‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, จกฺกวาโก เสวาลปณกภกฺโข, เตน จ สนฺตุฏฺฐิํ อาปชฺชติ, ตาย จ สนฺตุฏฺฐิยา พเลน จ วณฺเณน จ น ปริหายติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน ยถาลาภสนฺโตโส กรณีโย, ยถาลาภสนฺตุฏฺโฐ โข, มหาราช, โยคี โยคาวจโร น ปริหายติ สีเลน, น ปริหายติ สมาธินา, น ปริหายติ ปญฺญาย, น ปริหายติ วิมุตฺติยา, น ปริหายติ วิมุตฺติญาณทสฺสเนน, น ปริหายติ สพฺเพหิ กุสเลหิ ธมฺเมหิฯ อิทํ, มหาราช, จกฺกวากสฺส ทุติยํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, จกฺกวาโก ปาเณ น วิเหฐยติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน นิหิตทณฺเฑน นิหิตสตฺเถน ลชฺชินา ทยาปนฺเนน สพฺพปาณภูตหิตานุกมฺปินา ภวิตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, จกฺกวากสฺส ตติยํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ ภาสตมฺเปตํ, มหาราช, ภควตา เทวาติเทเวน จกฺกวากชาตเก –

‘‘‘โย น หนฺติ น ฆาเตติ, น ชินาติ น ชาปเย;

เมตฺตํโส [อหิํสา (สี. ปี.)] สพฺพภูเตสุ, เวรํ ตสฺส น เกนจี’’’ติฯ

จกฺกวากงฺคปญฺโห ทุติโยฯ

3. เปณาหิกงฺคปญฺโห

[3] ‘‘ภนฺเต นาคเสน, ‘เปณาหิกาย ทฺเว องฺคานิ คเหตพฺพานี’ติ ยํ วเทสิ, กตมานิ ตานิ ทฺเว องฺคานิ คเหตพฺพานี’’ติ? ‘‘ยถา, มหาราช, เปณาหิกา สกปติมฺหิ อุสูยาย ฉาปเก น โปสยติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน สกมเน [สกมโน (ก.)] กิเลเส อุปฺปนฺเน อุสูยายิตพฺพํ, สติปฏฺฐาเนน สมฺมาสํวรสุสิเร ปกฺขิปิตฺวา มโนทฺวาเร กายคตาสติ ภาเวตพฺพาฯ อิทํ, มหาราช, เปณาหิกาย ปฐมํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, เปณาหิกา ปวเน ทิวสํ โคจรํ จริตฺวา สายํ ปกฺขิคณํ อุเปติ อตฺตโน คุตฺติยา, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน เอกเกน ปวิเวกํ เสวิตพฺพํ สํโยชนปริมุตฺติยา, ตตฺร รติํ อลภมาเนน อุปวาทภยปริรกฺขณาย สงฺฆํ โอสริตฺวา สงฺฆรกฺขิเตน วสิตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, เปณาหิกาย ทุติยํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ ภาสิตมฺเปตํ, มหาราช, พฺรหฺมุนา สหมฺปตินา ภควโต สนฺติเก –

‘‘‘เสเวถ ปนฺตานิ เสนาสนานิ, จเรยฺย สํโยชนวิปฺปโมกฺขา;

สเจ รติํ นาธิคจฺเฉยฺย ตตฺถ, สงฺเฆ วเส รกฺขิตตฺโต สตีมา’’’ติฯ

เปณาหิกงฺคปญฺโห ตติโยฯ

4. ฆรกโปตงฺคปญฺโห

[4] ‘‘ภนฺเต นาคเสน, ‘ฆรกโปตสฺส เอกํ องฺคํ คเหตพฺพ’นฺติ ยํ วเทสิ, กตมํ ตํ เอกํ องฺคํ คเหตพฺพ’’นฺติ? ‘‘ยถา, มหาราช, ฆรกโปโต ปรเคเห วสมาโน น เตสํ กิญฺจิ ภณฺฑสฺส นิมิตฺตํ คณฺหาติ, มชฺฌตฺโต วสติ สญฺญาพหุโล, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน ปรกุลํ อุปคเตน ตสฺมิํ กุเล อิตฺถีนํ วา ปุริสานํ วา มญฺเจ วา ปีเฐ วา วตฺเถ วา อลงฺกาเร วา อุปโภเค วา ปริโภเค วา โภชนวิกตีสุ วา น นิมิตฺตํ คเหตพฺพํ, มชฺฌตฺเตน ภวิตพฺพํ, สมณสญฺญา ปจฺจุปฏฺฐเปตพฺพาฯ อิทํ, มหาราช, ฆรกโปตสฺส เอกํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ ภาสิตมฺเปตํ, มหาราช, ภควตา เทวาติเทเวน จูฬนารทชาตเก –

‘‘‘ปวิสิตฺวา ปรกุลํ, ปานตฺถํ โภชนาย วา [ปาเนสุ โภชเนสุ วา (สี. ปี.)];

มิตํ ขาเท มิตํ ภุญฺเช, น จ รูเป มนํ กเร’’’ติฯ

ฆรกโปตงฺคปญฺโห จตุตฺโถฯ

5. อุลูกงฺคปญฺโห

[5] ‘‘ภนฺเต นาคเสน, ‘อุลูกสฺส ทฺเว องฺคานิ คเหตพฺพานี’ติ ยํ วเทสิ, กตมานิ ตานิ ทฺเว องฺคานิ คเหตพฺพานี’’ติ? ‘‘ยถา, มหาราช, อุลูโก กาเกหิ ปฏิวิรุทฺโธ, รตฺติํ กากสงฺฆํ คนฺตฺวา พหูปิ กาเก หนติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน อญฺญาเณน ปฏิวิรุทฺโธ กาตพฺโพ, เอเกน รโห นิสีทิตฺวา อญฺญาณํ สมฺปมทฺทิตพฺพํ, มูลโต ฉินฺทิตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, อุลูกสฺส ปฐมํ คเหตพฺพํฯ