4. ปทฏฺฐานหารวิภงฺโค

[22] ตตฺถ กตโม ปทฏฺฐาโน หาโร? ‘‘ธมฺมํ เทเสติ ชิโน’’ติ, อยํ ปทฏฺฐาโน หาโรฯ กิํ เทเสติ? สพฺพธมฺมยาถาวอสมฺปฏิเวธลกฺขณา อวิชฺชา, ตสฺสา วิปลฺลาสา ปทฏฺฐานํฯ อชฺโฌสานลกฺขณา ตณฺหา, ตสฺสา ปิยรูปํ สาตรูปํ ปทฏฺฐานํฯ ปตฺถนลกฺขโณ โลโภ, ตสฺส อทินฺนาทานํ ปทฏฺฐานํฯ วณฺณสณฺฐานพฺยญฺชนคฺคหณลกฺขณา สุภสญฺญา, ตสฺสา อินฺทฺริยา สํวโร ปทฏฺฐานํฯ สาสวผสฺสอุปคมนลกฺขณา สุขสญฺญา, ตสฺสา อสฺสาโท ปทฏฺฐานํฯ สงฺขตลกฺขณานํ ธมฺมานํ อสมนุปสฺสนลกฺขณา นิจฺจสญฺญา, ตสฺสา วิญฺญาณํ ปทฏฺฐานํฯ อนิจฺจสญฺญาทุกฺขสญฺญาอสมนุปสฺสนลกฺขณา อตฺตสญฺญา, ตสฺสา นามกาโย ปทฏฺฐานํฯ สพฺพธมฺมสมฺปฏิเวธลกฺขณา วิชฺชา, ตสฺสา สพฺพํ เนยฺยํ ปทฏฺฐานํฯ จิตฺตวิกฺเขปปฏิสํหรณลกฺขโณ สมโถ, ตสฺส อสุภา ปทฏฺฐานํฯ อิจฺฉาวจรปฏิสํหรณลกฺขโณ อโลโภ, ตสฺส อทินฺนาทานา เวรมณี [เวรมณิ (ก.)] ปทฏฺฐานํฯ อพฺยาปชฺชลกฺขโณ อโทโส, ตสฺส ปาณาติปาตา เวรมณี ปทฏฺฐานํฯ วตฺถุอวิปฺปฏิปตฺติลกฺขโณ [วตฺถุอวิปฺปฏิปาทานลกฺขโณ (สี. ก.)] อโมโห, ตสฺส สมฺมาปฏิปตฺติ ปทฏฺฐานํฯ วินีลกวิปุพฺพกคหณลกฺขณา อสุภสญฺญา, ตสฺสา นิพฺพิทา ปทฏฺฐานํฯ สาสวผสฺสปริชานนลกฺขณา ทุกฺขสญฺญา, ตสฺสา เวทนา ปทฏฺฐานํฯ สงฺขตลกฺขณานํ ธมฺมานํ สมนุปสฺสนลกฺขณา อนิจฺจสญฺญา , ตสฺสา อุปฺปาทวยา ปทฏฺฐานํฯ สพฺพธมฺมอภินิเวสลกฺขณา อนตฺตสญฺญา, ตสฺสา ธมฺมสญฺญา ปทฏฺฐานํฯ

ปญฺจ กามคุณา กามราคสฺส ปทฏฺฐานํ, ปญฺจินฺทฺริยานิ รูปีนิ รูปราคสฺส ปทฏฺฐานํ, ฉฏฺฐายตนํ ภวราคสฺส ปทฏฺฐานํ, นิพฺพตฺตภวานุปสฺสิตา ปญฺจนฺนํ อุปาทานกฺขนฺธานํ ปทฏฺฐานํ, ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติญาณทสฺสนสฺส ปทฏฺฐานํฯ โอกปฺปนลกฺขณา สทฺธา อธิมุตฺติปจฺจุปฏฺฐานา จ, อนาวิลลกฺขโณ ปสาโท สมฺปสีทนปจฺจุปฏฺฐาโน จฯ อภิปตฺถิยนลกฺขณา สทฺธา, ตสฺสา อเวจฺจปสาโท ปทฏฺฐานํฯ อนาวิลลกฺขโณ ปสาโท, ตสฺส สทฺธา ปทฏฺฐานํฯ อารมฺภลกฺขณํ วีริยํ, ตสฺส สมฺมปฺปธานํ ปทฏฺฐานํฯ อปิลาปนลกฺขณา สติ, ตสฺสา สติปฏฺฐานํ ปทฏฺฐานํฯ เอกคฺคลกฺขโณ สมาธิ, ตสฺส ฌานานิ ปทฏฺฐานํฯ ปชานนลกฺขณา ปญฺญา, ตสฺสา สจฺจานิ ปทฏฺฐานํฯ

อปโร นโย, อสฺสาทมนสิการลกฺขโณ อโยนิโสมนสิกาโร, ตสฺส อวิชฺชา ปทฏฺฐานํฯ สจฺจสมฺโมหนลกฺขณา อวิชฺชา, สา สงฺขารานํ ปทฏฺฐานํฯ ปุนพฺภววิโรหณลกฺขณา สงฺขารา, เต [ตํ (ก.)] วิญฺญาณสฺส ปทฏฺฐานํฯ โอปปจฺจยิกนิพฺพตฺติลกฺขณํ วิญฺญาณํ, ตํ นามรูปสฺส ปทฏฺฐานํฯ นามกายรูปกายสงฺฆาตลกฺขณํ นามรูปํ, ตํ ฉฬายตนสฺส ปทฏฺฐานํฯ อินฺทฺริยววตฺถานลกฺขณํ ฉฬายตนํ, ตํ ผสฺสสฺส ปทฏฺฐานํฯ จกฺขุรูปวิญฺญาณสนฺนิปาตลกฺขโณ ผสฺโส, โส เวทนาย ปทฏฺฐานํฯ อิฏฺฐานิฏฺฐอนุภวนลกฺขณา เวทนา, สา ตณฺหาย ปทฏฺฐานํฯ อชฺโฌสานลกฺขณา ตณฺหา, สา อุปาทานสฺส ปทฏฺฐานํฯ โอปปจฺจยิกํ อุปาทานํ, ตํ ภวสฺส ปทฏฺฐานํฯ นามกายรูปกายสมฺภวนลกฺขโณ ภโว, โส ชาติยา ปทฏฺฐานํฯ ขนฺธปาตุภวนลกฺขณา ชาติ, สา ชราย ปทฏฺฐานํฯ อุปธิปริปากลกฺขณา ชรา, สา มรณสฺส ปทฏฺฐานํฯ ชีวิตินฺทฺริยุปจฺเฉทลกฺขณํ มรณํ, ตํ โสกสฺส ปทฏฺฐานํฯ