10. คณเปตวัตถุ

ว่าด้วยเรื่องเปรตหิวน้ำแล้วกินไม่ได้

พระมหาโมคคัลลานเถระได้ถามเปรตทั้งหลายว่า :-
[130] ท่านทั้งหลายเปลือยกาย มีรูปร่างผิว
พรรณน่าเกลียด ซูบผอม มีตัวสะพรั่งไปด้วย
เส้นเอ็น ผอมจนแลเห็นแต่ซี่โครงเช่นนี้ แน่ะ
ท่านผู้นิรทุกข์ ท่านทั้งหลายเป็นอะไรหนอ.
เปรตทั้งหลายตอบว่า :-
ข้าแต่ท่านผู้เจริญ พวกข้าพเจ้าเป็นเปรต
เสวยทุกข์ เกิดในยมโลก เพราะทำกรรมชั่วไว้
จึงจากมนุษยโลกไปสู่เปตโลก.
พระมหาโมคคัลลานเถระถามว่า :-
ท่านทั้งหลายทำกรรมชั่วอะไรไว้ด้วยกาย
วาจา ใจ เพราะผลแห่งกรรมอะไร ท่านทั้งหลาย
จึงจากมนุษยโลกไปสู่เปตโลก.
เปรตเหล่านั้นตอบว่า :-
เมื่อสมณพราหมณ์ทั้งหลายผู้เป็นที่พึ่ง
อันหาโทษมิได้มีอยู่ ข้าพเจ้าทั้งหลายมิได้ก่อสร้าง

กุศลไว้แม้เพียงกึ่งมาสก เมื่อไทยธรรมมีอยู่ก็
ไม่ได้ทำที่พึ่งแก่ตน พวกข้าพเจ้าหิวน้ำ จึงเข้า
ไปใกล้แม่น้ำ แม่น้ำกลับกลายเป็นว่างเปล่าไป
เมื่อเวลาร้อน ข้าพเจ้าทั้งหลายเข้าไปสู่ร่มไม้
ร่มไม้กลับกลายเป็นแดดแผดเผาไป และลมมี
ดังไฟแผดเผาพวกข้าพเจ้าฟุ้งไป ข้าแต่ท่านผู้
เจริญ ข้าพเจ้าทั้งหลายควรที่จะเสวยทุกข์อันมี
ความกระหายเป็นต้นนี้ และทุกข์อย่างอื่นอัน
ชั่วช้ากว่าทุกข์นั้น อนึ่ง ข้าพเจ้าทั้งหลายเป็นผู้
ความหิวแผดเผาแล้วอยากอาหาร พากันไป
สิ้นทางหลายโยชน์ ก็ไม่ได้อาหารอะไร ๆ เลย
จึงพากันกลับมา ข้าพเจ้าทั้งหลายนี้หาบุญมิได้
หนอ เมื่อมีความหิวโอยอิดโรยมากขึ้น ก็พากัน
ล้มสลบลงที่พื้นดิน บางคราวก็ล้มนอนหงาย
บางคราวก็ล้มคว่ำ ดิ้นรนไปมา ก็ข้าพเจ้าเหล่านั้น
สลบอยู่ที่พื้นดินตรงที่ล้มอยู่นั่นเอง เอาศีรษะ
ชนหน้าอกกันและกัน ข้าพเจ้าเหล่านี้หาบุญมิได้
หนอ ข้าแต่ท่านผู้เจริญ ข้าพเจ้าทั้งหลายควรที่
จะเสวยทุกข์ อันมีความกระหายเป็นต้นนี้ และ
ทุกข์อย่างอื่นอันชั่วช้ากว่าทุกข์นั้น เพราะเมื่อ
ไทยธรรมมีอยู่ ข้าพเจ้าทั้งหลายก็ไม่ได้ทำที่พึ่ง

แก่ตน ก็ข้าพเจ้าเหล่านั้นไปจากที่นี้ ได้กำเนิด
เป็นมนุษย์แล้ว จักเป็นผู้รู้ความประสงค์ของผู้ขอ
เป็นผู้สมบูรณ์ด้วยศีล กระทำกุศลให้มากเป็นแน่.
จบ คณเปตวัตถุที่ 10

อรรถกถาคณเปตวัตถุที่ 10

เมื่อพระศาสดา ประทับอยู่ในพระเชตวันมหาวิหาร ทรง
ปรารภเปรตเป็นอันมาก จึงได้ตรัสพระคาถานี้ มีคำเริ่มต้นว่า
นคฺคา ทุพฺพณฺณรูปาตฺถ ดังนี้.
ได้ยินว่า ในกรุงสาวัตถี มนุษย์เป็นอันมาก เป็นคณะ ไม่มี
ศรัทธา ไม่มีความเลื่อมใส มีจิตถูกมลทินคือ ความตระหนี่กลุ้มรุม
เป็นผู้เบือนหน้าต่อสุจริต มีทานเป็นต้น มีชีวิตอยู่นาน เพราะกาย
แตกตายไป จึงบังเกิดในกำเนิดเปรต ใกล้พระนคร. ภายหลัง
วันหนึ่ง ท่านพระมหาโมคคัลลานะ กำลังเดินบิณฑบาตในกรุง
สาวัตถี เห็นพวกเปรตในระหว่างทาง จึงถามด้วยคาถาว่า :-
พวกท่านเปลือยกาย มีรูปร่างผิวพรรณ
น่าเกลียด ซูบผอม มีตัวสะพรั่งไปด้วยเส้นเอ็น
ผอมจนเห็นแต่ซี่โครงเช่นนี้ แน่ะท่านผูนิรทุกข์
พวกท่านเป็นใคร หนอ ?
บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า ทุพฺพณฺณรูปาตฺถ ความว่า ท่าน
เป็นผู้มีร่างกายผิวพรรณน่าเกลียด. บทว่า เก นุ ตุมเหตฺถ ความว่า