เมนู

กิสฺมิํ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ชานํ ปาราชิกํ ธมฺมํ อชฺฌาปนฺนํ ภิกฺขุนิํ เนวตฺตนา ปฏิโจเทสิ คณสฺส อาโรเจสิ, ตสฺมิํ วตฺถุสฺมิํฯ เอกา ปญฺญตฺติฯ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ เอเกน สมุฏฺฐาเนน สมุฏฺฐาติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺฐาติ…เป.…ฯ

[204] ภิกฺขุนีนํ สตฺตมํ ปาราชิกํ กตฺถ ปญฺญตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปญฺญตฺตํฯ กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนิํ อารพฺภฯ กิสฺมิํ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺตํ อริฏฺฐํ ภิกฺขุํ คทฺธพาธิปุพฺพํ อนุวตฺติ, ตสฺมิํ วตฺถุสฺมิํฯ เอกา ปญฺญตฺติฯ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ เอเกน สมุฏฺฐาเนน สมุฏฺฐาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป.…ฯ

[205] ภิกฺขุนีนํ อฏฺฐมํ ปาราชิกํ กตฺถ ปญฺญตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปญฺญตฺตํฯ กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภฯ กิสฺมิํ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อฏฺฐมํ วตฺถุํ ปริปูเรสุํ, ตสฺมิํ วตฺถุสฺมิํฯ เอกา ปญฺญตฺติฯ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ เอเกน สมุฏฺฐาเนน สมุฏฺฐาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป.…ฯ

อฏฺฐ ปาราชิกา นิฏฺฐิตาฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

เมถุนาทินฺนาทานญฺจ , มนุสฺสวิคฺคหุตฺตริ;

กายสํสคฺคํ ฉาเทติ, อุกฺขิตฺตา อฏฺฐ วตฺถุกา;

ปญฺญาเปสิ มหาวีโร, เฉชฺชวตฺถู อสํสยาติฯ

2. สงฺฆาทิเสสกณฺฑํ

[206] ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน อุสฺสยวาทิกาย ภิกฺขุนิยา อฑฺฑํ กโรนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปญฺญตฺโต? กํ อารพฺภ? กิสฺมิํ วตฺถุสฺมิํ…เป.… เกนาภตนฺติ?

[207] ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน อุสฺสยวาทิกาย ภิกฺขุนิยา อฑฺฑํ กโรนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปญฺญตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปญฺญตฺโตฯ กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนิํ อารพฺภฯ

กิสฺมิํ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อุสฺสยวาทิกา วิหริ, ตสฺมิํ วตฺถุสฺมิํฯ อตฺถิ ตตฺถ ปญฺญตฺติ, อนุปญฺญตฺติ, อนุปฺปนฺนปญฺญตฺตีติ? เอกา ปญฺญตฺติฯ อนุปญฺญตฺติ อนุปฺปนฺนปญฺญตฺติ ตสฺมิํ นตฺถิฯ สพฺพตฺถปญฺญตฺติ, ปเทสปญฺญตฺตีติ? สพฺพตฺถปญฺญตฺติฯ สาธารณปญฺญตฺติ, อสาธารณปญฺญตฺตีติ? อสาธารณปญฺญตฺติฯ เอกโตปญฺญตฺติ, อุภโตปญฺญตฺตีติ? เอกโตปญฺญตฺติฯ จตุนฺนํ ปาติโมกฺขุทฺเทสานํ กตฺโถคธํ กตฺถ ปริยาปนฺนนฺติ? นิทาโนคธํ นิทานปริยาปนฺนํ ฯ กตเมน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉตีติ? ตติเยน อุทฺเทเสน อุทฺเทสํ อาคจฺฉติฯ จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กตมา วิปตฺตีติ? สีลวิปตฺติฯ สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กตโม อาปตฺติกฺขนฺโธติ? สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺโธฯ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ กติหิ สมุฏฺฐาเนหิ สมุฏฺฐาตีติ? ทฺวีหิ สมุฏฺฐาเนหิ สมุฏฺฐาติ – สิยา กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺฐาติ, น จิตฺตโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺฐาติ…เป.… เกนาภตนฺติ? ปรมฺปราภตํ –

