุตฺติปฏิสมฺภิทา; ญาเณสุ ญาณํ ปฏิภานปฏิสมฺภิทาฯ อยํ ธมฺมวาโรฯ

5. ปฏิจฺจสมุปฺปาทวาโร

[722] จตสฺโส ปฏิสมฺภิทา – อตฺถปฏิสมฺภิทา, ธมฺมปฏิสมฺภิทา, นิรุตฺติปฏิสมฺภิทา, ปฏิภานปฏิสมฺภิทาฯ ชรามรเณ ญาณํ อตฺถปฏิสมฺภิทา, ชรามรณสมุทเย ญาณํ ธมฺมปฏิสมฺภิทา, ชรามรณนิโรเธ ญาณํ อตฺถปฏิสมฺภิทา, ชรามรณนิโรธคามินิยา ปฏิปทาย ญาณํ ธมฺมปฏิสมฺภิทา, ตตฺร ธมฺมนิรุตฺตาภิลาเป ญาณํ นิรุตฺติปฏิสมฺภิทา, ญาเณสุ ญาณํ ปฏิภานปฏิสมฺภิทาฯ

[723] จตสฺโส ปฏิสมฺภิทา – อตฺถปฏิสมฺภิทา, ธมฺมปฏิสมฺภิทา, นิรุตฺติปฏิสมฺภิทา, ปฏิภานปฏิสมฺภิทาฯ ชาติยา ญาณํ…เป.… ภเว ญาณํ…เป.… อุปาทาเน ญาณํ…เป.… ตณฺหาย ญาณํ…เป.… เวทนาย ญาณํ…เป.… ผสฺเส ญาณํ…เป.… สฬายตเน ญาณํ…เป.… นามรูเป ญาณํ…เป.… วิญฺญาเณ ญาณํ…เป.… สงฺขาเรสุ ญาณํ อตฺถปฏิสมฺภิทา, สงฺขารสมุทเย ญาณํ ธมฺมปฏิสมฺภิทา, สงฺขารนิโรเธ ญาณํ อตฺถปฏิสมฺภิทา, สงฺขารนิโรธคามินิยา ปฏิปทาย ญาณํ ธมฺมปฏิสมฺภิทา, ตตฺร ธมฺมนิรุตฺตาภิลาเป ญาณํ นิรุตฺติปฏิสมฺภิทา, ญาเณสุ ญาณํ ปฏิภานปฏิสมฺภิทาฯ อยํ ปฏิจฺจสมุปฺปาทวาโรฯ

6. ปริยตฺติวาโร

[724] จตสฺโส ปฏิสมฺภิทา – อตฺถปฏิสมฺภิทา, ธมฺมปฏิสมฺภิทา, นิรุตฺติปฏิสมฺภิทา, ปฏิภานปฏิสมฺภิทาฯ

ตตฺถ กตมา ธมฺมปฏิสมฺภิทา? อิธ ภิกฺขุ ธมฺมํ ชานาติ – สุตฺตํ เคยฺยํ เวยฺยากรณํ คาถํ อุทานํ อิติวุตฺตกํ ชาตกํ อพฺภุตธมฺมํ เวทลฺลํฯ อยํ วุจฺจติ ‘‘ธมฺมปฏิสมฺภิทา’’ฯ โส ตสฺส ตสฺเสว ภาสิตสฺส อตฺถํ ชานาติ – ‘‘อยํ อิมสฺส ภาสิตสฺส อตฺโถ, อยํ อิมสฺส ภาสิตสฺส อตฺโถ’’ติฯ อยํ วุจฺจติ ‘‘อตฺถปฏิสมฺภิทา’’ฯ ตตฺร ธมฺมนิรุตฺตาภิลาเป ญาณํ นิรุตฺติปฏิสมฺภิทาฯ ญาเณสุ ญาณํ ปฏิภานปฏิสมฺภิทาฯ อยํ ปริยตฺติวาโรฯ

