3. พุทฺธสฺส อนุตฺตรภาวชานนปญฺโห

[3] ราชา อาห ‘‘ภนฺเต นาคเสน, สกฺกา ชานิตุํ ‘พุทฺโธ อนุตฺตโร’’’ติ? ‘‘อาม, มหาราช, สกฺกา ชานิตุํ ‘ภควา อนุตฺตโร’’’ติฯ ‘‘กถํ, ภนฺเต นาคเสน, สกฺกา ชานิตุํ ‘พุทฺโธ อนุตฺตโร’’’ติฯ ‘‘ภูตปุพฺพํ, มหาราช, ติสฺสตฺเถโร นาม เลขาจริโย อโหสิ, พหูนิ วสฺสานิ อพฺภตีตานิ กาลงฺกตสฺส กถํ โส ญายตี’’ติฯ ‘‘เลเขน ภนฺเต’’ติฯ ‘‘เอวเมว โข, มหาราช, โย ธมฺมํ ปสฺสติ, โส ภควนฺตํ ปสฺสติ, ธมฺโม หิ, มหาราช, ภควตา เทสิโต’’ติฯ

‘‘กลฺโลสิ, ภนฺเต นาคเสนา’’ติฯ

พุทฺธสฺส อนุตฺตรภาวชานนปญฺโห ตติโยฯ

4. ธมฺมทิฏฺฐปญฺโห

[4] ราชา อาห ‘‘ภนฺเต นาคเสน, ธมฺโม ตยา ทิฏฺโฐ’’ติฯ ‘‘พุทฺธเนตฺติยา โข, มหาราช, พุทฺธปญฺญตฺติยา ยาวชีวํ สาวเกหิ วตฺติตพฺพ’’นฺติฯ

‘‘กลฺโลสิ, ภนฺเต นาคเสนา’’ติฯ

ธมฺมทิฏฺฐปญฺโห จตุตฺโถฯ

5. อสงฺกมนปฏิสนฺทหนปญฺโห

[5] ราชา อาห ‘‘ภนฺเต นาคเสน, น จ สงฺกมติ ปฏิสนฺทหติ จา’’ติ? ‘‘อาม, มหาราช, น จ สงฺกมติ ปฏิสนฺทหติ จา’’ติฯ ‘‘กถํ, ภนฺเต นาคเสน, น จ สงฺกมติ ปฏิสนฺทหติ จ, โอปมฺมํ กโรหี’’ติ? ‘‘ยถา, มหาราช, โกจิเทว ปุริโส ปทีปโต ปทีปํ ปทีเปยฺย, กิํนุ โข โส, มหาราช, ปทีโป ปทีปมฺหา สงฺกนฺโต’’ติ? ‘‘น หิ, ภนฺเต’’ติฯ ‘‘เอวเมว โข, มหาราช, น จ สงฺกมติ ปฏิสนฺทหติ จา’’ติฯ

‘‘ภิยฺโย โอปมฺมํ กโรหี’’ติฯ

‘‘อภิชานาสิ นุ, ตฺวํ มหาราช, ทหรโก สนฺโต สิโลกาจริยสฺส สนฺติเก กิญฺจิ สิโลกํ คหิต’’นฺติ? ‘‘อาม, ภนฺเต’’ติ ฯ ‘‘กิํนุ โข, มหาราช, โส สิโลโก อาจริยมฺหา สงฺกนฺโต’’ติ? ‘‘น หิ, ภนฺเต’’ติฯ ‘‘เอวเมว โข, มหาราช, น จ สงฺกมติ ปฏิสนฺทหติ จาติฯ

‘‘กลฺโลสิ, ภนฺเต นาคเสนา’’ติฯ

อสงฺกมนปฏิสนฺทหนปญฺโห ปญฺจโมฯ

6. เวทคูปญฺโห

[6] ราชา อาห ‘‘ภนฺเต นาคเสน, เวทคู อุปลพฺภตี’’ติ? เถโร อาห ‘‘ปรมตฺเถน โข, มหาราช, เวทคู นุปลพฺภตี’’ติฯ

‘‘กลฺโลสิ, ภนฺเต นาคเสนา’’ติฯ

เวทคูปญฺโห ฉฏฺโฐฯ

7. อญฺญกายสงฺกมนปญฺโห

[7] ราชา อาห ‘‘ภนฺเต นาคเสน, อตฺถิ โกจิ สตฺโต โย อิมมฺหา กายา อญฺญํ กายํ สงฺกมตี’’ติ? ‘‘น หิ, มหาราชา’’ติฯ ‘‘ยทิ, ภนฺเต นาคเสน, อิมมฺหา กายา อญฺญํ กายํ สงฺกมนฺโต นตฺถิ, นนุ มุตฺโต ภวิสฺสติ ปาปเกหิ กมฺเมหี’’ติ? ‘‘อาม, มหาราช, ยทิ น ปฏิสนฺทเหยฺย, มุตฺโต ภวิสฺสติ ปาปเกหิ กมฺเมหีติ, ยสฺมา จ โข, มหาราช, ปฏิสนฺทหติ, ตสฺมา น ปริมุตฺโต ปาปเกหิ กมฺเมหี’’ติฯ

‘‘โอปมฺมํ กโรหี’’ติฯ ‘‘ยถา, มหาราช, โกจิเทว ปุริโส อญฺญตรสฺส ปุริสสฺส อมฺพํ อวหเรยฺย, กิํ โส ทณฺฑปฺปตฺโต ภเวยฺยา’’ติ? ‘‘อาม, ภนฺเต, ทณฺฑปฺปตฺโต ภเวยฺยา’’ติฯ ‘‘น โข โส, มหาราช, ตานิ อมฺพานิ อวหริ, ยานิ เตน โรปิตานิ, กสฺมา ทณฺฑปฺปตฺโต ภเวยฺยา’’ติ? ‘‘ตานิ, ภนฺเต, อมฺพานิ นิสฺสาย ชาตานิ, ตสฺมา ทณฺฑปฺปตฺโต ภเวยฺยา’’ติฯ