ประกอบด้วยองค์ 8 อย่างนี้แล จึงให้อกุศลธรรมอันลามกที่เกิดขึ้นแล้วหาย
สงบไปในระหว่างได้โดยพลัน.
จบทุติยเมฆสูตรที่ 12

13. นาวาสูตร

ผู้เจริญอริยมรรคทำให้สังโยชน์สงบหมดไป

[288] สาวัตถีนิทาน. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เมื่อเรือเดินสมุทรที่
ผูกด้วยเครื่องผูกคือหวาย แช่อยู่ในน้ำตลอด 6 เดือน เขายกขึ้นบกในฤดูหนาว
เครื่องผูกต้องลมและแดดแล้ว อันฝนตกรดแล้ว ย้อมจะเสียไป ผุไป โดย
ไม่ยากเลย แม้ฉันใด ภิกษุเมื่อเจริญอริยมรรคอันประกอบด้วยองค์ 8 กระทำ
ให้มากซึ่งอริยมรรคอันประกอบด้วยองค์ 8 สังโยชน์ทั้งหลายย่อมสงบหมดไป
โดยไม่ยากเลย ฉันนั้นเหมือนกัน.
[289] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุเมื่อเจริญอริยมรรคอันประกอบ
ด้วยองค์ 8 กระทำให้มากซึ่งอริยมรรคอันประกอบด้วยองค์ 8 อย่างไรเล่า
สังโยชน์ทั้งหลายจึงจะสงบหมดไป โดยไม่ยากเลย ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุ
ในธรรมวินัยนี้ ย่อมเจริญสัมมาทิฏฐิ อันอาศัยวิเวก อาศัยวิราคะ อาศัยนิโรธ
น้อมไปในการสละ ฯลฯ ย่อมเจริญสัมมาสมาธิ อันอาศัยวิเวก อาศัยวิราคะ
อาศัยนิโรธ น้อมไปในการสละ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุเมื่อเจริญอริยมรรค
อันประกอบด้วยองค์ 8 กระทำให้มากซึ่งอริยมรรคอันประกอบด้วยองค์ 8
อย่างนี้แล สังโยชน์ทั้งหลายจึงสงบหมดไป โดยไม่ยากเลย.
จบนาวาสูตรที่ 13

อรรถกถานาวาสูตร

บทว่า สามุทฺทิกาย นาวาย เป็นต้น พิสดารแล้วในวาณิชโกปม
สูตรตอนต้น.
จบอรรถกถานาวาสูตรที่ 13

14. อาคันตุกาคารสูตร

ธรรมที่ควรกำหนดรู้ ควรละ ควรทำให้แจ้ง ควรทำให้เจริญ

[290] สาวัตถีนิทาน. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย คนผู้มาจากทิศบูรพา
ก็ดี จากทิศปัจฉิมก็ดี จากทิศอุดรก็ดี จากทิศทักษิณก็ดี ย่อมพักอยู่ที่เรือน
สำหรับรับแขก ถึงกษัตริย์ พราหมณ์. แพทย์ ศูทรก็ดี ที่มาแล้วก็ย่อมพัก
อยู่ที่เรือนสำหรับรับแขกนั้น แม้ฉันใด ภิกษุเจริญอริยมรรคอันประกอบ
ด้วยองค์ 8 กระทำให้มากซึ่งอริยมรรคอันประกอบด้วยองค์ 8 ย่อมกําหนดรู้
ธรรมที่ควรกําหนดรู้ด้วยปัญญาอันยิ่ง ย่อมละธรรมที่ควรละด้วยปัญญาอันยิ่ง
ย่อมกระทำให้แจ้งซึ่งธรรมที่ควรทำให้แจ้งด้วยปัญญาอันยิ่ง ย่อมเจริญธรรม
ที่ควรให้เจริญด้วยปัญญาอันยิ่ง ฉันนั้นเหมือนกัน.
[291] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ธรรมที่ควรกําหนดรู้ด้วยปัญญา
อันยิ่งเป็นไฉน คือ ธรรมที่เรียกว่า อุปาทานขันธ์ 5 อุปาทานขันธ์ 5
เป็นไฉน คือ รูปูปาทานขันธ์ ฯลฯ วิญญาณูปาทานขันธ์ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
ธรรมเหล่านี้ควรกําหนดรู้ด้วยปัญญาอันยิ่ง.