3. สาธุสูตร

ว่าด้วยอานิสงส์การให้ทาน

[94] ครั้งนั้นแล เมื่อปฐมยามล่วงไปแล้ว พวกเทวดาสตุลลปกายิกา
มากด้วยกัน มีวรรณะงาม ยังพระวิหารเชตวันทั้งสิ้นให้สว่าง เข้าไปเฝ้าพระผู้
มีพระภาคเจ้าถึงที่ประทับ ครั้นถวายอภิวาทพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว จึงได้ยืน
อยู่ ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง.
[95] เทวดาองค์หนึ่ง ครั้นยืนอยู่ ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่งแล้ว ได้
เปล่งอุทานนี้ในสำนักพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า
ข้าแต่พระองค์ผู้ไม่มีทุกข์ ทานยัง
ประโยชน์ให้สำเร็จได้แล เพราะความ
ตระหนี่และความประมาทอย่างนี้ บุคคล
จึงให้ทานไม่ได้ อันบุคคลผู้หวังบุญ รู้
แจ้งอยู่ พึงให้ทานได้.
[96] ในลำดับนั้นแล เทวดาอื่นอีก ไค้เปล่งอุทานนี้ในสำนักของ-
พระผู้มีพระภาคเจ้าว่า
ข้าแต่พระองค์ผู้ไม่มีทุกข์ ทานยัง
ประโยชน์ให้สำเร็จได้แล อนึ่ง แม้เมื่อ
ของมีอยู่น้อย ทานก็ยังประโยชน์ให้สำเร็จ
ได้ บุคคลพวกหนึ่ง เมื่อของมีน้อย ย่อม
แบ่งให้ได้ บุคคลพวกหนึ่ง มีของมากก็

ให้ไม่ได้ ทักษิณาที่ให้แต่ของน้อย ก็นับ
เสมอด้วยพัน.
[97] ในลำดับนั้นแล เทวดาอื่นอีก ได้เปล่งอุทานนี้ในสำนักพระ
ผู้มีพระภาคเจ้าว่า
ข้าแต่พระองค์ผู้ไม่มีทุกข์ ทานยัง
ประโยชน์ให้สำเร็จได้แล แม้เมื่อของมีอยู่
น้อย ทานก็ยังประโยชน์ให้สำเร็จได้ อนึ่ง
ทานที่ให้แม้ด้วยศรัทธาก็ยังประโยชน์ให้
สำเร็จได้ นักปราชญ์ทั้งหลายกล่าวว่า
ทานและการรบเสมอกัน พวกวีรบุรุษแม้มี
น้อย ย่อมชนะคนขลาดที่มีมากได้ ถ้าบุคคล
เชื่ออยู่ย่อมให้สิ่งของแม้น้อยได้ เพราะ
ฉะนั้นแล ทายกนั้นย่อมเป็นผู้มีความสุข
ในโลกหน้า.
[98] ในลำดับนั้นแล เทวดาอื่นอีก ได้เปล่งอุทานนี้ในสำนักพระผู้
มีพระภาคเจ้าว่า
ข้าแต่พระองค์ผู้ไม่มีทุกข์ ทานยัง
ประโยชน์ให้สำเร็จได้แล แม้เมื่อของมีอยู่
น้อย การให้ทานได้เป็นการดี อนึ่ง ทาน
ที่ให้แม้ด้วยศรัทธาก็ยังประโยชน์ให้สำเร็จ
ได้ อนึ่ง ทานที่ให้แก่บุคคลผู้มีธรรมอัน
ได้แล้ว ยิ่งเป็นการดี บุคคลใดเกิดมา
ย่อมให้ทานแก่ผู้มีธรรมอันได้แล้ว ผู้มี

ธรรมอันบรรลุแล้วด้วยความหมั่นและ
ความเพียร บุคคลนั้นล่วงพ้นนรกแห่ง
ยมราช ย่อมเข้าถึงสถานอันเป็นทิพย์.
[99] ในลำดับนั้นแล เทวดาอื่นอีก ได้เปล่งอุทานนี้ในสำนักพระ
ผู้มีพระภาคเจ้าว่า
ข้าแต่พระองค์ผู้ไม่มีทุกข์ ทานยัง
ประโยชน์ให้สำเร็จได้แล แม้เมื่อทานมีอยู่
น้อย การให้ทานได้เป็นการดี ทานที่ให้
แม้ด้วยศรัทธาก็ยังประโยชน์ให้สำเร็จได้
ทานที่ให้แก่บุคคลผู้มีธรรมอันได้แล้ว ยิ่ง
เป็นการดี อนึ่ง ทานที่บุคคลเลือกให้ยิ่ง
เป็นการดี ทานที่เลือกให้ พระสุคตทรง
สรรเสริญแล้ว บุคคลทั้งหลายผู้ควรแก่
ทักษิณา ย่อมมีอยู่ในโลกคือหมู่สัตว์นี้
ทานทั้งหลาย อันบุคคลให้แล้วในบุคคล
ทั้งหลายนั้น ย่อมมีผลมาก เหมือนพืชทั้ง
หลายที่บุคคลหว่านแล้วในนาดี.
[100] ในลำดับนั้นแล เทวดาอื่นอีก ได้เปล่งอุทานนี้ในสำนักพระ
ผู้มีพระภาคเจ้าว่า
ข้าแต่พระองค์ผู้ไม่มีทุกข์ ทานยัง
ประโยชน์ให้สำเร็จได้แล แม้เมื่อของมีอยู่
น้อย การให้ทานได้เป็นการดี ทานที่ให้