อุปาลิ ทาสโก เจว, โสณโก สิคฺคโว ตถา;

โมคฺคลิปุตฺเตน ปญฺจมา, เอเต ชมฺพุสิริวฺหเยฯ …เป.…;

เอเต นาคา มหาปญฺญา, วินยญฺญู มคฺคโกวิทา;

วินยํ ทีเป ปกาเสสุํ, ปิฏกํ ตมฺพปณฺณิยาติฯ

[208] โจริํ วุฏฺฐาเปนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปญฺญตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปญฺญตฺโตฯ กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนิํ อารพฺภฯ กิสฺมิํ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี โจริํ วุฏฺฐาเปสิ, ตสฺมิํ วตฺถุสฺมิํฯ เอกา ปญฺญตฺติฯ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺฐาเนหิ สมุฏฺฐาติ – สิยา วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺฐาติ, น กายโต; สิยา กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺฐาติ…เป.…ฯ

[209] เอกาย คามนฺตรํ คจฺฉนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปญฺญตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปญฺญตฺโตฯ กํ อารพฺภาติ? อญฺญตรํ ภิกฺขุนิํ อารพฺภฯ กิสฺมิํ วตฺถุสฺมินฺติ? อญฺญตรา ภิกฺขุนี เอกา คามนฺตรํ คจฺฉิ, ตสฺมิํ วตฺถุสฺมิํฯ เอกา ปญฺญตฺติ, ติสฺโส อนุปญฺญตฺติโยฯ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ เอเกน สมุฏฺฐาเนน สมุฏฺฐาติ – ปฐมปาราชิเก…เป.…ฯ

[210] สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺตํ ภิกฺขุนิํ ธมฺเมน วินเยน สตฺถุสาสเนน อนปโลเกตฺวา การกสงฺฆํ อนญฺญาย คณสฺส ฉนฺทํ โอสาเรนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปญฺญตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปญฺญตฺโตฯ กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนิํ อารพฺภฯ กิสฺมิํ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี สมคฺเคน สงฺเฆน อุกฺขิตฺตํ ภิกฺขุนิํ ธมฺเมน วินเยน สตฺถุสาสเนน อนปโลเกตฺวา การกสงฺฆํ อนญฺญาย คณสฺส ฉนฺทํ โอสาเรสิ, ตสฺมิํ วตฺถุสฺมิํฯ เอกา ปญฺญตฺติฯ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ เอเกน สมุฏฺฐาเนน สมุฏฺฐาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป.…ฯ

[211] อวสฺสุตาย ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส หตฺถโต ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภุญฺชนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปญฺญตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปญฺญตฺโตฯ กํ อารพฺภาติ? สุนฺทรีนนฺทํ ภิกฺขุนิํ อารพฺภฯ กิสฺมิํ วตฺถุสฺมินฺติ? สุนฺทรีนนฺทา ภิกฺขุนี อวสฺสุตา อวสฺสุตสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส หตฺถโต อามิสํ ปฏิคฺคเหสิ, ตสฺมิํ วตฺถุสฺมิํฯ เอกา ปญฺญตฺติฯ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ เอเกน สมุฏฺฐาเนน สมุฏฺฐาติ – ปฐมปาราชิเก…เป.…ฯ

