‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, อุลูโก สุปฺปฏิสลฺลีโน โหติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน ปฏิสลฺลานาราเมน ภวิตพฺพํ ปฏิสลฺลานรเตนฯ อิทํ, มหาราช, อุลูกสฺส ทุติยํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ ภาสิตมฺเปตํ, มหาราช, ภควตา เทวาติเทเวน สํยุตฺตนิกายวเร –

‘‘‘อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ปฏิสลฺลานาราโม ปฏิสลฺลานรโต ‘‘อิทํ ทุกฺข’’นฺติ ยถาภูตํ ปชานาติ, ‘‘อยํ ทุกฺขสมุทโย’’ติ ยถา ภูถํ ปชานาติ , ‘‘อยํ ทุกฺขนิโรโธ’’ติ ยถาภูตํ ปชานาติ, ‘‘อยํ ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา’’ติ ยถาภูตํ ปชานาตี’’’ติฯ

อุลูกงฺคปญฺโห ปญฺจโมฯ

6. สตปตฺตงฺคปญฺโห

[6] ‘‘ภนฺเต นาคเสน, ‘สตปตฺตสฺส เอกํ องฺคํ คเหตพฺพ’นฺติ ยํ วเทสิ, กตมํ ตํ เอกํ องฺคํ คเหตพฺพ’’นฺติ? ‘‘ยถา, มหาราช, สตปตฺโต รวิตฺวา ปเรสํ เขมํ วา ภยํ วา อาจิกฺขติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน ปเรสํ ธมฺมํ เทสยมาเนน วินิปาตํ ภยโต ทสฺสยิตพฺพํ, นิพฺพานํ เขมโต ทสฺสยิตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, สตปตฺตสฺส เอกํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ ภาสิตมฺเปตํ, มหาราช, เถเรน ปิณฺโฑลภารทฺวาเชน –

‘‘‘นิรเย ภยสนฺตาสํ, นิพฺพาเน วิปุลํ สุขํ;

อุภยาเนตานตฺถานิ ทสฺเสตพฺพานิ โยคินา’’’ติฯ

สตปตฺตงฺคปญฺโห ฉฏฺโฐฯ

7. วคฺคุลิงฺคปญฺโห

[7] ‘‘ภนฺเต นาคเสน, ‘วคฺคุลิสฺส ทฺเว องฺคานิ คเหตพฺพานี’ติ ยํ วเทสิ, กตมานิ ตานิ ทฺเว องฺคานิ คเหตพฺพานี’’ติ? ‘‘ยถา, มหาราช, วคฺคุลิ เคหํ ปวิสิตฺวา วิจริตฺวา นิกฺขมติ, น ตตฺถ ปลิพุทฺธติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน คามํ ปิณฺฑาย ปวิสิตฺวา สปทานํ วิจริตฺวา ปฏิลทฺธลาเภน ขิปฺปเมว นิกฺขมิตพฺพํ, น ตตฺถ ปลิพุทฺเธน ภวิตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, วคฺคุลิสฺส ปฐมํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, วคฺคุลิ ปรเคเห วสมาโน น เตสํ ปริหานิํ กโรติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน กุลานิ อุปสงฺกมิตฺวา อติยาจนาย วา วิญฺญตฺติพหุลตาย วา กายโทสพหุลตาย วา อติภาณิตาย วา สมานสุขทุกฺขตาย วา น เตสํ โกจิ วิปฺปฏิสาโร กรณีโย, นปิ เตสํ มูลกมฺมํ ปริหาเปตพฺพํ, สพฺพถา วฑฺฒิ เยว อิจฺฉิตพฺพาฯ อิทํ, มหาราช, วคฺคุลิสฺส ทุติยํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ ภาสิตมฺเปตํ, มหาราช, ภควตา เทวาติเทเวน ทีฆนิกายวเร ลกฺขณสุตฺตนฺเต –

‘‘‘สุทฺธาย สีเลน สุเตน พุทฺธิยา, จาเคน ธมฺเมน พหูหิ สาธุหิ;

ธเนน ธญฺเญน จ เขตฺตวตฺถุนา, ปุตฺเตหิ ทาเรหิ จตุปฺปเทหิ จฯ

‘‘‘ญาตีหิ มิตฺเตหิ จ พนฺธเวหิ, พเลน วณฺเณน สุเขน จูภยํ;

กถํ น หาเยยฺยุํ ปเรติ อิจฺฉติ, อตฺถสมิทฺธิญฺจ ปนาภิกงฺขตี’’’ติฯ

วคฺคุลิงฺคปญฺโห สตฺตโมฯ

8. ชลูกงฺคปญฺโห

[8] ‘‘ภนฺเต นาคเสน, ‘ชลูกาย เอกํ องฺคํ คเหตพฺพ’นฺติ ยํ วเทสิ, กตมํ ตํ เอกํ องฺคํ คเหตพฺพ’’นฺติ? ‘‘ยถา, มหาราช, ชลูกา ยตฺถ อลฺลียติ, ตตฺเถว ทฬฺหํ อลฺลียิตฺวา รุหิรํ ปิวติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน ยสฺมิํ อารมฺมเณ จิตฺตํ อลฺลียติ, ตํ อารมฺมณํ วณฺณโต จ สณฺฐานโต จ ทิสโต จ โอกาสโต จ ปริจฺเฉทโต จ ลิงฺคโต จ นิมิตฺตโต จ ทฬฺหํ ปติฏฺฐาเปตฺวา เตเนวารมฺมเณน วิมุตฺติรสมเสจนกํ ปาตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, ชลูกาย เอกํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ ภาสิตมฺเปตํ, มหาราช, เถเรน อนุรุทฺเธน –