2. กรุณา
[653] กถญฺจ ภิกฺขุ กรุณาสหคเตน เจตสา เอกํ ทิสํ ผริตฺวา วิหรติ? เสยฺยถาปิ นาม เอกํ ปุคฺคลํ ทุคฺคตํ ทุรูเปตํ ทิสฺวา กรุณาเยยฺย, เอวเมว สพฺเพ สตฺเต กรุณาย ผรติฯ
ตตฺถ กตมา กรุณา? ยา สตฺเตสุ กรุณา กรุณายนา กรุณายิตตฺตํ กรุณาเจโตวิมุตฺติ – อยํ วุจฺจติ ‘‘กรุณา’’ฯ
ตตฺถ กตมํ จิตฺตํ? ยํ จิตฺตํ มโน มานสํ…เป.… ตชฺชามโนวิญฺญาณธาตุ – อิทํ วุจฺจติ ‘‘จิตฺตํ’’ฯ อิทํ จิตฺตํ อิมาย กรุณาย สหคตํ โหติ สหชาตํ สํสฏฺฐํ สมฺปยุตฺตํฯ เตน วุจฺจติ ‘‘กรุณาสหคเตน เจตสา’’ติฯ
[654] ‘‘เอกํ ทิส’’นฺติ ปุรตฺถิมํ วา ทิสํ ปจฺฉิมํ วา ทิสํ อุตฺตรํ วา ทิสํ ทกฺขิณํ วา ทิสํ อุทฺธํ วา อโธ วา ติริยํ วา วิทิสํ วาฯ
[655] ‘‘ผริตฺวา’’ติ ผริตฺวา อธิมุจฺจิตฺวาฯ
[656] ‘‘วิหรตี’’ติ อิริยติ วตฺตติ ปาเลติ ยเปติ ยาเปติ จรติ วิหรติฯ เตน วุจฺจติ ‘‘วิหรตี’’ติฯ
[657] ‘‘ตถา ทุติย’’นฺติ ยเถว เอกํ ทิสํ ตถา ทุติยํ ทิสํ ตถา ตติยํ ทิสํ ตถา จตุตฺถํ ทิสํ ตถา อุทฺธํ ตถา อโธ ตถา ติริยํ ตถา วิทิสํฯ
[658] ‘‘สพฺพธิ สพฺพตฺตตาย สพฺพาวนฺตํ โลก’’นฺติ สพฺเพน สพฺพํ สพฺพถา สพฺพํ อเสสํ นิสฺเสสํฯ ปริยาทายวจนเมตํ – ‘‘สพฺพธิ สพฺพตฺตตาย สพฺพาวนฺตํ โลก’’นฺติฯ
[659] ‘‘กรุณาสหคเตน เจตสา’’ติ ตตฺถ กตมา กรุณา? ยา สตฺเตสุ กรุณา กรุณายนา กรุณายิตตฺตํ กรุณาเจโตวิมุตฺติ – อยํ วุจฺจติ ‘‘กรุณา’’ฯ
ตตฺถ กตมํ จิตฺตํ? ยํ จิตฺตํ มโน มานสํ…เป.… ตชฺชามโนวิญฺญาณธาตุ – อิทํ วุจฺจติ ‘‘จิตฺตํ’’ฯ