[212] ‘‘กิํ เต, อยฺเย, เอโส ปุริสปุคฺคโล กริสฺสติ อวสฺสุโต วา อนวสฺสุโต วา, ยโต ตฺวํ อนวสฺสุตา! อิงฺฆ, อยฺเย, ยํ เต เอโส ปุริสปุคฺคโล เทติ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา, ตํ ตฺวํ สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ขาท วา ภุญฺช วา’’ติ อุยฺโยเชนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปญฺญตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปญฺญตฺโตฯ กํ อรพฺภาติ? อญฺญตรํ ภิกฺขุนิํ อารพฺภฯ กิสฺมิํ วตฺถุสฺมินฺติ? อญฺญตรา ภิกฺขุนี –‘‘กิํ เต, อยฺเย, เอโส ปุริสปุคฺคโล กริสฺสติ อวสฺสุโต วา อนวสฺสุโต วา, ยโต ตฺวํ อนวสฺสุตา! อิงฺฆ, อยฺเย, ยํ เต เอโส ปุริสปุคฺคโล เทติ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา, ตํ ตฺวํ สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ขาท วา ภุญฺช วา’’ติ อุยฺโยเชสิ, ตสฺมิํ วตฺถุสฺมิํฯ เอกา ปญฺญตฺติฯ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ ตีหิ สมุฏฺฐาเนหิ สมุฏฺฐาติ…เป.…ฯ

[213] กุปิตาย อนตฺตมนาย ภิกฺขุนิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปญฺญตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปญฺญตฺโตฯ กํ อารพฺภาติ? จณฺฑกาฬิํ ภิกฺขุนิํ อารพฺภฯ

กิสฺมิํ วตฺถุสฺมินฺติ? จณฺฑกาฬี ภิกฺขุนี กุปิตา อนตฺตมนา เอวํ อวจ – ‘‘พุทฺธํ ปจฺจาจิกฺขามิ, ธมฺมํ ปจฺจาจิกฺขามิ, สงฺฆํ ปจฺจาจิกฺขามิ, สิกฺขํ ปจฺจาจิกฺขามี’’ติ, ตสฺมิํ วตฺถุสฺมิํฯ เอกา ปญฺญตฺติฯ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ เอเกน สมุฏฺฐาเนน สมุฏฺฐาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป.…ฯ

[214] กิสฺมิญฺจิเทว อธิกรเณ ปจฺจากตาย ภิกฺขุนิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปญฺญตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปญฺญตฺโตฯ กํ อารพฺภาติ? จณฺฑกาฬิํ ภิกฺขุนิํ อารพฺภฯ กิสฺมิํ วตฺถุสฺมินฺติ? จณฺฑกาฬี ภิกฺขุนี กิสฺมิญฺจิเทว อธิกรเณ ปจฺจากตา กุปิตา อนตฺตมนา เอวํ อวจ – ‘‘ฉนฺทคามินิโย จ ภิกฺขุนิโย, โทสคามินิโย จ ภิกฺขุนิโย, โมหคามินิโย จ ภิกฺขุนิโย, ภยคามินิโย จ ภิกฺขุนิโย’’ติ, ตสฺมิํ วตฺถุสฺมิํฯ เอกา ปญฺญตฺติฯ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ เอเกน สมุฏฺฐาเนน สมุฏฺฐาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป.…ฯ

[215] สํสฏฺฐานํ ภิกฺขุนีนํ ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺตีนํ สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปญฺญตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปญฺญตฺโตฯ กํ อารพฺภาติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภฯ กิสฺมิํ วตฺถุสฺมินฺติ? สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย สํสฏฺฐา วิหริํสุ, ตสฺมิํ วตฺถุสฺมิํฯ เอกา ปญฺญตฺติฯ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ เอเกน สมุฏฺฐาเนน สมุฏฺฐาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป.…ฯ

[216] ‘‘สํสฏฺฐาว, อยฺเย, ตุมฺเห วิหรถฯ มา ตุมฺเห นานา วิหริตฺถา’’ติ อุยฺโยเชนฺติยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺติยา สงฺฆาทิเสโส กตฺถ ปญฺญตฺโตติ? สาวตฺถิยํ ปญฺญตฺโตฯ กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนิํ อารพฺภฯ กิสฺมิํ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี – ‘‘สํสฏฺฐาว อยฺเย, ตุมฺเห วิหรถ, มา ตุมฺเห นานา วิหริตฺถา’’ติ อุยฺโยเชสิ, ตสฺมิํ วตฺถุสฺมิํฯ เอกา ปญฺญตฺติฯ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ เอเกน สมุฏฺฐาเนน สมุฏฺฐาติ – ธุรนิกฺเขเป…เป.…ฯ

