เมนู

อธิบายธรรมวิภาค
ปริจเฉทที่ 1
ทุกะ คือหมวด 2
_______
ธรรมมีอุปการะมาก 2 อย่าง
1. สติ ความระลึกได้
2. สัมปชัญญะ ความรู้ตัว

ที่. ปาฏิ. 11/290 องฺ. ทุก. 20/119
อธิบายศัพท์
1. สติ แปลว่าความระลึก หรือความระลึกได้ สติมีความระลึก
เป็นลักษณะ มีความไม่ลืมเลือนเป็นกิจ มีการควบคุมเป็นเครื่องปรากฏ.1
หมายความว่า ลักษณะเครื่องกำหนดของสตินั้น ก็คือความระลึกหรือนึกคิด
ได้ใน 3 กาล กล่าวคือ ระลึกถึงการที่เคยทำ คำที่เคยพูด รูปที่เคย
เห็น เสียงที่เคยฟัง กลิ่นที่เคยสูด รสที่เคยลิ้ม โผฏฐัพพะที่เคยถูกต้อง
ธรรมะคือเรื่องราวต่าง ๆ ที่เคยเล่าเรียนเขียนอ่านในกาลก่อน นี้เรียกว่า
ระลึกอดีตกาลได้ 1 ระลึกถึงการที่กำลังทำหรือกำลังจะทำ คำที่กำลังพูด
หรือกำลังจะพูด เรื่องที่กำลังคิด ได้แก่การตั้งสติกำหนดระลึกนึกคิดใน

1. คัมภีร์วิสุทธิมรรค 1/207