ธรรมวิจารณ์
ส่วนปรมัตถปฏิปทา
1. นิพพิทา ความหน่าย
อุทเทส
1. เอถ ปสฺสถิมํ โลกํ จิตฺตํ ราชรถูปมํ
ยตฺถ พลา วิสีทนฺติ นตฺถิ สงฺโค วิชานตํ.
สูทั้งหลายจงมาดูโลกนี้ อันตระการดุจราชรถ ที่พวกคนเขลา
หมกอยู่ แต่พวกผู้รู้หาข้องอยู่ไม่.
โลกวคฺค ธมฺมปท.1
2. เย จิตฺตํ สญฺญเมสฺสนฺติ โมกฺขนติ มารพนฺธนา.
ผู้ใดจักระวังจิต ผู้นั้นจักพ้นจากบ่วงแห่งมาร.
จิตฺตวคฺค ธมฺมปท.2
พรรณนาความ
คำว่า 'โลก' ในบาลีข้างต้น โดยตรงได้แก่แผ่นดินเป็นที่อาศัย
โดยอ้อมได้แก่หมู่สัตว์ผู้อาศัย. แผ่นดินที่อาศัยนั้น อันเป็นเองโดย
ธรรมดา ย่อมเป็นต่าง ๆ กัน บ้างเป็นพื้นดิน เป็นที่ราบก็มี เป็น
ที่ไม่เสมอมีภูเขาดาดาษไปก็มี เป็นที่ลุ่มมีบึงมีหนองประปรายไปก็มี
1. ขุ. ธ. 25/38. 2. ขุ. ธ. 25/20.