อนุรักขนาปธานเป็นอย่างไร ? ภิกษุในพระธรรมวินัยนี้ตามรักษา
สมาธินิมิตอันงามที่เกิดขึ้นแล้ว คือ อัฏฐิกสัญญา (ความสำคัญในศพที่เหลือ
แต่กระดูก) ปุฬุวกสัญญา (ความสำคัญในศพที่มีหนอนคลาคล่ำ) วินีลกสัญญา
(ความสำคัญในศพที่มีสีเขียวคล้ำ) วิปุพพกสัญญา (ความสำคัญในศพที่มี
น้ำเหลืองไหล) วิจฉิททกสัญญา (ความสำคัญในศพที่ฉีกขาด) อุทธุมาตก-
สัญญา (ความสำคัญในศพที่ขึ้นพอง) นี้เรียกว่า อนุรักขนาปธาน.
ภิกษุทั้งหลาย นี้แล ปธาน 4
สังวรปธาน 1 ปหานปธาน 1 ภาวนา-
ปธาน 1 อนุรักขนาปธาน 1 ปธาน 4 นี้
พระพุทธเจ้าผู้เผ่าพันธุ์พระอาทิตย์ ทรง
แสดงไว้เป็นเครื่องให้ภิกษุผู้มีความเพียร
ในพระศาสนานี้บรรลุถึงความสิ้นทุกข์.
จบสังวรสูตรที่ 4

อรรถกถาสังวรสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในสังวรสูตรที่ 4 ดังต่อไปนี้ :-
ความเพียร ชื่อ ปธาน. ความเพียรที่เกิดขึ้นแก่ผู้สำรวมจักษุเป็นต้น
ชื่อสังวรปธาน. ความเพียรที่เกิดขึ้นแก่ผู้ละกามวิตกเป็นต้น ชื่อปหานปธาน.
ความเพียรที่เกิดขึ้นแก่ผู้เจริญสัมโพชฌงค์ ชื่อภาวนาปธาน. ความเพียรที่
เกิดขึ้นแก่ภิกษุผู้ตามรักษาสมาธินิมิต ชื่ออนุรักขนาปธาน. ในบทว่า