‘‘ยถา วา ปน, มหาราช, มหาสมุทฺเท อูมิโย น สกฺกา ปริมาณํ กาตุํ ‘เอตฺตกา มหาสมุทฺเท อูมิโย’ติ, เอวเมว โข, มหาราช, ปพฺพชฺชา พหุคุณา อเนกคุณา อปฺปมาณคุณา, น สกฺกา ปพฺพชฺชาย คุณํ ปริมาณํ กาตุํฯ

‘‘ปพฺพชิตสฺส, มหาราช, ยํ กิญฺจิ กรณียํ, สพฺพํ ตํ ขิปฺปเมว สมิชฺฌติ โน จิรรตฺตายฯ กิํ การณา? ปพฺพชิโต, มหาราช, อปฺปิจฺโฉ โหติ สนฺตุฏฺโฐ ปวิวิตฺโต อสํสฏฺโฐ อารทฺธวีริโย นิราลโย อนิเกโต ปริปุณฺณสีโล สลฺเลขิตาจาโร ธุตปฺปฏิปตฺติกุสโล โหติ, ตํ การณา ปพฺพชิตสฺส ยํ กิญฺจิ กรณียํ, สพฺพํ ตํ ขิปฺปเมว สมิชฺฌติ โน จิรรตฺตายฯ ยถา, มหาราช, นิคฺคณฺฐิสมสุโธตอุชุวิมลนาราโจ สุสชฺชิโต สมฺมา วหติ, เอวเมว โข, มหาราช, ปพฺพชิตสฺส ยํ กิญฺจิ กรณียํ, สพฺพํ ตํ ขิปฺปเมว สมิชฺฌติ โน จิรรตฺตายา’’ติฯ ‘‘สาธุ, ภนฺเต นาคเสน, เอวเมตํ ตถา สมฺปฏิจฺฉามี’’ติฯ

คิหิปพฺพชิตสมฺมาปฏิปตฺติปญฺโห ตติโยฯ

4. ปฏิปทาโทสปญฺโห

[4] ‘‘ภนฺเต นาคเสน, ยทา โพธิสตฺโต ทุกฺกรการิกํ อกาสิ, เนตาทิโส อญฺญตฺร อารมฺโภ อโหสิ นิกฺกโม กิเลสยุทฺธํ มจฺจุเสนํ วิธมนํ อาหารปริคฺคโห ทุกฺกรการิกา, เอวรูเป ปรกฺกเม กิญฺจิ อสฺสาทํ อลภิตฺวา ตเมว จิตฺตํ ปริหาเปตฺวา เอวมโวจ ‘น โข ปนาหํ อิมาย กฏุกาย ทุกฺกรการิกาย อธิคจฺฉามิ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อลมริยญาณทสฺสนวิเสสํ, สิยา นุ โข อญฺโญ มคฺโค โพธายา’ติ, ตโต นิพฺพินฺทิตฺวา อญฺเญน มเคน สพฺพญฺญุตํ ปตฺโต, ปุน ตาย ปฏิปทาย สาวเก อนุสาสติ สมาทเปติฯ

‘‘‘อารมฺภถ นิกฺขมถ, ยุญฺชถ พุทฺธสาสเน;

ธุนาถ มจฺจุโน เสนํ, นฬาคารํว กุญฺชโร’ติ [สํ. นิ. 1.185]ฯ

‘‘เกน น โข, ภนฺเต นาคเสน, การเณน ตถาคโต ยาย ปฏิปทาย อตฺตนา นิพฺพินฺโน วิรตฺตรูโป, ตตฺถ สาวเก อนุสาสติ สมาทเปตี’’ติ?