พระอภิธรรมปิฎก

เล่มที่ 7

ปัฏฐาน ภาคที่ 5

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

อนุโลมทุกปัฏฐาน (ต่อ)

55. สารัมมณทุกะ

ปฏิจจวาระ

อนุโลมนัย

1. เหตุปัจจัย

[1] 1. สารัมณธรรม อาศัยสารัมมณธรรม เกิดขึ้น
เพราะเหตุปัจจัย
คือ ขันธ์ 3 อาศัยขันธ์ 1 ที่เป็นสารัมมณธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ
อาศัยขันธ์ 2.
ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ
2. อนารัมมณธรรม อาศัยสารัมมณธรรม เกิดขึ้น
เพราะเหตุปัจจัย
คือ จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสารัมมณธรรม
เกิดขึ้น

1. บาลีเล่มที่ 43.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ
3. สารัมมณธรรม และอนารัมมณธรรม อาศัย
สารัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
คือ ขันธ์ 3 และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ 1 ที่เป็นสารัมมณ-
ธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ อาศัยขันธ์ 2.
4. อนารัมมณธรรม อาศัยอนารัมมธรรม เกิดขึ้น
เพราะเหตุปัจจัย
คือ ฯลฯ อาศัยมหาภูตรูป 1 ฯลฯ
จิตตสมุฎฐานรูป กฏัตตารูปที่เป็นอุปาทารูป อาศัยมหาภูตรูปทั้งหลาย
เกิดขึ้น.
5. สารัมมณธรรม อาศัยอนารัมมณธรรม เกิดขึ้น
เพราะเหตุปัจจัย
คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสารัมมณธรรม อาศัย
หทยวัตถุ.
6. สารัมมณธรรม และอนารัมมณธรรม อาศัยอนา-
รัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสารัมมณธรรม อาศัยหทย-
วัตถุ. กฏัตตารูป อาศัยมหาภูตรูปทั้งหลาย.
7. สารัมมณธรรม อาศัยสารัมมณธรรม และอนา-
รัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ 3 อาศัยขันธ์ 1 ที่เป็นสารัมมณธรรม
และหทยวัตถุ ฯลฯ ขันธ์ 2 อาศัยขันธ์ 2 และหทยวัตถุ.

8. อนารัมมณธรรม อาศัยสารัมมณธรรม และอนา-
รัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสารัมมณธรรม และ
มหาภูตรูปทั้งหลาย.
ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ
9. สารัมมณธรรม และอนารัมมณธรรม อาศัยสารัมมณ-
ธรรม และอนารัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ 3 อาศัยขันธ์ 1 ที่เป็นสารัมมณธรรม
และหทยวัตถุ ฯลฯ อาศัยขันธ์ 2.
กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสารัมมณธรรม และมหาภูตรูป
ทั้งหลาย.

2. อารัมมณปัจจัย

[2] 1. สารัมมณธรรม อาศัยสารัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะ
อารัมมณปัจจัย
คือ ขันธ์ 3 อาศัยขันธ์ 1 ที่เป็นสารัมมณธรรม ฯลฯ อาศัยขันธ์ 2.
ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ
2. สารัมมณธรรม อาศัยอนารัมมณธรรม เกิดขึ้น
เพราะอารัมมณปัจจัย
คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสารัมมณธรรม อาศัย
หทยวัตถุ.

3. สารัมมณธรรม อาศัยสารัมมณธรรม และอนา
รัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย
คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ 3 อาศัยขันธ์ 1 ที่เป็นสารัมมณธรรม
และหทยวัตถุ ฯลฯ อาศัยขันธ์ 2.

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[3] ในเหตุปัจจัย มี 9 วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี 3 วาระ ใน
อธิปติปัจจัย มี 5 วาระ ในอนันตรปัจจัย มี 3 วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี
3 วาระ ในสหชาตปัจจัย มี 9 วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี 6 วาระ ใน
นิสสยปัจจัย มี 9 วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี 3 วาระ ในปุเรชาตปัจจัย มี 1
วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี 1 วาระ ในกัมมปัจจัย มี 9 วาระ ในวิปากปัจจัย มี
9 วาระ ในอาหารปัจจัย มี 9 วาระ ในอินทริยปัจจัย มี 9 วาระ ในฌานปัจจัย
มี 9 วาระ ในมัคคปัจจัย มี 9 วาระ ในสัมปยุตตปัจจัย มี 3 วาระ ในวิปป-
ยุตตปัจจัย มี 9 วาระ ในอัตถิปัจจัย มี 9 วาระ ในนัตถิปัจจัย มี 3 วาระ
ในวิคตปัจจัย มี 3 วาระ ในอวิคตปัจจัย มี 9 วาระ.

ปัจจนียนัย

1. นเหตุปัจจัย

[4] 1. สารัมมณธรรม อาศัยสารัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะ
นเหตุปัจจัย

คือ ขันธ์ 3 อาศัยขันธ์ 1 ที่เป็นสารัมมณธรรม ซึ่งเป็นอเหตุกะ
ฯลฯ อาศัยขันธ์ 2.
ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ฯลฯ
โมหะ ที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา ที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ อาศัยขันธ์
ทั้งหลายที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา ที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ.
2. อนารัมมณธรรม อาศัยสารัมมณธรรม เกิดขึ้น
เพราะนเหตุปัจจัย
คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสารัมมณธรรม ซึ่ง
เป็นอเหตุกะ.
ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ฯลฯ
3. สารัมมณธรรม และอนารัมมณธรรม อาศัย
สารัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย
คือ ขันธ์ 3 และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ 1 ที่เป็นสารัมมณธรรม
ซึ่งเป็นอเหตุกะ ฯลฯ อาศัยขันธ์ 2.
ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ฯลฯ
4. อนารัมมณธรรม อาศัยอนารัมมณธรรม เกิดขึ้น
เพราะนเหตุปัจจัย
คือ ฯลฯ มหาภูตรูป 1 ฯลฯ ส่วนพวกอสัญญสัตว์ ฯลฯ มหาภูตรูป
1 ฯลฯ
5. สารัมมณธรรม อาศัยอนารัมมณธรรม เกิดขึ้น
เพราะนเหตุปัจจัย

คือ ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสารัมมณธรรม อาศัย
หทยวัตถุ.
6. สารัมมณธรรม และอนารัมมณธรรม อาศัยอนา-
รัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย
คือ ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสารัมมณธรรม อาศัย
หทยวัตถุ กฏัตตารูป อาศัยมหาภูตรูปทั้งหลาย.
7. สารัมมณธรรม อาศัยสารัมมณธรรม และอนา-
รัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย
คือ ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ 3 อาศัยขันธ์ 1 ที่เป็นสารัมมณ-
ธรรม และหทยวัตถุ ฯลฯ อาศัยขันธ์ 2.
8. อนารัมมณธรรม อาศัยสารัมมณธรรม และอนา-
รัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย
คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสารัมมณธรรม ซึ่ง
เป็นอเหตุกะ และมหาภูตรูปทั้งหลาย.
ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ฯลฯ
9. สารัมมณธรรม และอนารัมมณธรรม อาศัย
สารัมมณธรรม และอนารัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย,
คือ ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ 3 อาศัยขันธ์ 1 ที่เป็นสารัมมณ-
ธรรม และหทยวัตถุ ฯลฯ อาศัยขันธ์ 2.
กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสารัมมณธรรม และมหาภูตรูป
ทั้งหลาย.