อรรถกถาบัญญัตติสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในปัญญัติสูตรที่ 5 ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า อคฺคปญฺญตฺติโย ได้แก่ การบัญญัติสูงสุด. บทว่า อตฺต-
ภาวีนํ ได้แก่ มีอัตภาพทั้งหลาย. บทว่า ยทิทํ ราหุ อสุรินฺโท ได้แก่
อสุรินทราหูนี้ ชื่อว่าเป็นยอด. ได้ยินว่า ในข้อนี้ อสุรินทราหูสูง 4,800
โยชน์. ที่ระหว่างแขนของเขา 1,200 โยชน์. ฝ่ามือและฝ่าเท้าหนา 300 โยชน์.
ข้อนิ้วมือ 50 โยชน์. ที่ระหว่างคิ้วของเขา 50 โยชน์. หน้าผาก 300 โยชน์
ศีรษะ 900 โยชน์.
บทว่า กามโภคีนํ ยทิทํ ราชา มนฺธาตา ความว่า พระเจ้า
มันธาตุนี้ ชื่อว่าเป็นยอดของสัตว์ผู้บริโภคกามทั้งที่เป็นของทิพย์ทั้งที่เป็นของ
มนุษย์ จริงอยู่ พระเจ้ามันธาตุนั้น เกิดในมนุษย์ทั้งหลายผู้มีอายุอสงไขยหนึ่ง
บันดาลให้ฝนตกเป็นเงิน ในขณะที่ปรารถนา ๆ บริโภคกามที่เป็นของหมู่มนุษย์
เป็นเวลาช้านาน ส่วนในเทวโลก ก็บริโภคกามอันประณีต ตลอดอายุ
พระอินทร์ 36 พระองค์ เพราะฉะนั้น ท้าวเธอจึงชื่อว่า เป็นยอดของผู้
บริโภคกามทั้งหลาย. บทว่า อาธิปเตยฺยานํ ความว่า แห่งบรรดาผู้ครอง
ตำแหน่งอธิบดี ตำแหน่งหัวหน้า. บทว่า ตถาคโต อคฺคมกฺขายติ ความว่า
ปราชญ์เรียกตถาคตว่าเลิศประเสริฐสูงสุด โดยคุณทีเป็นโลกิยะและโลกุตระ.
บทว่า อิทฺธิยา ยสสา ชลํ ความว่า ผู้รุ่งเรื่องด้วยความสำเร็จ
แห่งทิพยสมบัติ และด้วยยศกล่าวคือบริวาร. บทว่า อุทฺธํ ติริยํ อปาจีนํ
ได้แก่ ในเบื้องบน เบื้องกลาง เบื้องต่ำ. บทว่า ยาวตา ชคโต คติ ได้แก่
ภูมิสำเร็จแห่งโลกเพียงใด.
จบอรรถกถาบัญญัตติสูตรที่ 5