เมนู

ทรงไว้ซึ่งร่างกายอันมีในที่สุด ชนะมาร
กับทั้งพลพาหนะมารแล้ว.

จบโสขุมมสูตรที่ 6

อรรถกถาโสขุมมสูตร


พึงทราบวินิจฉัยในโสขุมมสูตรที่ 6 ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า โสขุมฺมานิ ได้แก่ ญาณที่เป็นเครื่องแทงสุขุมลักษณะได้
ตลอด. บทว่า รูปโสขุมฺเมน สมนฺนาคโต โหติ ได้แก่ เป็นผู้ประกอบ-
ด้วยญาณที่กำหนดรู้ลักษณะสุขุมอันละเอียดในรูป. บทว่า ปรเมน ได้แก่
สูงสุด. บทว่า เตน จ รูปโสขุมฺเมน ความว่า ด้วยญาณที่กำหนดรู้
สุขุมลักษณะจนถึงอนุโลมญาณนั้น. บทว่า น สมนุปสฺสติ ได้แก่
ไม่พิจารณาเห็นโดยความไม่มี. บทว่า น ปฏิเฐติ ได้แก่ ไม่ปรารถนา
โดยความไม่มี. แม้ในเวทนาที่สุขุมเป็นต้น ก็มีนัยนี้เหมือนกัน.
บทว่า รูปโสขุมฺมตํ ญตฺวา ความว่า ภิกษุรู้ความที่รูปขันธ์เป็น
ของสุขุมด้วยญาณเป็นเครื่องกำหนดสุขุมลักษณะที่ละเอียด. บทว่า เวทนา-
นญฺวิ สมฺภวํ
ความว่า รู้ถึงแดนเกิดแห่งเวทนาขันธ์. บทว่า สญฺญา
ยโต สมุเทติ
ความว่า รู้เหตุที่สัญญาขันธ์เกิดคือบังเกิด. บทว่า อตฺถํ-
คจฺฉติ ยตฺถ จ
ความว่า รู้ถึงที่สัญญาขันธ์ดับ. บทว่า สงฺขาเร ปรโต
ญตฺวา
ความว่า รู้ถึงสังขารขันธ์แปรเป็นอย่างอื่น โดยสภาพชำรุด เพราะ
เป็นของไม่เที่ยง. ก็อนิจจานุปัสสนาตรัสด้วยบทนี้. ตรัสทุกขานุปัสสนา และ
อนัตตานุปัสสนาด้วยบทนี้ว่า ทุกฺขโต โน จ อตฺตโต. บทว่า สนฺโต
ความว่า ชื่อว่าสงบ เพราะกิเลสสงบ. บทว่า สนฺติปเท รโต ได้แก่
ยินดีในนิพพาน. ในสูตรนี้ ตรัสวิปัสสนาในฐานะ 4 เท่านั้น ในคาถาตรัส
โลกุตรธรรมด้วยแล.
จบอรรถกถาโสขุมมสูตรที่ 6