[159] สญฺจิจฺจ มนุสฺสวิคฺคหํ ชีวิตา โวโรเปนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? สญฺจิจฺจ มนุสฺสวิคฺคหํ ชีวิตา โวโรเปนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติฯ มนุสฺสํ โอทิสฺส โอปาตํ ขณติ ‘‘ปปติตฺวา มริสฺสตี’’ติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส; ปปติเต ทุกฺขา เวทนา อุปฺปชฺชติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; มรติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส – สญฺจิจฺจ มนุสฺสวิคฺคหํ ชีวิตา โวโรเปนฺโต อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติฯ

[160] อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปนฺโต กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติฯ ปาปิจฺโฉ อิจฺฉาปกโต อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; ‘‘โย เต วิหาเร วสติ, โส ภิกฺขุ อรหา’’ติ ภณติ, ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; น ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส – อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปนฺโต อิมา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติฯ

จตฺตาโร ปาราชิกา นิฏฺฐิตาฯ

2. สงฺฆาทิเสสกณฺฑํ

[161] อุปกฺกมิตฺวา อสุจิํ โมเจนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติฯ เจเตติ อุปกฺกมติ มุจฺจติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; เจเตติ อุปกฺกมติ น มุจฺจติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ปโยเค ทุกฺกฏํฯ

มาตุคาเมน สทฺธิํ กายสํสคฺคํ สมาปชฺชนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติฯ กาเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; กาเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; กายปฏิพทฺเธน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

มาตุคามํ ทุฏฺฐุลฺลาหิ วาจาหิ โอภาเสนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติฯ วจฺจมคฺคํ ปสฺสาวมคฺคํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ, อวณฺณมฺปิ ภณติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; วจฺจมคฺคํ ปสฺสาวมคฺคํ ฐเปตฺวา อธกฺขกํ อุพฺภชาณุมณฺฑลํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ อวณฺณมฺปิ ภณติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; กายปฏิพทฺธํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ อวณฺณมฺปิ ภณติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

อตฺตกามปาริจริยา วณฺณํ ภาสนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ ฯ มาตุคามสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; ปณฺฑกสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ติรจฺฉานคตสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

สญฺจริตฺตํ สมาปชฺชนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติฯ ปฏิคฺคณฺหาติ วีมํสติ ปจฺจาหรติ , อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส; ปฏิคฺคณฺหาติ วีมํสติ น ปจฺจาหรติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ปฏิคฺคณฺหาติ น วีมํสติ น ปจฺจาหรติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

สญฺญาจิกาย กุฏิํ การาเปนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติฯ การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมิํ ปิณฺเฑ อาคเต, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺสฯ

มหลฺลกํ วิหารํ การาเปนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติฯ การาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมิํ ปิณฺเฑ อาคเต, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺสฯ

ภิกฺขุํ อมูลเกน ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํเสนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติฯ อโนกาสํ การาเปตฺวา จาวนาธิปฺปาโย วเทติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสเสน ทุกฺกฏสฺส; โอกาสํ การาเปตฺวา อกฺโกสาธิปฺปาโย วเทติ, อาปตฺติ โอมสวาทสฺสฯ

ภิกฺขุํ อญฺญภาคิยสฺส อธิกรณสฺส กิญฺจิ เทสํ เลสมตฺตํ อุปาทาย ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํเสนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ ฯ อโนกาสํ การาเปตฺวา จาวนาธิปฺปาโย วเทติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสเสน ทุกฺกฏสฺส; โอกาสํ การาเปตฺวา อกฺโกสาธิปฺปาโย วเทติ, อาปตฺติ โอมสวาทสฺสฯ

สงฺฆเภทโก ภิกฺขุ ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติฯ ญตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺสฯ

เภทกานุวตฺตกา ภิกฺขู ยาวตติยํ สมนุภาสนาย [สมนุภาสิยมานา (สฺยา.)] น ปฏินิสฺสชฺชนฺตา ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชนฺติฯ

ญตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺสฯ

ทุพฺพโจ ภิกฺขุ ยาวตติยํ สมนุภาสนาย [สมนุภาสิยมาโน (สฺยา.)] น ปฏินิสฺสชฺชนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติ ฯ ญตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺสฯ

กุลทูสโก ภิกฺขุ ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนฺโต ติสฺโส อาปตฺติโย อาปชฺชติฯ ญตฺติยา ทุกฺกฏํ; ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยา; กมฺมวาจาปริโยสาเน อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺสฯ

เตรส สงฺฆาทิเสสา นิฏฺฐิตาฯ

3. นิสฺสคฺคิยกณฺฑํ

1. กถินวคฺโค

[162] อติเรกจีวรํ ทสาหํ อติกฺกาเมนฺโต เอกํ อาปตฺติํ อาปชฺชติฯ นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ

เอกรตฺตํ ติจีวเรน วิปฺปวสนฺโต เอกํ อาปตฺติํ อาปชฺชติฯ นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ

อกาลจีวรํ ปฏิคฺคเหตฺวา มาสํ อติกฺกาเมนฺโต เอกํ อาปตฺติํ อาปชฺชติฯ นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ

อญฺญาติกาย ภิกฺขุนิยา ปุราณจีวรํ โธวาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติฯ โธวาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; โธวาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ

อญฺญาติกาย ภิกฺขุนิยา หตฺถโต จีวรํ ปฏิคฺคณฺหนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติฯ คณฺหาติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; คหิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ

อญฺญาตกํ คหปติํ วา คหปตานิํ วา จีวรํ วิญฺญาเปนฺโต ทฺเว อาปตฺติโย อาปชฺชติฯ วิญฺญาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; วิญฺญาปิเต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