ทส สงฺฆาทิเสสา นิฏฺฐิตาฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

อุสฺสยโจริ คามนฺตํ, อุกฺขิตฺตํ ขาทเนน จ;

กิํ เต กุปิตา กิสฺมิญฺจิ, สํสฏฺฐา ญายเต ทสาติฯ

3. นิสฺสคฺคิยกณฺฑํ

[217] ยํ เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ปตฺตสนฺนิจยํ กโรนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปญฺญตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปญฺญตฺตํฯ กํ อารพฺภาติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภฯ กิสฺมิํ วตฺถุสฺมินฺติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย ปตฺตสนฺนิจยํ อกํสุ, ตสฺมิํ วตฺถุสฺมิํฯ เอกา ปญฺญตฺติฯ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ ทฺวีหิ สมุฏฺฐาเนหิ สมุฏฺฐาติ – กถินเก…เป.…ฯ

อกาลจีวรํ ‘‘กาลจีวร’’นฺติ อธิฏฺฐหิตฺวา ภาชาเปนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปญฺญตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปญฺญตฺตํฯ กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนิํ อารพฺภฯ กิสฺมิํ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อกาลจีวรํ ‘‘กาลจีวร’’นฺติ อธิฏฺฐหิตฺวา ภาชาเปสิ, ตสฺมิํ วตฺถุสฺมิํฯ เอกา ปญฺญตฺติฯ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ ตีหิ สมุฏฺฐาเนหิ สมุฏฺฐาติ…เป.…ฯ

ภิกฺขุนิยา สทฺธิํ จีวรํ ปริวตฺเตตฺวา อจฺฉินฺทนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปญฺญตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปญฺญตฺตํฯ กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนิํ อารพฺภฯ กิสฺมิํ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ภิกฺขุนิยา สทฺธิํ จีวรํ ปริวตฺเตตฺวา อจฺฉินฺทิ, ตสฺมิํ วตฺถุสฺมิํฯ เอกา ปญฺญตฺติฯ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ ตีหิ สมุฏฺฐาเนหิ สมุฏฺฐาติ…เป.…ฯ

อญฺญํ วิญฺญาเปตฺวา อญฺญํ วิญฺญาเปนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปญฺญตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปญฺญตฺตํฯ กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนิํ อารพฺภฯ กิสฺมิํ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อญฺญํ วิญฺญาเปตฺวา อญฺญํ วิญฺญาเปสิ, ตสฺมิํ วตฺถุสฺมิํฯ เอกา ปญฺญตฺติฯ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ ฉหิ สมุฏฺฐาเนหิ สมุฏฺฐาติ…เป.…ฯ

อญฺญํ เจตาเปตฺวา อญฺญํ เจตาเปนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถ ปญฺญตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปญฺญตฺตํฯ กํ อารพฺภาติ? ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนิํ อารพฺภฯ กิสฺมิํ วตฺถุสฺมินฺติ? ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อญฺญํ เจตาเปตฺวา อญฺญํ เจตาเปสิ, ตสฺมิํ วตฺถุสฺมิํฯ เอกา ปญฺญตฺติฯ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ ฉหิ สมุฏฺฐาเนหิ สมุฏฺฐาติ…เป.…ฯ

อญฺญทตฺถิเกน ปริกฺขาเรน อญฺญุทฺทิสิเกน สงฺฆิเกน อญฺญํ เจตาเปนฺติยา นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ กตฺถํ ปญฺญตฺตนฺติ? สาวตฺถิยํ ปญฺญตฺตํฯ