เมนู

3. มิตตสูตร



[162] เทวดาทูลถามว่า
อะไรหนอเป็นมิตรของคนเดินทาง
อะไรหนอเป็นมิตรในเรือนของตน อะไร
เป็นมิตรของคนมีธุระเกิดขึ้น อะไรเป็น
มิตรติดตามไปถึงภพหน้า.

[163] พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสตอบว่า
พวกเกวียน พวกโคต่างเป็นมิตร
ของคนเดินทาง มารดาเป็นมิตรในเรือน
ของตน สหายเป็นมิตรของคนผู้มีธุระเกิด
ขึ้นเนืองๆ บุญที่ตนทำเองเป็นมิตรติดตาม
ไปถึงภพหน้า.


อรรถกถามิตตสูตร



พึงทราบวินิจฉัยในมิตตสูตรที่ 3 ต่อไป :-
บทว่า สตฺโถ ได้แก่ คนเดินทางร่วมกัน หรือเดินทางด้วยลำแข้ง
หรือว่าคนเดินทางด้วยเกวียน. บทว่า มิตฺตํ ได้แก่ เมื่อโรคเกิดขึ้นแล้ว
บุคคลชื่อว่า เป็นมิตร เพราะนำไปด้วยวอ หรือว่าด้วยยานอื่นให้ถึงที่ด้วย
ความปลอดภัย. บทว่า ในเรือนของตน ความว่า เมื่อโรคเห็นปานนั้น

เกิดขึ้นแล้วในบ้านของตน ชนทั้งหลายมีบุตรและภรรยาเป็นต้น ย่อมรังเกียจ
แต่มารดา ย่อมสำคัญแม้ซึ่งของไม่สะอาดของบุตร ราวกะว่าท่อนจันทน์
เพราะฉะนั้น มารดานั้น จึงชื่อว่า เป็นทั้งมิตรทั้งสหายในเรือนของตน. บทว่า
อตฺถชาตสฺส แปลว่า ของบุคคลผู้มีธุระเกิดขึ้น อธิบายว่า บุคคลใด ย่อม
นำกิจนั้นไป ทำให้สำเร็จ บุคคลนั้นชื่อว่า สหาย ชื่อว่า มิตร เพราะความ
เป็นคือให้กิจทั้งหลายสำเร็จร่วมกัน. แต่ว่า ชนทั้งหลายผู้เป็นสหายในการดื่ม
น้ำเมา มีสุราเป็นต้น ไม่ชื่อว่า เป็นมิตร. บทว่า สมฺปรายิกํ ได้แก่ เป็น
ประโยชน์เกื้อกูลในภพหน้า.
จบอรรถกถามิตตสูตรที่ 3

4. วัตถุสูตร



[164] เทวดาทูลถามว่า
อะไรหนอเป็นที่ตั้งของมนุษย์ทั้ง-
หลาย อะไรหนอเป็นสหายอย่างยิ่งในโลกนี้
เหล่าสัตว์มีชีวิตที่อาศัยแผ่นดิน อาศัย
อะไรหนอเลี้ยงชีพ.

[165] พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสตอบว่า
บุตรเป็นที่ตั้งของมนุษย์ทั้งหลาย
ภรรยาเป็นสหายอย่างยิ่ง เหล่าสัตว์มีชีวิต
ที่อาศัยแผ่นดิน อาศัยฝนเลี้ยงชีพอยู่.


อรรถกถาวัตถุสูตร



พึงทราบวินิจฉัยในวัตถุสูตรที่ 4 ต่อไป :-
บทว่า ปุตฺตา วตฺถู อธิบายว่า บุตรทั้งหลาย ชื่อว่า เป็นที่ตั้ง
เพราะอรรถว่าปฏิบัติในเวลาที่มารดาบิดาเป็นคนแก่. บทว่า ปรมา ความว่า
ภรรยา ชื่อว่า เป็นเพื่อนอย่างยิ่ง เพราะความที่ความลับแม้ตนไม่บอกบุคคล
อื่น ก็ต้องบอกแก่ภรรยา ดังนี้แล.
จบอรรถกถาวัตถุสูตรที่ 4