เมนู

อนฺตรเปยฺยาลํ

กติปุจฺฉาวาโร

[271] กติ อาปตฺติโย? กติ อาปตฺติกฺขนฺธา? กติ วินีตวตฺถูนิ? กติ อคารวา? กติ คารวา? กติ วินีตวตฺถูนิ? กติ วิปตฺติโย? กติ อาปตฺติสมุฏฺฐานา? กติ วิวาทมูลานิ? กติ อนุวาทมูลานิ? กติ สารณียา ธมฺมา? กติ เภทกรวตฺถูนิ? กติ อธิกรณานิ? กติ สมถา?

ปญฺจ อาปตฺติโยฯ ปญฺจ อาปตฺติกฺขนฺธาฯ ปญฺจ วินีตวตฺถูนิฯ สตฺต อาปตฺติโยฯ สตฺต อาปตฺติกฺขนฺธาฯ สตฺต วินีตวตฺถูนิฯ ฉ อคารวาฯ ฉ คารวาฯ ฉ วินีตวตฺถูนิฯ จตสฺโส วิปตฺติโยฯ ฉ อาปตฺติสมุฏฺฐานาฯ ฉ วิวาทมูลานิฯ ฉ อนุวาทมูลานิฯ ฉ สารณียา ธมฺมาฯ อฏฺฐารส เภทกรวตฺถูนิฯ จตฺตาริ อธิกรณานิฯ สตฺต สมถาฯ

ตตฺถ กตมา ปญฺจ อาปตฺติโย? ปาราชิกาปตฺติ, สงฺฆาทิเสสาปตฺติ, ปาจิตฺติยาปตฺติ, ปาฏิเทสนียาปตฺติ, ทุกฺกฏาปตฺติ – อิมา ปญฺจ อาปตฺติโยฯ

ตตฺถ กตเม ปญฺจ อาปตฺติกฺขนฺธา? ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺโธ, สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺโธ, ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺโธ, ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺโธ, ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺโธ – อิเม ปญฺจ อาปตฺติกฺขนฺธาฯ

ตตฺถ กตมานิ ปญฺจ วินีตวตฺถูนิ? ปญฺจหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ อารติ วิรติ ปฏิวิรติ เวรมณี อกิริยา อกรณํ อนชฺฌาปตฺติ เวลาอนติกฺกโม เสตุฆาโต – อิมานิ ปญฺจ วินีตวตฺถูนิฯ

ตตฺถ กตมา สตฺต อาปตฺติโย? ปาราชิกาปตฺติ, สงฺฆาทิเสสาปตฺติ, ถุลฺลจฺจยาปตฺติ, ปาจิตฺติยาปตฺติ, ปาฏิเทสนียาปตฺติ, ทุกฺกฏาปตฺติ, ทุพฺภาสิตาปตฺติ – อิมา สตฺต อาปตฺติโยฯ

ตตฺถ กตเม สตฺต อาปตฺติกฺขนฺธา? ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺโธ, สงฺฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺโธ, ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺโธ, ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺโธ, ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺโธ, ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺโธ, ทุพฺภาสิตาปตฺติกฺขนฺโธ – อิเม สตฺต อาปตฺติกฺขนฺธาฯ

ตตฺถ กตมานิ สตฺต วินีตวตฺถูนิ? สตฺตหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ อารติ วิรติ ปฏิวิรติ เวรมณี อกิริยา อกรณํ อนชฺฌาปตฺติ เวลาอนติกฺกโม เสตุฆาโต – อิมานิ สตฺต วินีตวตฺถูนิฯ

ตตฺถ กตเม ฉ อคารวา? พุทฺเธ อคารโว, ธมฺเม อคารโว, สงฺเฆ อคารโว, สิกฺขาย อคารโว, อปฺปมาเท อคารโว, ปฏิสนฺธาเร อคารโว – อิเม ฉ อคารวาฯ

ตตฺถ กตเม ฉ คารวา? พุทฺเธ คารโว, ธมฺเม คารโว, สงฺเฆ คารโว, สิกฺขาย คารโว, อปฺปมาเท คารโว, ปฏิสนฺธาเร คารโว – อิเม ฉ คารวาฯ