สุตฺตนฺตภาชนียํฯ

2. อภิธมฺมภาชนียํ

1. กุสลวาโร

[725] จตสฺโส ปฏิสมฺภิทา – อตฺถปฏิสมฺภิทา, ธมฺมปฏิสมฺภิทา, นิรุตฺติปฏิสมฺภิทา, ปฏิภานปฏิสมฺภิทาฯ

กตเม ธมฺมา กุสลา? ยสฺมิํ สมเย กามาวจรํ กุสลํ จิตฺตํ อุปฺปนฺนํ โหติ โสมนสฺสสหคตํ ญาณสมฺปยุตฺตํ รูปารมฺมณํ วา…เป.… ธมฺมารมฺมณํ วา ยํ ยํ วา ปนารพฺภ , ตสฺมิํ สมเย ผสฺโส โหติ…เป.… อวิกฺเขโป โหติ, อิเม ธมฺมา กุสลาฯ อิเมสุ ธมฺเมสุ ญาณํ ธมฺมปฏิสมฺภิทาฯ เตสํ วิปาเก ญาณํ อตฺถปฏิสมฺภิทา, ยาย นิรุตฺติยา เตสํ ธมฺมานํ ปญฺญตฺติ โหติ, ตตฺร ธมฺมนิรุตฺตาภิลาเป ญาณํ นิรุตฺติปฏิสมฺภิทาฯ เยน ญาเณน ตานิ ญาณานิ ชานาติ – ‘‘อิมานิ ญาณานิ อิทมตฺถโชตกานี’’ติ, ญาเณสุ ญาณํ ปฏิภานปฏิสมฺภิทาฯ

[726] จตสฺโส ปฏิสมฺภิทา – อตฺถปฏิสมฺภิทา, ธมฺมปฏิสมฺภิทา, นิรุตฺติปฏิสมฺภิทา, ปฏิภานปฏิสมฺภิทาฯ

กตเม ธมฺมา กุสลา? ยสฺมิํ สมเย กามาวจรํ กุสลํ จิตฺตํ อุปฺปนฺนํ โหติ โสมนสฺสสหคตํ ญาณสมฺปยุตฺตํ สสงฺขาเรน…เป.… โสมนสฺสสหคตํ ญาณวิปฺปยุตฺตํ…เป.… โสมนสฺสสหคตํ ญาณวิปฺปยุตฺตํ สสงฺขาเรน…เป.… อุเปกฺขาสหคตํ ญาณสมฺปยุตฺตํ…เป.… อุเปกฺขาสหคตํ ญาณสมฺปยุตฺตํ สสงฺขาเรน…เป.… อุเปกฺขาสหคตํ ญาณวิปฺปยุตฺตํ…เป.… อุเปกฺขาสหคตํ ญาณวิปฺปยุตฺตํ สสงฺขาเรน รูปารมฺมณํ วา…เป.… ธมฺมารมฺมณํ วา ยํ ยํ วา ปนารพฺภ, ตสฺมิํ สมเย ผสฺโส โหติ…เป.… อวิกฺเขโป โหติฯ อิเม ธมฺมา กุสลาฯ อิเมสุ ธมฺเมสุ ญาณํ ธมฺมปฏิสมฺภิทาฯ เตสํ วิปาเก ญาณํ อตฺถปฏิสมฺภิทาฯ ยาย นิรุตฺติยา เตสํ ธมฺมานํ ปญฺญตฺติ โหติ ตตฺร ธมฺมนิรุตฺตาภิลาเป ญาณํ นิรุตฺติปฏิสมฺภิทาฯ เยน ญาเณน ตานิ ญาณานิ ชานาติ – ‘‘อิมานิ ญาณานิ อิทมตฺถโชตกานี’’ติ, ญาเณสุ ญาณํ ปฏิภานปฏิสมฺภิทาฯ

[727] จตสฺโส ปฏิสมฺภิทา – อตฺถปฏิสมฺภิทา, ธมฺมปฏิสมฺภิทา, นิรุตฺติปฏิสมฺภิทา, ปฏิภานปฏิสมฺภิทาฯ