4. สาลกลฺยาณิกงฺคปญฺโห

[4] ‘‘ภนฺเต นาคเสน, ‘สาลกลฺยาณิกาย เอกํ องฺคํ คเหตพฺพ’นฺติ ยํ วเทสิ, กตมํ ตํ เอกํ องฺคํ คเหตพฺพ’’นฺติ? ‘‘ยถา, มหาราช, สาลกลฺยาณิกา นาม อนฺโตปถวิยํ เยว อภิวฑฺฒติ หตฺถสตมฺปิ ภิยฺโยปิ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน จตฺตาริ สามญฺญผลานิ จตสฺโส ปฏิสมฺภิทา ฉฬภิญฺญาโย เกวลญฺจ สมณธมฺมํ สุญฺญาคาเร เยว ปริปูรยิตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, สาลกลฺยาณิกาย เอกํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ ภาสิตมฺเปตํ, มหาราช, เถเรน ราหุเลน –

‘‘‘สาลกลฺยาณิกา นาม, ปาทโป ธรณีรุโห;

อนฺโตปถวิยํ เยว, สตหตฺโถปิ วฑฺฒติฯ

‘‘‘ยถา กาลมฺหิ สมฺปตฺเต, ปริปาเกน โส ทุโม;

อุคฺคญฺฉิตฺวาน เอกาหํ, สตหตฺโถปิ วฑฺฒติฯ

‘‘‘เอวเมวาหํ มหาวีร, สาลกลฺยาณิกา วิย;

อพฺภนฺตเร สุญฺญาคาเร, ธมฺมโต อภิวฑฺฒยิ’’’นฺติฯ

สาลกลฺยาณิกงฺคปญฺโห จตุตฺโถฯ

5. นาวงฺคปญฺโห

[5] ‘‘ภนฺเต นาคเสน, ‘นาวาย ตีณิ องฺคานิ คเหตพฺพานี’ติ ยํ วเทสิ, กตมานิ ตานิ ตีณิ องฺคานิ คเหตพฺพานี’’ติ? ‘‘ยถา, มหาราช, นาวา พหุวิธทารุสงฺฆาฏสมวาเยน พหุมฺปิ ชนํ ตารยติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน อาจารสีลคุณวตฺตปฺปฏิวตฺตพหุวิธธมฺมสงฺฆาฏสมวาเยน สเทวโก โลโก ตารยิตพฺโพฯ อิทํ, มหาราช, นาวาย ปฐมํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, นาวา พหุวิธอูมิตฺถนิตเวควิสฏมาวฏฺฏเวคํ สหติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน พหุวิธกิเลสอูมิเวคํ ลาภสกฺการยสสิโลกปูชนวนฺทนา ปรกุเลสุ นินฺทาปสํสาสุขทุกฺขสมฺมานนวิมานนพหุวิธโทสอูมิเวคญฺจ สหิตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, นาวาย ทุติยํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, นาวา อปริมิตมนนฺตมปารมกฺโขภิตคมฺภีเร มหติมหาโฆเส ติมิติมิงฺคลมกรมจฺฉคณากุเล มหติมหาสมุทฺเท จรติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน ติปริวฏฺฏ ทฺวาทสาการ จตุสจฺจาภิสมยปฺปฏิเวเธ มานสํ สญฺจารยิตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, นาวาย ตติยํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ ภาสิตมฺเปตํ, มหาราช, ภควตา เทวาติเทเวน สํยุตฺตนิกายวเร สจฺจสํยุตฺเต –

‘‘‘วิตกฺเกนฺตา จ โข ตุมฺเห, ภิกฺขเว, ‘‘อิทํ ทุกฺข’’นฺติ วิตกฺเกยฺยาถ, ‘‘อยํ ทุกฺขสมุทโย’’ติ วิตกฺเกยฺยาถ, ‘‘อยํ ทุกฺขนิโรโธ’’ติ วิตกฺเกยฺยาถ, ‘‘อยํ ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา’’ติ วิตกฺเกยฺยาถา’’’ติฯ

นาวงฺคปญฺโห ปญฺจโมฯ

6. นาวาลคฺคนกงฺคปญฺโห

[6] ‘‘ภนฺเต นาคเสน, ‘นาวาลคฺคนกสฺส ทฺเว องฺคานิ คเหตพฺพานี’ติ ยํ วเทสิ, กตมานิ ตานิ ทฺเว องฺคานิ คเหตพฺพานี’’ติ? ‘‘ยถา, มหาราช, นาวาลคฺคนกํ พหุอูมิชาลากุลวิกฺโขภิตสลิลตเล มหติมหาสมุทฺเท นาวํ ลคฺเคติ ฐเปติ, น เทติ ทิสาวิทิสํ หริตุํ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน ราคโทสโมหูมิชาเล มหติมหาวิตกฺกสมฺปหาเร จิตฺตํ ลคฺเคตพฺพํ, น ทาตพฺพํ ทิสาวิทิสํ หริตุํฯ อิทํ, มหาราช, นาวาลคฺคนกสฺส ปฐมํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ

‘‘ปุน จปรํ, มหาราช, นาวาลคฺคนกํ น ปฺลวติ [น ปิลวติ (สี. ปี.)] วิสีทติ, หตฺถสเตปิ อุทเก นาวํ ลคฺเคติ ฐานมุปเนติ, เอวเมว โข, มหาราช, โยคินา โยคาวจเรน ลาภยสสกฺการมานนวนฺทนปูชนอปจิตีสุ ลาภคฺคยสคฺเคปิ น ปฺลวิตพฺพํ, สรีรยาปนมตฺตเก เยว จิตฺตํ ฐเปตพฺพํฯ อิทํ, มหาราช, นาวาลคฺคนกสฺส ทุติยํ องฺคํ คเหตพฺพํฯ ภาสิตมฺเปตํ, มหาราช, เถเรน สาริปุตฺเตน ธมฺมเสนาปตินา –