อายสฺมโตปิ นาคเสนสฺส สงฺฆารามคตสฺส เอตทโหสิ ‘‘กิํ มิลินฺเทน รญฺญา ปุจฺฉิตํ, กิํ มยา วิสชฺชิต’’นฺติฯ อถ โข อายสฺมโต นาคเสนสฺส เอตทโหสิ ‘‘สพฺพํ มิลินฺเทน รญฺญา สุปุจฺฉิตํ, สพฺพํ มยา สุวิสชฺชิต’’นฺติฯ

อถ โข อายสฺมา นาคเสโน ตสฺสา รตฺติยา อจฺจเยน ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย เยน มิลินฺทสฺส รญฺโญ นิเวสนํ เตนุปสงฺกมิ, อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺญตฺเต อาสเน นิสีทิฯ อถ โข มิลินฺโท ราชา อายสฺมนฺตํ นาคเสนํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ, เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข มิลินฺโท ราชา อายสฺมนฺตํ นาคเสนํ เอตทโวจ –

‘‘มา โข ภทนฺตสฺส เอวํ อโหสิ ‘นาคเสโน มยา ปญฺหํ ปุจฺฉิโต’ติ เตเนว โสมนสฺเสน ตํ รตฺตาวเสสํ วีตินาเมสีติ น เต เอวํ ทฏฺฐพฺพํฯ ตสฺส มยฺหํ, ภนฺเต, ตํ รตฺตาวเสสํ เอตทโหสิ ‘กิํ มยา ปุจฺฉิตํ, กิํ ภทนฺเตน วิสชฺชิต’นฺติ, ‘สพฺพํ มยา สุปุจฺฉิตํ, สพฺพํ ภทนฺเตน สุวิสชฺชิต’’’นฺติฯ

เถโรปิ เอวมาห – ‘‘มา โข มหาราชสฺส เอวํ อโหสิ ‘มิลินฺทสฺส รญฺโญ มยา ปญฺโห วิสชฺชิโต’ติ เตเนว โสมนสฺเสน ตํ รตฺตาวเสสํ วีตินาเมสีติ น เต เอวํ ทฏฺฐพฺพํฯ ตสฺส มยฺหํ, มหาราช, ตํ รตฺตาวเสสํ เอตทโหสิ ‘กิํ มิลินฺเทน รญฺญา ปุจฺฉิตํ, กิํ มยา วิสชฺชิต’นฺติ, ‘สพฺพํ มิลินฺเทน รญฺญา สุปุจฺฉิตํ, สพฺพํ มยา สุวิสชฺชิต’’’นฺติ อิติห เต มหานาคา อญฺญมญฺญสฺส สุภาสิตํ สมนุโมทิํสูติฯ

มิลินฺทปญฺหปุจฺฉาวิสชฺชนา นิฏฺฐิตาฯ

เมณฺฑกปญฺหารมฺภกถา

อฏฺฐมนฺตปริวชฺชนียฏฺฐานานิ

ภสฺสปฺปวาโท [ภสฺสปฺปเวที (สี. ปี.)] เวตณฺฑี, อติพุทฺธิ วิจกฺขโณ;

มิลินฺโท ญาณเภทาย, นาคเสนมุปาคมิฯ

วสนฺโต ตสฺส ฉายาย, ปริปุจฺฉํ ปุนปฺปุนํ;

ปภินฺนพุทฺธิ หุตฺวาน, โสปิ อาสิ ติเปฏโกฯ

นวงฺคํ อนุมชฺชนฺโต, รตฺติภาเค รโหคโต;

อทฺทกฺขิ เมณฺฑเก ปญฺเห, ทุนฺนิเวเฐ สนิคฺคเหฯ

‘‘ปริยายภาสิตํ อตฺถิ, อตฺถิ สนฺธายภาสิตํ;

สภาวภาสิตํ อตฺถิ, ธมฺมราชสฺส สาสเนฯ

‘‘เตสมตฺถํ อวิญฺญาย, เมณฺฑเก ชินภาสิเต;

อนาคตมฺหิ อทฺธาเน, วิคฺคโห ตตฺถ เหสฺสติฯ

‘‘หนฺท กถิํ ปสาเทตฺวา, เฉชฺชาเปสฺสามิ เมณฺฑเก;

ตสฺส นิทฺทิฏฺฐมคฺเคน, นิทฺทิสิสฺสนฺตฺยนาคเต’’ติฯ

อถ โข มิลินฺโท ราชา ปภาตาย รตฺติยา อุทฺธสฺเต [อุฏฺฐิเต (สฺยา.), อุคฺคเต (สี. ปี.)] อรุเณ สีสํ นฺหตฺวา สิรสิ อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวา อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺเน สมฺมาสมฺพุทฺเธ อนุสฺสริตฺวา อฏฺฐ วตฺตปทานิ สมาทิยิ ‘‘อิโต เม อนาคตานิ สตฺต ทิวสานิ อฏฺฐ คุเณ สมาทิยิตฺวา ตโป จริตพฺโพ ภวิสฺสติ , โสหํ จิณฺณตโป สมาโน อาจริยํ อาราเธตฺวา เมณฺฑเก ปญฺเห ปุจฺฉิสฺสามี’’ติฯ