คำนำ
วิธีแสดงไวยากรณ์ของตันติภาษา [ ภาษามีแบบแผน ] นั้น
นักปราชญ์ทั้งหลายได้จัดไว้เป็นหมวดหมู่ละม้ายคล้ายคลึงกัน จนให้
สันนิษฐานได้ว่า ภาษาเหล่านี้คงจะมีอริยกภาษาเป็นมูลเดิม จะขอ
กล่าวย่อ ๆ แต่ภาษาที่ข้าพเจ้าได้ทราบอยู่บ้างเล็กน้อย คือบาลีภาษา 1
สันสกฤตภาษา 1 อังกฤษภาษา 1 ในภาษาทั้ง 3 นั้น ในบาลี
ภาษา นักปราชญ์ท่านจัดไวยากรณ์เป็นหมวด ๆ กัน 9 หมวด ดังนี้
อักขรวิธี แสดงอักษรพร้อมทั้งฐานกรณ์เป็นต้น 1 สนธิ ต่ออักษร
ที่อยู่ในคำอื่น ให้เนื่องเป็นอันเดียวกัน 1 นาม แจกชื่อคน, สัตว์,
ที่, สิ่งของต่าง ๆ, สัพพนาม แจกศัพท์ ที่สำหรับใช้แทนนามที่
ออกชื่อแล้ว เพื่อจะได้ไม้เรียกซ้ำให้รกโสต 2 อย่างนี้พร้อมทั้งลิงคะ
วจนะ วิภัตติ 1 สมาสย่อนามตั้งแต่ 2 ขึ้นไป ให้เป็นบทเดียวกัน 1
ตัทธิต ใช้ปัจจัยแทนศัพท์ให้น้อยลง มีเนื้อความได้เต็มที่ 1 อาขยาต
แจกกิริยาศัพท์ พร้อม วจนะ บุรุษ วิภัตติ กาล บอก กัตตุ
กรรม และภาพ 1 กฤต ใช้ปัจจัยเป็นเครื่องกำหนดรู้สาธนะหรือ
กาล 1 อุณณาทิ มีวิธีใช้ปัจจัยคล้ายกฤต แต่มักเป็นปัจเจกปัจจัย
โดยมาก 1 การก แสดงลักษณะของคำพูด 1 ถ้านับรวมทั้ง
ฉันทลักษณะที่ท่านจัดไว้ เป็นหมวดหนึ่งต่างหาก มิได้สงเคราะห์เข้า
ในมูลไวยากรณ์ก็เป็น 10 หมวด.
ในสันสกฤตภาษา ก็ไม่สู้จะต่างจากบาลีภาษา ต่างกันเล็ก
น้อย ในสันสกฤต มีวจนะเป็น 3 คือ เอกวจนะ คำพูดถึงคง หรือ