เมนู

2. อาวาสิกวตฺตกถา

[358] เตน โข ปน สมเยน อาวาสิกา ภิกฺขู อาคนฺตุเก ภิกฺขู ทิสฺวา เนว อาสนํ ปญฺญเปนฺติ, น ปาโททกํ ปาทปีฐํ ปาทกถลิกํ อุปนิกฺขิปนฺติ, น ปจฺจุคฺคนฺตฺวา ปตฺตจีวรํ ปฏิคฺคณฺหนฺติ, น ปานีเยน ปุจฺฉนฺติ [น ปานีเยน ปุจฺฉนฺติ, น ปริโภชนีเยน ปุจฺฉนฺติ (สฺยา. กํ.)], น วุฑฺฒตเรปิ อาคนฺตุเก ภิกฺขู อภิวาเทนฺติ, น เสนาสนํ ปญฺญเปนฺติฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา…เป.… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม อาวาสิกา ภิกฺขู อาคนฺตุเก ภิกฺขู ทิสฺวา เนว อาสนํ ปญฺญเปสฺสนฺติ, น ปาโททกํ ปาทปีฐํ ปาทกถลิกํ อุปนิกฺขิปิสฺสนฺติ, น ปจฺจุคฺคนฺตฺวา ปตฺตจีวรํ ปฏิคฺคหิสฺสนฺติ, น ปานีเยน ปุจฺฉิสฺสนฺติ, วุฑฺฒตเรปิ อาคนฺตุเก ภิกฺขู น อภิวาเทสฺสนฺติ, น เสนาสนํ ปญฺญเปสฺสนฺตี’’ติ! อถ โข เต ภิกฺขู ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ…เป.… สจฺจํ กิรํ, ภิกฺขเว…เป.… สจฺจํ ภควาติ…เป.… วิครหิตฺวา…เป.… ธมฺมิํ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ –

[359] ‘‘เตน หิ, ภิกฺขเว, อาวาสิกานํ ภิกฺขูนํ วตฺตํ ปญฺญเปสฺสามิ ยถา อาวาสิเกหิ ภิกฺขูหิ สมฺมา วตฺติตพฺพํฯ อาวาสิเกน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนา อาคนฺตุกํ ภิกฺขุํ วุฑฺฒตรํ ทิสฺวา อาสนํ ปญฺญเปตพฺพํ, ปาโททกํ ปาทปีฐํ ปาทกถลิกํ อุปนิกฺขิปิตพฺพํ , ปจฺจุคฺคนฺตฺวา ปตฺตจีวรํ ปฏิคฺคเหตพฺพํ, ปานีเยน ปุจฺฉิตพฺโพ [ปานีเยน ปุจฺฉิตพฺโพ, ปริโภชนีเยน ปุจฺฉิตพฺโพ (สฺยา.)]ฯ สเจ อุสฺสหติ, อุปาหนา ปุญฺฉิตพฺพาฯ อุปาหนา ปุญฺฉนฺเตน ปฐมํ สุกฺเขน โจฬเกน ปุญฺฉิตพฺพา, ปจฺฉา อลฺเลนฯ อุปาหนาปุญฺฉนโจฬกํ โธวิตฺวา [โธวิตฺวา ปีเฬตฺวา (สฺยา.)] เอกมนฺตํ วิสฺสชฺเชตพฺพํฯ

‘‘อาคนฺตุโก ภิกฺขุ วุฑฺฒตโร อภิวาเทตพฺโพฯ เสนาสนํ ปญฺญเปตพฺพํ – ‘เอตํ เต เสนาสนํ ปาปุณาตี’ติฯ อชฺฌาวุฏฺฐํ วา อนชฺฌาวุฏฺฐํ วา อาจิกฺขิตพฺพํฯ โคจโร อาจิกฺขิตพฺโพฯ อโคจโร อาจิกฺขิตพฺโพฯ เสกฺขสมฺมตานิ กุลานิ อาจิกฺขิตพฺพานิฯ วจฺจฏฺฐานํ อาจิกฺขิตพฺพํฯ ปสฺสาวฏฺฐานํ อาจิกฺขิตพฺพํฯ ปานียํ อาจิกฺขิตพฺพํฯ ปริโภชนียํ อาจิกฺขิตพฺพํฯ กตฺตรทณฺโฑ อาจิกฺขิตพฺโพฯ สงฺฆสฺส กติกสณฺฐานํ อาจิกฺขิตพฺพํ – ‘อิมํ กาลํ ปวิสิตพฺพํ, อิมํ กาลํ นิกฺขมิตพฺพ’นฺติ

