[116] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ประโยชน์แห่งพรหมจรรย์เป็นไฉน
ความสิ้นราคะ ความสิ้นโทสะ ความสิ้นโมหะ นี้เรียกว่า ประโยชน์แห่ง
พรหมจรรย์.
จบทุติยพรหมจริยสูตรที่ 10
จบปฏิปัตติวรรคที่ 4

ปฏิปัตติวรรควรรณนาที่ 4

อรรถกถาปฏิปัตติสูตรเป็นต้น

พึงทราบวินิจฉัยในปฏิปัตติสูตรที่ 1 แห่งปฏิปัตติวรรคที่ 4.
บทว่า มิจฺฉาปฏิปตฺตึ คือซึ่งไม่ปฏิบัติตามเป็นจริง. บทว่า มิจฺ-
ฉาปฏิปนฺนํ คือผู้ไม่ปฏิบัติตามเป็นจริง. สูตรหนึ่ง ท่านกล่าวด้วยสามารถ
ธรรม สูตรหนึ่งด้วยสามารถบุคคล. บทว่า อปาราปารํ ได้แก่ ซึ่งนิพพาน
จากวัฏฏะ ชนเหล่าใด ถึงซึ่งฝั่งแล้วก็ดี กำลังถึงก็ดี จักถึงก็ดี ชนเหล่านั้น
ทั้งหมดพึงทราบว่า เป็นผู้ถึงฝั่ง ในบทว่า ปารคามิโน ดังนี้.
บทว่า ตีรเมวานุธาวติ ความว่า ย่อมวิ่งไปสู่วัฏฏะนั่นเอง คือ
ย่อมเที่ยวไปในวัฏฏะ. บทว่า กณฺหํ คือ อกุศลธรรม. บทว่า โอกา อโนกํ
ได้แก่ จากวัฏฏะอาศัยนิพพาน. บทว่า อาคมฺม ได้แก่ ปรารภ หมายถึง
อาศัย.
บทว่า ปริโยทเปยฺย ได้แก่ พึงทำให้บริสุทธิ์. บทว่า จิตฺตกฺเลเสหิ
ได้แก่ ด้วยนิวรณ์อันทำจิตให้เศร้าหมอง. บทว่า สมฺโพธิยงฺเคสุ ได้แก่
ในโพชฌงค์ 7.

บทว่า สามญฺญตฺถํ ได้แก่ นิพพาน. จริงอยู่ นิพพานนั้นท่าน
กล่าวว่า ประโยชน์ของความเป็นสมณะ เพราะควรเข้าถึงโดยความเป็นสมณะ.
บทว่า พฺรหฺมญฺญํ คือความเป็นผู้ประเสริฐสุด. บทว่า พฺรหฺมญฺ-
ญตฺถํ ได้แก่ พระนิพพาน เพราะควรเข้าถึงโดยความเป็นผู้ประเสริฐสุด.
เกจิอาจารย์กล่าวว่า นิพพานอันมาแล้วว่า เป็นที่สิ้นไปแห่งราคะในหนหลัง
และใน 3 สูตรนี้ในที่ใด ๆ แม้อรหัตก็ควรในที่นั้น ๆ เช่นกัน.
จบอรรถกถาปฏิปัตติสูตรเป็นต้น
จบปฏิปัตติวรรควรรณนาที่ 4

รวมพระสูตรที่มีในวรรคนี้ คือ

1. ปฏิปัตตสูตร 2. ปฏิปันนสูตร 3. วิรัทธสูตร 4. ปารสูตร
5. ปฐมสามัญญสูตร 6. ทุติยสามัญญสูตร 7. ปฐมพรหมัญญสูตร
8. ทุติยพรหมัญญสูตร 9. ปฐมพรหมจริยสูตร 10. ทุติยพรหมจริยสูตร