แม้ด้วยศรัทธาก็ให้ประโยชน์สำเร็จได้
ทานที่ให้แก่บุคคลผู้มีธรรมอันได้แล้วยิ่ง
เป็นการดี อนึ่ง ทานที่บุคคลเลือกให้ยิ่ง
เป็นการดี อนึ่ง ความสำรวมแม้ในสัตว์
ทั้งหลายยิ่งเป็นการดี
บุคคลใดประพฤติเป็นผู้ไม่เบียด
เบียนสัตว์ทั้งหลายอยู่ ไม่ทำบาป เพราะ
กลัวความติเตียนแห่งผู้อื่น บัณฑิตทั้ง
หลายย่อมสรรเสริญบุคคล ซึ่งเป็นผู้กลัว
บาป แต่ไม่สรรเสริญบุคคลผู้กล้าในการ
ทำบาปนั้น สัตบุรุษทั้งหลายย่อมไม่ทำ
บาปเพราะความกลัวบาปแท้จริง.
ในลำดับนั้นแล เทวดาอื่นอีก ได้กล่าวคำนี้ กะพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า
ข้าแต่พระผู้มีพระภาคเจ้า คำของใครหนอแลเป็นสุภาษิต.
[101] พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า คำของพวกท่านทั้งหมดเป็น
สุภาษิตโดยปริยาย แต่ว่าพวกท่านจงฟังคำของเราบ้าง
ก็ทานอันบัณฑิตสรรเสริญแล้วโดย
ส่วนมากโดยแท้ ก็แต่ธรรมบท (นิพพาน)
แหละประเสริฐกว่าทาน เพราะว่าสัตบุรุษ
ทั้งหลายผู้มีปัญญาในกาลก่อนก็ดี ใน
กาลก่อนกว่าก็ดี บรรลุซึ่งนิพพานแล้วแท้
จริง.

อรรถกถาสาธุสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในสาธุสูตรที่ 3 ต่อไป:-
บทว่า อุทานํ อุทาเนสิ แก้เป็น อุทาหารํ อุทาหริ ได้แก่
เปล่งวาจายกตัวอย่างมาอ้าง. เหมือนอย่างว่า บุคคลย่อมไม่อาจเพื่อจะถือเอา
ประมาณน้ำมันอันน้อยได้ เพราะซึมซาบไป ท่านเรียกน้ำมันนั้นว่า เป็นส่วน
ที่เหลือเศษ บุคคลใด ย่อมไม่อาจเพื่อถือเอาทะเลสาบที่มีน้ำมาก อันใด
เพราะไหลท่วมทับ ท่านเรียกน้ำนั้นว่า โอฆะ ฉันใด หทัยใด ย่อมไม่อาจ
เพื่อจะยึดซึ่งถ้อยคำอันเกิดจากปีติไว้ได้ เพราะเป็นถ้อยคำอันมีกำลังยิ่ง อดกลั้น
อยู่ภายในไม่ได้ ย่อมออกมาภายนอก ท่านจึงเรียกถ้อยคำนั้นว่า อุทาน ฉันนั้น
เหมือนกัน เทวดานั้นเปล่งอุทานถือถ้อยคำอันเกิดแต่ปีติเห็นปานนี้. ในลำดับ
นั้นแล เทวดาอื่นอีก ได้เปล่งอุทานในสำนักพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า
ข้าแต่พระองค์ผู้ไม่มีทุกข์ ทานยัง
ประโยชน์ให้สำเร็จได้แล แม้เมื่อของมี
อยู่น้อย ทานก็ยังประโยชน์ให้สำเร็จได้
อนึ่ง ทานที่ให้แม้ด้วยศรัทธา ก็ยัง
ประโยชน์ให้สำเร็จได้ นักปราชญ์ทั้งหลาย
กล่าวว่า ทานและการรบเสมอกัน พวก
วีรบุรุษแม้มีน้อย ย่อมชนะคนฉลาดที่มี
มากได้ ถ้าบุคคลเชื่ออยู่ ย่อมให้สิ่งของ
แม้น้อยได้ เพราะฉะนั้นแล ทายกนั้น
ย่อมเป็นผู้มีความสุขในโลกหน้า.