‘‘สเจ นวโก โหติ, นิสินฺนเกเนว อาจิกฺขิตพฺพํ – ‘อตฺร ปตฺตํ นิกฺขิปาหิ, อตฺร จีวรํ นิกฺขิปาหิ, อิทํ อาสนํ นิสีทาหี’ติฯ ปานียํ อาจิกฺขิตพฺพํฯ ปริโภชนียํ อาจิกฺขิตพฺพํฯ อุปาหนาปุญฺฉนโจฬกํ อาจิกฺขิตพฺพํฯ อาคนฺตุโก ภิกฺขุ นวโก อภิวาทาเปตพฺโพฯ เสนาสนํ อาจิกฺขิตพฺพํ – ‘เอตํ เต เสนาสนํ ปาปุณาตี’ติฯ อชฺฌาวุฏฺฐํ วา อนชฺฌาวุฏฺฐํ วา อาจิกฺขิตพฺพํฯ โคจโร อาจิกฺขิตพฺโพฯ อโคจโร อาจิกฺขิตพฺโพฯ เสกฺขสมฺมตานิ กุลานิ อาจิกฺขิตพฺพานิฯ วจฺจฏฺฐานํ อาจิกฺขิตพฺพํฯ ปสฺสาวฏฺฐานํ อาจิกฺขิตพฺพํฯ ปานียํ อาจิกฺขิตพฺพํฯ ปริโภชนียํ อาจิกฺขิตพฺพํฯ กตฺตรทณฺโฑ อาจิกฺขิตพฺโพฯ สงฺฆสฺส กติกสณฺฐานํ อาจิกฺขิตพฺพํ – ‘อิมํ กาลํ ปวิสิตพฺพํ, อิมํ กาลํ นิกฺขมิตพฺพ’นฺติฯ

อิทํ โข, ภิกฺขเว , อาวาสิกานํ ภิกฺขูนํ วตฺตํ ยถา อาวาสิเกหิ ภิกฺขูหิ สมฺมา วตฺติตพฺพ’’นฺติฯ

3. คมิกวตฺตกถา

[360] เตน โข ปน สมเยน คมิกา ภิกฺขู ทารุภณฺฑํ มตฺติกาภณฺฑํ อปฺปฏิสาเมตฺวา ทฺวารวาตปานํ วิวริตฺวา เสนาสนํ อนาปุจฺฉา ปกฺกมนฺติฯ ทารุภณฺฑํ มตฺติกาภณฺฑํ นสฺสติฯ เสนาสนํ อคุตฺตํ โหติฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา…เป.… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม คมิกา ภิกฺขู ทารุภณฺฑํ มตฺติกาภณฺฑํ อปฺปฏิสาเมตฺวา ทฺวารวาตปานํ วิวริตฺวา เสนาสนํ อนาปุจฺฉา ปกฺกมิสฺสนฺติ! ทารุภณฺฑํ มตฺติกาภณฺฑํ นสฺสติฯ เสนาสนํ อคุตฺตํ โหตี’’ติฯ อถ โข เต ภิกฺขู ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ…เป.… สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว…เป.… สจฺจํ ภควาติ…เป.… วิครหิตฺวา…เป.… ธมฺมิํ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ –

[361] ‘‘เตน หิ, ภิกฺขเว, คมิกานํ ภิกฺขูนํ วตฺตํ ปญฺญเปสฺสามิ ยถา คมิเกหิ ภิกฺขูหิ สมฺมา วตฺติตพฺพํฯ คมิเกน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนา ทารุภณฺฑํ มตฺติกาภณฺฑํ ปฏิสาเมตฺวา ทฺวารวาตปานํ ถเกตฺวา เสนาสนํ อาปุจฺฉา ปกฺกมิตพฺพํ [อาปุจฺฉิตพฺพํ (สฺยา.)]ฯ สเจ ภิกฺขุ น โหติ, สามเณโร อาปุจฺฉิตพฺโพฯ สเจ สามเณโร น โหติ, อารามิโก อาปุจฺฉิตพฺโพฯ สเจ อารามิโก น โหติ, อุปาสโก อาปุจฺฉิตพฺโพฯ สเจ น โหติ ภิกฺขุ วา สามเณโร วา อารามิโก วา อุปาสโก วา, จตูสุ ปาสาเณสุ มญฺจํ ปญฺญเปตฺวา มญฺเจ มญฺจํ อาโรเปตฺวา ปีเฐ ปีฐํ อาโรเปตฺวา เสนาสนํ อุปริ ปุญฺชํ กริตฺวา ทารุภณฺฑํ มตฺติกาภณฺฑํ ปฏิสาเมตฺวา ทฺวารวาตปานํ ถเกตฺวา ปกฺกมิตพฺพํฯ สเจ วิหาโร โอวสฺสติ, สเจ อุสฺสหติ, ฉาเทตพฺโพ, อุสฺสุกํ วา กาตพฺพํ – ‘กินฺติ นุ โข วิหาโร ฉาทิเยถา’ติฯ เอวญฺเจตํ ลเภถ, อิจฺเจตํ กุสลํฯ โน เจ ลเภถ, โย เทโส อโนวสฺสโก โหติ, ตตฺถ จตูสุ ปาสาเณสุ มญฺจํ ปญฺญเปตฺวา มญฺเจ มญฺจํ อาโรเปตฺวา ปีเฐ ปีฐํ อาโรเปตฺวา เสนาสนํ อุปริ ปุญฺชํ กริตฺวา ทารุภณฺฑํ มตฺติกาภณฺฑํ ปฏิสาเมตฺวา ทฺวารวาตปานํ ถเกตฺวา ปกฺกมิตพฺพํฯ