เมนู

8. โคณเปตวัตถุ


ว่าด้วยเกี่ยวหญ้าอ่อนให้โคตายกิน


กฏุมพีเป็นบิดาถามสุชาตุกุมารว่า
[93] เจ้าเป็นบ้าไปแล้วหรือ จึงเกี่ยวหญ้าอัน
เขียวสดแล้วบังคับโคแก่อันเป็นสัตว์ตายแล้วว่า
จงกิน จงกิน อันโคตายแล้วย่อมไม่ลุกขึ้นกินหญ้า
และน้ำมิใช่หรือ เจ้าเป็นทั้งคนพาลทั้งมีปัญญา
ทราม เหมือนคนอื่นที่มีปัญญาทรามฉะนั้น.

สุชาตกุมารตอบว่า
โคตัวนี้ยังมีเท้าทั้ง 4 มีศีรษะ มีตัวพร้อม
ทั้งหาง นัยน์ตาก็มีอยู่ตามเดิม ข้าพเจ้าคิดว่าโค
ตัวนี้พึงลุกขึ้นกินหญ้าสักวันหนึ่ง ส่วนมือ เท้า
กาย และศีรษะของปู่ไม่ปรากฏ แต่คุณพ่อมา
ร้องไห้ถึงกระดูกของปู่ที่บรรจุไว้ในสถูปดิน ไม่
เป็นคนโง่หรือ.

กุมพีได้ฟังคำนั้นแล้ว จึงกล่าวสรรเสริญสุชาตกุมารว่า
เจ้าดับความกระวนกระวายทั้งปวงของเรา
ผู้เร่าร้อนอยู่ให้หาย เหมือนบุคคลเอาน้ำดับไฟ
อันลาดด้วยน้ำมัน ฉะนั้นได้ถอนขึ้นแล้วหนอ ซึ่ง
ลูกศรคือความโศก อันเสียบแล้วที่หทัยของบิดา

บิดาผู้มีลูกศรอันเจ้าถอนขึ้นแล้ว เป็นผู้เย็นสงบ
แล้ว ดูก่อนมาณพ ต่อไปนี้บิดาจะไม่เศร้าโศก
จะไม่ร้องไห้ เพราะได้ฟังคำของเจ้า ชนเหล่าใด
ที่มีปัญญา มีความอนุเคราะห์ต่อมารดาบิดา ชน
เหล่านั้นย่อมทำอย่างนี้ ย่อมยังมารดาบิดาให้หาย
จากความเศร้าโศก ฉะนั้น.

จบ โคณเปตวัตถุที่ 8

อรรถกถาโคณเปตวัตถุที่ 8



พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ในพระเชตวัน ทรงปรารภกฎุมพี
คนหนึ่ง ผู้ที่บิดาตายไป จึงตรัสคำเริ่มต้นนี้ว่า กึ นุ อุมฺมตฺตรูโปว
ดังนี้.
ได้ยินว่า ในกรุงสาวัตถี บิดาของกฏุมพีคนหนึ่งได้ตายไป.
เพราะบิดาตายไป เขาจึงเศร้าโศกร้อนรุ่มกลุ้มใจ เที่ยวร้องไห้
เหมือนคนบ้า ถามผู้ที่ตนพบเห็นว่า ท่านเห็นบิดาของฉันบ้างไหม ?
ใคร ๆ ไม่อาจจะบรรเทาความเศร้าโศกของเขาได้. แต่อุปนิสัย
แห่งโสดาปัตติผล ยังโพลงอยู่ในหทัยของเขา เหมือนประทีปที่
โพลงอยู่ในหม้อ.
ในเวลาเช้ามืด พระศาสดา ทรงตรวจดูสัตวโลก ทรงเห็น
อุปนิสัยแห่งโสดาปัตติผลของเธอ ทรงพระดำริว่า เราควรจะ
นำเหตุที่เป็นอดีตของกุฏุมพีนี้มาแล้ว ระงับความเศร้าโศก ให้