ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ – สิยา สีลวิปตฺติํ สิยา อาจารวิปตฺติํฯ จตุนฺนํ อธิกรณานํ – อาปตฺตาธิกรณํฯ สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ปญฺจหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา – สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธนฯ ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ เอเกน สมุฏฺฐาเนน สมุฏฺฐนฺติ – กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺฐนฺติฯ ยา สา อาปตฺติ อนวเสสา สา อาปตฺติ น กตเมน อธิกรเณน, น กตมมฺหิ ฐาเน, น กตเมน สมเถน สมฺมติฯ ยา สา อาปตฺติ ครุกา สา อาปตฺติ เอเกน อธิกรเณน – กิจฺจาธิกรเณน; เอกมฺหิ ฐาเน – สงฺฆมชฺเฌ; ทฺวีหิ สมเถหิ สมฺมติ – สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิญฺญาตกรเณน จฯ ยา ตา อาปตฺติโย ลหุกา ตา อาปตฺติโย เอเกน อธิกรเณน – กิจฺจาธิกรเณน; ตีสุ ฐาเนสุ – สงฺฆมชฺเฌ, คณมชฺเฌ, ปุคฺคลสฺส สนฺติเก; ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ – สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิญฺญาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จฯ

5. อธิกรณาธิปฺปาโย

[348] วิวาทาธิกรณํ โหติ อนุวาทาธิกรณํ, โหติ อาปตฺตาธิกรณํ, โหติ กิจฺจาธิกรณํฯ วิวาทาธิกรณํ น โหติ อนุวาทาธิกรณํ, น โหติ อาปตฺตาธิกรณํ, น โหติ กิจฺจาธิกรณํ; อปิ จ, วิวาทาธิกรณปจฺจยา โหติ อนุวาทาธิกรณํ, โหติ อาปตฺตาธิกรณํ, โหติ กิจฺจาธิกรณํฯ ยถา กถํ วิย? [จูฬว. 215; ปริ. 314] อิธ ภิกฺขู วิวทนฺติ – ธมฺโมติ วา อธมฺโมติ วา ทุฏฺฐุลฺลาปตฺตีติ วา อทุฏฺฐุลฺลาปตฺตีติ วาฯ ยํ ตตฺถ ภณฺฑนํ กลโห วิคฺคโห วิวาโท นานาวาโท อญฺญถาวาโท วิปจฺจตาย โวหาโร เมธกํ, อิทํ วุจฺจติ วิวาทาธิกรณํฯ วิวาทาธิกรเณ สงฺโฆ วิวทติ วิวาทาธิกรณํฯ วิวทมาโน อนุวทติ อนุวาทาธิกรณํฯ อนุวทมาโน อาปตฺติํ อาปชฺชติ อาปตฺตาธิกรณํฯ ตาย อาปตฺติยา สงฺโฆ กมฺมํ กโรติ กิจฺจาธิกรณํฯ เอวํ วิวาทาธิกรณปจฺจยา โหติ อนุวาทาธิกรณํ, โหติ อาปตฺตาธิกรณํ, โหติ กิจฺจาธิกรณํฯ