วินัยมุข เล่ม 3
กัณฑ์ที่ 23
สังฆกรรม
สังฆกรรมเกิดขึ้นด้วยอย่างไร ได้กล่าวแล้วในอุปสัมปทา-
กัณฑ์ในเล่ม 1 ในกัณฑ์นี้ จักแจกประเภทแห่งสังฆกรรมนั้นให้
พิสดารออกไป.
สังฆกรรม จำแนกออกเป็น 4 ประเพท เรียกโดยชื่อ คือ
อปโลกนกัมม์ 1 ญัตติกัมม์ 1 ญัตติทุติยกัมม์ 1 ญัตติจตุตถกัมม์ 1
กรรมอันทำด้วยการบอกกันในที่ประชุมสงฆ์ ไม่ต้องตั้งญัตติ
คือคำเผดียง ไม่ต้องสวดอนุสาวนา คือประกาศความปรึกษาและ
ตกลงของสงฆ์ เรียกอปโลกนกัมม์ มี 5 สถาน คือ นาสนะสามเณร
ผู้กล่าวตู่พระผู้มีพระภาคเจ้า เช่นในสิกขาบทที่ 10 แห่งสัปปาณวรรค
ในปาจิตติยกัณฑ์ เรียกนิสสารณา, รับสามเณรเห็นปานนั้น ผู้ประ-
พฤติเรียบร้อยแล้วให้เข้าหมู่ได้อีก เรียกโอสารณา, บอกขออนุญาต
ปลงผมคนผู้จะบวชอันภิกษุจะทำเอง เรียกภัณฑูกัมม์, ประกาศลง
พรหมทัณฑ์ คือไม่ว่ากล่าวภิกษุหัวดื้อว่ายาก เช่นทำแก่พระฉันนะ
เมื่อพระศาสดานิพพานแล้ว เรียกพรหมทัณฑ์. ยังมีกัมมลักขณะ
อีกอย่างหนึ่ง มีตัวอย่างในฝ่ายภิกษุณีมาก่อน ภิกษุแสดงความโลน