ตตฺถ กตมานิ ฉ วินีตวตฺถูนิ? ฉหิ อคารเวหิ อารติ วิรติ ปฏิวิรติ เวรมณี อกิริยา อกรณํ อนชฺฌาปตฺติ เวลาอนติกฺกโม เสตุฆาโต – อิมานิ ฉ วินีตวตฺถูนิฯ

ตตฺถ กตมา จตสฺโส วิปตฺติโย? สีลวิปตฺติ, อาจารวิปตฺติ, ทิฏฺฐิวิปตฺติ, อาชีววิปตฺติ – อิมา จตสฺโส วิปตฺติโยฯ

ตตฺถ กตเม ฉ อาปตฺติสมุฏฺฐานา? อตฺถาปตฺติ กายโต สมุฏฺฐาติ, น วาจโต น จิตฺตโต; อตฺถาปตฺติ วาจโต สมุฏฺฐาติ, น กายโต น จิตฺตโต; อตฺถาปตฺติ กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺฐาติ, น จิตฺตโต; อตฺถาปตฺติ กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺฐาติ, น วาจโต; อตฺถาปตฺติ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺฐาติ, น กายโต; อตฺถาปตฺติ กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺฐาติ – อิเม ฉ อาปตฺติสมุฏฺฐานาฯ

[272] ตตฺถ [จูฬว. 216; อ. นิ. 6.36; ม. นิ. 3.44; ที. นิ. 3.325] กตมานิ ฉ วิวาทมูลานิ? อิธ ภิกฺขุ โกธโน โหติ อุปนาหีฯ โย โส ภิกฺขุ โกธโน โหติ อุปนาหี โส สตฺถริปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, ธมฺเมปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, สงฺเฆปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, สิกฺขายปิ น ปริปูรการี โหติฯ โย โส ภิกฺขุ สตฺถริ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, ธมฺเม…เป.… สงฺเฆ…เป.… สิกฺขาย น ปริปูรการี, โส สงฺเฆ วิวาทํ ชเนติฯ โย โหติ วิวาโท พหุชนาหิตาย พหุชนาสุขาย พหุโน ชนสฺส อนตฺถาย อหิตาย ทุกฺขาย เทวมนุสฺสานํฯ

เอวรูปํ เจ ตุมฺเห วิวาทมูลํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา สมนุปสฺเสยฺยาถ ตตฺร ตุมฺเห ตสฺเสว ปาปกสฺส วิวาทมูลสฺส ปหานาย วายเมยฺยาถฯ เอวรูปํ เจ ตุมฺเห วิวาทมูลํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา น สมนุปสฺเสยฺยาถ ตตฺร ตุมฺเห ตสฺเสว ปาปกสฺส วิวาทมูลสฺส อายติํ อนวสฺสวาย ปฏิปชฺเชยฺยาถฯ เอวเมตสฺส ปาปกสฺส วิวาทมูลสฺส ปหานํ โหติฯ เอวเมตสฺส ปาปกสฺส วิวาทมูลสฺส อายติํ อนวสฺสโว โหติฯ

[จูฬว. 216] ปุน จปรํ ภิกฺขุ มกฺขี โหติ ปฬาสี…เป.… อิสฺสุกี โหติ มจฺฉรี, สโฐ โหติ มายาวี, ปาปิจฺโฉ โหติ มิจฺฉาทิฏฺฐิ, สนฺทิฏฺฐิปรามาสี โหติ อาธานคฺคาหี ทุปฺปฏินิสฺสคฺคีฯ โย โส ภิกฺขุ สนฺทิฏฺฐิปรามาสี โหติ อาธานคฺคาหี ทุปฺปฏินิสฺสคฺคี โส สตฺถริปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, ธมฺเมปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, สงฺเฆปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, สิกฺขายปิ น ปริปูรการี โหติฯ โย โส ภิกฺขุ สตฺถริ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส ธมฺเม…เป.… สงฺเฆ…เป.… สิกฺขาย น ปริปูรการี, โส สงฺเฆ วิวาทํ ชเนติฯ โย โส โหติ วิวาโท พหุชนาหิตาย พหุชนาสุขาย พหุโน ชนสฺส อนตฺถาย อหิตาย ทุกฺขาย เทวมนุสฺสานํฯ เอวรูปํ เจ ตุมฺเห วิวาทมูลํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา สมนุปสฺเสยฺยาถ ตตฺร ตุมฺเห ตสฺเสว ปาปกสฺส วิวาทมูลสฺส ปหานาย วายเมยฺยาถฯ เอวรูปํ เจ ตุมฺเห วิวาทมูลํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา น สมนุปสฺเสยฺยาถ ตตฺร ตุมฺเห ตสฺเสว ปาปกสฺส วิวาทมูลสฺส อายติํ อนวสฺสวาย ปฏิปชฺเชยฺยาถฯ เอวเมตสฺส ปาปกสฺส วิวาทมูลสฺส ปหานํ โหติฯ เอวเมตสฺส ปาปกสฺส วิวาทมูลสฺส อายติํ อนวสฺสโว โหติฯ อิมานิ ฉ วิวาทมูลานิฯ

