‘‘ภนฺเต นาคเสน, นิพฺพานสฺส สนฺนิหิโตกาโส มา โหตุ, อตฺถิ ปน ตํ ฐานํ, ยตฺถ ฐิโต สมฺมาปฏิปนฺโน นิพฺพานํ สจฺฉิกโรตี’’ติ? ‘‘อาม, มหาราช , อตฺถิ ตํ ฐานํ, ยตฺถ ฐิโต สมฺมาปฏิปนฺโน นิพฺพานํ สจฺฉิกโรตี’’ติฯ

‘‘กตมํ ปน, ภนฺเต, ตํ ฐานํ, ยตฺถ ฐิโต สมฺมาปฏิปนฺโน นิพฺพานํ สจฺฉิกโรตี’’ติ? ‘‘สีลํ, มหาราช, ฐานํ, สีเล ปติฏฺฐิโต โยนิโส มนสิกโรนฺโต สกฺกยวเนปิ จีนวิลาเตปิ อลสนฺเทปิ นิคุมฺเพปิ [นิกุมฺเพปิ (สี. สฺยา. ปี.)] กาสิโกสเลปิ กสฺมีเรปิ คนฺธาเรปิ นคมุทฺธนิปิ พฺรหฺมโลเกปิ ยตฺถ กตฺถจิปิ ฐิโต สมฺมาปฏิปนฺโน นิพฺพานํ สจฺฉิกโรติฯ ยถา, มหาราช, โย โกจิ จกฺขุมา ปุริโส สกยวเนปิ จีนวิลาเตปิ อลสนฺเทปิ นิคุมฺเพปิ กาสิโกสเลปิ กสฺมีเรปิ คนฺธาเรปิ นคมุทฺธนิปิ พฺรหฺมโลเกปิ ยตฺถ กตฺถจิปิ ฐิโต อากาสํ ปสฺสติ, เอวเมว โข, มหาราช, สีเล ปติฏฺฐิโต โยนิโส มนสิกโรนฺโต สกยวเนปิ…เป.… ยตฺถ กตฺถจิปิ ฐิโต สมฺมาปฏิปนฺโน นิพฺพานํ สจฺฉิกโรติฯ

‘‘ยถา วา ปน, มหาราช, สกยวเนปิ…เป.… ยตฺถ กตฺถจิปิ ฐิตสฺส ปุพฺพทิสา อตฺถิ, เอวเมว โข, มหาราช, สีเล ปติฏฺฐิตสฺส โยนิโส มนสิกโรนฺตสฺส สกฺกยวเนปิ…เป.… ยตฺถ กตฺถจิปิ ฐิตสฺส สมฺมาปฏิปนฺนสฺส อตฺถิ นิพฺพานสจฺฉิกิริยา’’ติฯ ‘‘สาธุ, ภนฺเต นาคเสน, เทสิตํ ตยา นิพฺพานํ, เทสิตา นิพฺพานสจฺฉิกิริยา, ปริกฺขตา สีลคุณา, ทสฺสิตา สมฺมาปฏิปตฺติ, อุสฺสาปิโต ธมฺมทฺธโช, สณฺฐปิตา ธมฺมเนตฺติ, อวญฺโฌ สุปฺปยุตฺตานํ สมฺมาปโยโค, เอวเมตํ คณิวรปวร ตถา สมฺปฏิจฺฉามี’’ติฯ

นิพฺพานสนฺนิหิตปญฺโห ทฺวาทสโมฯ

เวสฺสนฺตรวคฺโค ตติโยฯ

อิมสฺมิํ วคฺเค ทฺวาทส ปญฺหาฯ

4. อนุมานวคฺโค