‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, ปวนํ สนฺตํ ปริสุทฺธํ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน สนฺเตน ปริสุทฺเธน ภวิตพฺพํ, นิพฺพุเตน ปหีนมาเนน ปหีนมกฺเขน ภวิตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, ปวนสฺส จตุตฺถํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, ปวนํ อริยชนสํเสวิตํ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน อริยชนสํเสวิเตน ภวิตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, ปวนสฺส ปญฺจมํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ ภาสิตมฺเปตํ, มหาราช, ภควตา เทวาติเทเวน สํยุตฺตนิกายวเร –

‘‘‘ปวิวิตฺเตหิ อริเยหิ, ปหิตตฺเตหิ ฌายิภิ;

นิจฺจํ อารทฺธวีริเยหิ, ปณฺฑิเตหิ สหาวเส’’’ติฯ

ปวนงฺคปญฺโห จตุตฺโถฯ

5. รุกฺขงฺคปญฺโห

[5] ‘‘ภนฺเต นาคเสน, ‘รุกฺขสฺส ตีณิ องฺคานิ คเหตพฺพานี’ติ ยํ วเทสิ, กตมานิ ตานิ ตีณิ องฺคานิ คเหตพฺพานี’’ติ? ‘‘ยถา, มหาราช, รุกฺโข นาม ปุปฺผผลธโร, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน วิมุตฺติปุปฺผสามญฺญผลธารินา ภวิตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, รุกฺขสฺส ปฐมํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, รุกฺโข อุปคตานมนุปฺปวิฏฺฐานํ ชนานํ ฉายํ เทติ, เอวเมว โข , มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน อุปคตานมนุปฺปวิฏฺฐานํ ปุคฺคลานํ อามิสปฺปฏิสนฺธาเรน วา ธมฺมปฺปฏิสนฺถาเรน วา ปฏิสนฺถริตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, รุกฺขสฺส ทุติยํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, รุกฺโข ฉายาเวมตฺตํ น กโรติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน สพฺพสตฺเตสุ เวมตฺตตา น กาตพฺพา, โจรวธกปจฺจตฺถิเกสุปิ อตฺตนิปิ สมสมา เมตฺตาภาวนา กาตพฺพา, ‘กินฺติ อิเม สตฺตา อเวรา อพฺยาปชฺชา [อพฺยาปชฺฌา (สี.)] อนีฆา สุขี อตฺตานํ ปริหเรยฺยุ’นฺติฯ อิทํ, มหาราช, รุกฺขสฺส ตติยํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ ภาสิตมฺเปตํ, มหาราช, เถเรน สาริปุตฺเตน ธมฺมเสนาปตินา –

‘‘‘วธเก เทวทตฺตมฺหิ, โจเร องฺคุลิมาลเก;

ธนปาเล ราหุเล จ, สพฺพตฺถ สมโก มุนี’’’ติฯ

รุกฺขงฺคปญฺโห ปญฺจโมฯ

6. เมฆงฺคปญฺโห

[6] ‘‘ภนฺเต นาคเสน, ‘เมฆสฺส ปญฺจ องฺคานิ คเหตพฺพานี’ติ ยํ วเทสิ, กตมานิ ตานิ ปญฺจ องฺคานิ คเหตพฺพานี’’ติ? ‘‘ยถา, มหาราช, เมโฆ อุปฺปนฺนํ รโชชลฺลํ วูปสเมติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน อุปฺปนฺนํ กิเลสรโชชลฺลํ วูปสเมตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, เมฆสฺส ปฐมํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, เมโฆ ปถวิยา อุณฺหํ นิพฺพาเปติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน เมตฺตาภาวนาย สเทวโก โลโก นิพฺพาเปตพฺโพฯ อิทํ, มหาราช, เมฆสฺส ทุติยํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, เมโฆ สพฺพพีชานิ วิรุหาเปติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน สพฺพสตฺตานํ สทฺธํ อุปฺปาเทตฺวา ตํ สทฺธาพีชํ ตีสุ สมฺปตฺตีสุ โรเปตพฺพํ, ทิพฺพมานุสิกาสุ สุขสมฺปตฺตีสุ ยาวปรมตฺถนิพฺพานสุขสมฺปตฺติฯ อิทํ, มหาราช, เมฆสฺส ตติยํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, เมโฆ อุตุโต สมุฏฺฐหิตฺวา ธรณิตลรุเห ติณรุกฺขลตาคุมฺพโอสธิวนปฺปตโย ปริรกฺขติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน โยนิโส มนสิการํ นิพฺพตฺเตตฺวา เตน โยนิโส มนสิกาเรน สมณธมฺโม ปริรกฺขิตพฺโพ, โยนิโส มนสิการมูลกา สพฺเพ กุสลา ธมฺมาฯ อิทํ, มหาราช, เมฆสฺส จตุตฺถํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ , มหาราช, เมโฆ วสฺสมาโน นทิตฬากโปกฺขรณิโย กนฺทรปทรสรโสพฺภอุทปานานิ จ ปริปูเรติ อุทกธาราหิ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน อาคมปริยตฺติยา ธมฺมเมฆมภิวสฺสยิตฺวา อธิคมกามานํ มานสํ ปริปูรยิตพฺพํฯ