[273] [จูฬว. 217] ตตฺถ กตมานิ ฉ อนุวาทมูลานิ? อิธ ภิกฺขุ โกธโน โหติ อุปนาหีฯ โย โส ภิกฺขุ โกธโน โหติ อุปนาหี โส สตฺถริปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, ธมฺเมปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, สงฺเฆปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, สิกฺขายปิ น ปริปูรการี โหติฯ โย โส ภิกฺขุ สตฺถริ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส ธมฺเม…เป.… สงฺเฆ …เป.… สิกฺขาย น ปริปูรการี โส สงฺเฆ อนุวาทํ ชเนติฯ โย โหติ อนุวาโท พหุชนาหิตาย พหุชนาสุขาย พหุโน ชนสฺส อนตฺถาย อหิตาย ทุกฺขาย เทวมนุสฺสานํฯ

เอวรูปํ เจ ตุมฺเห อนุวาทมูลํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา สมนุปสฺเสยฺยาถ ตตฺร ตุมฺเห ตสฺเสว ปาปกสฺส อนุวาทมูลสฺส ปหานาย วายเมยฺยาถฯ เอวรูปํ เจ ตุมฺเห อนุวาทมูลํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา น สมนุปสฺเสยฺยาถ ตตฺร ตุมฺเห ตสฺเสว ปาปกสฺส อนุวาทมูลสฺส อายติํ อนวสฺสวาย ปฏิปชฺเชยฺยาถฯ เอวเมตสฺส ปาปกสฺส อนุวาทมูลสฺส ปหานํ โหติฯ เอวเมตสฺส ปาปกสฺส อนุวาทมูลสฺส อายติํ อนวสฺสโว โหติฯ

ปุน จปรํ ภิกฺขุ มกฺขี โหติ ปลาสี…เป.… อิสฺสุกี โหติ มจฺฉรี, สโฐ โหติ มายาวี, ปาปิจฺโฉ โหติ มิจฺฉาทิฏฺฐิ, สนฺทิฏฺฐิปรามาสี โหติ อาธานคฺคาหี ทุปฺปฏินิสฺสคฺคีฯ โย โส ภิกฺขุ สนฺทิฏฺฐิปรามาสี โหติ อาธานคฺคาหี ทุปฺปฏินิสฺสคฺคี โส สตฺถริปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, ธมฺเมปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, สงฺเฆปิ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส, สิกฺขายปิ น ปริปูรการี โหติฯ โย ภิกฺขุ สตฺถริ อคารโว วิหรติ อปฺปติสฺโส ธมฺเม…เป.… สงฺเฆ…เป.… สิกฺขาย น ปริปูรการี โส สงฺเฆ อนุวาทํ ชเนติฯ โยเอ โหติ อนุวาโท พหุชนาหิตาย พหุชนาสุขาย พหุโน ชนสฺส อนตฺถาย อหิตาย ทุกฺขาย เทวมนุสฺสานํฯ เอวรูปํ เจ ตุมฺเห อนุวาทมูลํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา สมนุปสฺเสยฺยาถ ตตฺร ตุมฺเห ตสฺเสว ปาปกสฺส อนุวาทมูลสฺส ปหานาย วายเมยฺยาถฯ เอวรูปํ เจ ตุมฺเห อนุวาทมูลํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา น สมนุปสฺเสยฺยาถ ตตฺร ตุมฺเห ตสฺเสว ปาปกสฺส อนุวาทมูลสฺส อายติํ อนวสฺสวาย ปฏิปชฺเชยฺยาถฯ เอวเมตสฺส ปาปกสฺส อนุวาทมูลสฺส ปหานํ โหติฯ เอวเมตสฺส ปาปกสฺส อนุวาทมูลสฺส อายติํ อนวสฺสโว โหติฯ อิมานิ ฉ อนุวาทมูลานิฯ

