อรรถกถาปฐมสมาธิสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในปฐมสมาธิสูตรที่ 2 ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า อชฺฌตฺตํ เจโตสมถสฺส ได้แก่ อัปปนาจิตตสมาธิในภายใน
ของตน. บทว่า อธิปญฺญาธมฺมวิปสฺสนาย ความว่า วิปัสสนาญาณที่
กำหนดสังขารเป็นอารมณ์. ที่แท้วิปัสสนาญาณนั้น นับว่าเป็นอธิปัญญา และ
เป็นวิปัสสนาในธรรมทั้งหลายกล่าวคือปัญจขันธ์ เพราะฉะนั้น จึงเรียกว่า
อธิปัญญาธัมมวิปัสสนา.
จบอรรถกถาปฐมสมาธิสูตรที่ 2

3. ทุติยสมาธิสูตร

ว่าด้วยบุคคล 4 จำพวก ที่ 2

[93] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคล 4 จำพวกนี้ ฯลฯ คือบุคคล
บางคนในโลกนี้เป็นผู้ได้ความสงบใจในภายใน แต่ไม่ได้อธิปัญญาและธัมม-
วิปัสสนา ฯลฯ บางคนได้ทั้งความสงบใจในภายใน ทั้งอธิปัญญาและธัมม-
วิปัสสนา
ในบุคคล 4 จำพวกนั้น บุคคลใดที่ได้ความสงบใจในภายใน แต่
ไม่ได้อธิปัญญาและธัมมวิปัสสนา บุคคลนั้นควรตั้งอยู่ในความสงบใจในภายใน
แล้วทำการประกอบความเพียรในอธิปัญญาและธัมมวิปัสสนาต่อไป บุคคลนั้น
ก็ย่อมจะได้ทั้งความสงบใจในภายใน ทั้งอธิปัญญาและธัมมวิปัสสนา