เมนู

สัมผัสบังเกิดขึ้นเพราะอาศัยมโนธาตุ มโนธาตุบังเกิดขึ้นเพราะอาศัยมโน-
สัมผัสหามิได้ ความต่างแห่งผัสสะบังเกิดขึ้นเพราะอาศัยความต่างแห่งธาตุ
ความต่างแห่งธาตุบังเกิดขึ้นเพราะอาศัยความต่างแห่งผัสสะหามิได้ อย่างนี้
แล.
จบโนสัมผัสสสูตรที่ 3

อรรถกถาโนสัมผัสสสูตรที่ 3



พึงทราบวินิจฉัยในโนสัมผัสสสูตรที่ 3 ดังต่อไปนี้.
บทว่า โน มโนสมฺผสสํ ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชติ มโนธาตุ พึง
เห็นเนื้อความอย่างนี้ว่า อาวัชชนะ กิริยามโนวิญญาณธาตุจะบังเกิดขึ้น
เพราะอาศัยผัสสะที่ประกอบด้วยปฐมชวนะในมโนทวาร ก็หามิได้.
จบอรรถกถาโนสัมผัสสสูตรที่ 3.

4. เวทนาสูตร



ว่าด้วยความต่างแห่งเวทนา



[339] พระผู้มีพระภาคเจ้าประทับประอยู่ ณ พระเชตวัน อาราม
ของท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี กรุงสาวัตถี. ณ ที่นั้นแล พระผู้มีพระ-
ภาคเจ้า
ตรัสเรียกภิกษุทั้งหลาย. . . แล้วได้ตรัสว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
ความต่างแห่งผัสสะบังเกิดขึ้นเพราะอาศัยความต่างแห่งธาตุ ความต่างแห่ง
เวทนาบังเกิดขึ้นเพราะอาศัยความต่างแห่งผัสสะ ก็ความต่างแห่งธาตุเป็น

ไฉน จักขุธาตุ ฯ ล ฯ มโนธาตุ นี้เราเรียกว่า ความต่างแห่งธาตุ.
[340] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ความต่างแห่งผัสสะบังเกิดขึ้น
เพราะอาศัยความต่างแห่งธาตุ ความต่างแห่งเวทนาบังเกิดขึ้นเพราะอาศัย
ความต่างแห่งผัสสะ เป็นไฉน จักขุสัมผัสบังเกิดขึ้นเพราะอาศัยจักขุธาตุ
จักขุสัมผัสสชาเวทนาบังเกิดขึ้นเพราะอาศัยจักขุสัมผัส ฯลฯ มโนสัมผัส
บังเกิดขึ้นเพราะอาศัยมโนธาตุ มโนสัมผัสสชาเวทนาบังเกิดขึ้นเพราะ
อาศัยมโนสัมผัส ความต่างแห่งผัสสะบังเกิดขึ้นเพราะอาศัยความต่างแห่ง
ธาตุ ความต่างแห่งเวทนาบังเกิดขึ้นเพราะอาศัยความต่างแห่งผัสสะ อย่างนี้
แล.
จบเวทนาสูตรที่ 4

อรรถกถาเวทนาสูตรที่ 4



พึงทราบวินิจฉัยในเวทนาสูตรที่ 4 ดังต่อไปนี้.
บทว่า จกฺขุสมฺผสฺสชา เวทนา ท่านอธิบายว่า ตั้งแต่สัมปฏิจ-
ฉันนมโนธาตุ เวทนาแม้ทั้งปวง พึงเป็นไปในทวารนั้น แต่การถือ
สัมปฏิจฉันนเวทนาในลำดับ เพื่อความสุกในการเกิด ก็ควร. บทว่า
มโนสมฺผสฺสํ ปฏิจฺจ มีอธิบายดังนี้ว่า ปฐมชวนะเวทนาบังเกิดขึ้นเพราะ
อาศัยอาวัชชนะสัมผัส ในมโนทวาร ทุติชวนะเวทนาบังเกิดขึ้นเพราะ
อาศัยปฐมชวนะสัมผัส ดังนี้แล.
จบอรรถกถาเวทนาสูตรที่ 4