[274] [ที. นิ. 3.324; อ. นิ. 6.11] ตตฺถ กตเม ฉ สารณียา ธมฺมา? อิธ ภิกฺขุโน เมตฺตํ กายกมฺมํ ปจฺจุปฏฺฐิตํ โหติ สพฺรหฺมจารีสุ อาวิ เจว รโห จฯ อยมฺปิ ธมฺโม สารณีโย ปิยกรโณ ครุกรโณ สงฺคหาย อวิวาทาย สามคฺคิยา เอกีภาวาย สํวตฺตติฯ

ปุน จปรํ ภิกฺขุโน เมตฺตํ วจีกมฺมํ ปจฺจุปฏฺฐิตํ โหติ สพฺรหฺมจารีสุ อาวิ เจว รโห จฯ อยมฺปิ ธมฺโม สารณีโย ปิยกรโณ ครุกรโณ สงฺคหาย อวิวาทาย สามคฺคิยา เอกีภาวาย สํวตฺตติฯ

ปุน จปรํ ภิกฺขุโน เมตฺตํ มโนกมฺมํ ปจฺจุปฏฺฐิตํ โหติ สพฺรหฺมจารีสุ อาวิ เจว รโห จฯ อยมฺปิ ธมฺโม สารณีโย ปิยกรโณ ครุกรโณ สงฺคหาย อวิวาทาย สามคฺคิยา เอกีภาวาย สํวตฺตติฯ

ปุน จปรํ ภิกฺขุ เย เต ลาภา ธมฺมิกา ธมฺมลทฺธา อนฺตมโส ปตฺตปริยาปนฺนมตฺตมฺปิ ตถารูเปหิ ลาเภหิ อปฺปฏิวิภตฺตโภคี โหติ สีลวนฺเตหิ สพฺรหฺมจารีหิ สาธารณโภคีฯ อยมฺปิ ธมฺโม สารณีโย ปิยกรโณ ครุกรโณ สงฺคหาย อวิวาทาย สามคฺคิยา เอกีภาวาย สํวตฺตติฯ

ปุน จปรํ ภิกฺขุ ยานิ ตานิ สีลานิ อขณฺฑานิ อจฺฉิทฺทานิ อสพลานิ อกมฺมาสานิ ภุชิสฺสานิ วิญฺญุปสตฺถานิ อปรามฏฺฐานิ สมาธิสํวตฺตนิกานิ , ตถารูเปสุ สีเลสุ สีลสามญฺญคโต วิหรติ สพฺรหฺมจารีหิ อาวิ เจว รโห จฯ อยมฺปิ ธมฺโม สารณีโย ปิยกรโณ ครุกรโณ สงฺคหาย อวิวาทาย สามคฺคิยา เอกีภาวาย สํวตฺตติฯ

ปุน จปรํ ภิกฺขุ ยายํ ทิฏฺฐิ อริยา นิยฺยานิกา นิยฺยาติ ตกฺกรสฺส สมฺมา ทุกฺขกฺขยาย ตถารูปาย ทิฏฺฐิยา ทิฏฺฐิสามญฺญคโต วิหรติ สพฺรหฺมจารีหิ อาวิ เจว รโห จฯ อยมฺปิ ธมฺโม สารณีโย ปิยกรโณ ครุกรโณ สงฺคหาย อวิวาทาย สามคฺคิยา เอกีภาวาย สํวตฺตติฯ อิเม ฉ สารณียา ธมฺมาฯ

[275] ตตฺถ กตมานิ อฏฺฐารส เภทกรวตฺถูนิ? อิธ ภิกฺขุ อธมฺมํ ‘‘ธมฺโม’’ติ ทีเปติ, ธมฺมํ ‘‘อธมฺโม’’ติ ทีเปติ, อวินยํ ‘‘วินโย’’ติ ทีเปติ, วินยํ ‘‘อวินโย’’ติ ทีเปติ, อภาสิตํ อลปิตํ ตถาคเตน ‘‘ภาสิตํ ลปิตํ ตถาคเตนา’’ติ ทีเปติ, ภาสิตํ ลปิตํ ตถาคเตน ‘‘อภาสิตํ อลปิตํ ตถาคเตนา’’ติ ทีเปติ, อนาจิณฺณํ ตถาคเตน ‘‘อาจิณฺณํ ตถาคเตนา’’ติ ทีเปติ, อาจิณฺณํ ตถาคเตน ‘‘อนาจิณฺณํ ตถาคเตนา’’ติ ทีเปติ, อปญฺญตฺตํ ตถาคเตน ‘‘ปญฺญตฺตํ ตถาคเตนา’’ติ ทีเปติ, ปญฺญตฺตํ ตถาคเตน ‘‘อปญฺญตฺตํ ตถาคเตนา’’ติ ทีเปติ, อาปตฺติํ ‘‘อนาปตฺตี’’ติ ทีเปติ, อนาปตฺติํ ‘‘อาปตฺตี’’ติ ทีเปติ, ลหุกํ อาปตฺติํ ‘‘ครุกา อาปตฺตี’’ติ ทีเปติ, ครุกํ อาปตฺติํ ‘‘ลหุกา อาปตฺตี’’ติ ทีเปติ, สาวเสสํ อาปตฺติํ ‘‘อนวเสสา อาปตฺตี’’ติ ทีเปติ, อนวเสสํ อาปตฺติํ ‘‘สาวเสสา อาปตฺตี’’ติ ทีเปติ, ทุฏฺฐุลฺลํ อาปตฺติํ ‘‘อทุฏฺฐุลฺลา อาปตฺตี’’ติ ทีเปติ, อทุฏฺฐุลฺลํ อาปตฺติํ ‘‘ทุฏฺฐุลฺลา อาปตฺตี’’ติ ทีเปติฯ อิมานิ อฏฺฐารส เภทกรวตฺถูนิฯ

[จูฬว. 215; ปริ. 340] ตตฺถ กตมานิ จตฺตาริ อธิกรณานิ? วิวาทาธิกรณํ, อนุวาทาธิกรณํ, อาปตฺตาธิกรณํ, กิจฺจาธิกรณํ – อิมานิ จตฺตาริ อธิกรณานิฯ

ตตฺถ กตเม สตฺต สมถา? สมฺมุขาวินโย, สติวินโย, อมูฬฺหวินโย, ปฏิญฺญาตกรณํ, เยภุยฺยสิกา, ตสฺสปาปิยสิกา, ติณวตฺถารโก – อิเม สตฺต สมถาฯ

กติปุจฺฉาวาโร นิฏฺฐิโตฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

อาปตฺติ อาปตฺติกฺขนฺธา, วินีตา สตฺตธา ปุน;

วินีตาคารวา เจว, คารวา มูลเมว จฯ

ปุน วินีตา วิปตฺติ, สมุฏฺฐานา วิวาทนา;

อนุวาทา สารณียํ, เภทาธิกรเณน จฯ

สตฺเตว สมถา วุตฺตา, ปทา สตฺตรสา อิเมติฯ

1. ฉอาปตฺติสมุฏฺฐานวาโร

[276] ปฐเมน อาปตฺติสมุฏฺฐาเนน ปาราชิกํ อาปชฺเชยฺยาติ? น หีติ วตฺตพฺพํฯ สงฺฆาทิเสสํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํฯ ถุลฺลจฺจยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํฯ ปาจิตฺติยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํฯ ปาฏิเทสนียํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํฯ ทุกฺกฏํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํฯ ทุพฺภาสิตํ อาปชฺเชยฺยาติ? น หีติ วตฺตพฺพํฯ

ทุติเยน อาปตฺติสมุฏฺฐาเนน ปาราชิกํ อาปชฺเชยฺยาติ? น หีติ วตฺตพฺพํฯ สงฺฆาทิเสสํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํฯ ถุลฺลจฺจยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํฯ ปาจิตฺติยํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํฯ ปาฏิเทสนียํ อาปชฺเชยฺยาติ? น หีติ วตฺตพฺพํฯ ทุกฺกฏํ อาปชฺเชยฺยาติ? สิยาติ วตฺตพฺพํฯ ทุพฺภาสิตํ อาปชฺเชยฺยาติ? น หีติ วตฺตพฺพํฯ