เมนู

พ. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย แต่ภูเขาอิสิคิลินี้แล มีชื่อก็เช่นนี้ มี
บัญญัติก็เช่นนี้.
[249] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เรื่องเคยมีมาแล้ว พระปัจเจกพุทธเจ้า
500 องค์ ได้อาศัยอยู่ที่ภูเขาอิสิคิลินี้มานาน พระปัจเจกพุทธเจ้าเหล่านั้น
เมื่อกำลังเข้าไปสู่ภูเขานี้คนแลเห็น แต่ท่านเข้าไปแล้วคนแลไม่เห็น มนุษย์
ทั้งหลายเห็นเหตุดังนี้นั้น จึงพูดกันอย่างนี้ว่า ภูเขาลูกนี้กลืนกินฤาษีเหล่านี้ ๆ
ชื่อว่า อิสิคิลิๆนี้แลจึงได้เกิดขึ้น ดูก่อนภิกษุทั้งหลายเราจักบอก จักระบุจัก
แสดงชื่อของพระปัจเจกพุทธเจ้าทั้งหลาย พวกเธอจงพึง จงใส่ใจให้ดี เราจัก
กล่าวต่อไป ภิกษุเหล่านั้นทูลรับพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า ชอบแล้ว พระเจ้าข้า.

พระนามพระปัจเจกพุทธเจ้า



[250] พระผู้มีพระภาคเจ้า จึงตรัสดังนี้ว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
พระปัจเจกสัมพุทธเจ้าชื่อ อริฏฐะ 1 ชื่ออุปริฏฐะ 1 ชื่อตครสิขี 1 ชื่อ
ยสัสสี 1 ชื่อสุทัสสนะ 1 ชื่อปิยทัสสี 1 ชื่อคันธาระ 1 ชื่อปิณโฑละ 1
ชื่ออุปาสภะ 1 ชื่อนิถะ 1 ชื่อตถะ 1 ชื่อสุตวา 1 ชื่อภาวิตัตะ 1 ได้
อาศัยอยู่กินที่ภูเขาอิสิคิลินี้มานาน.
[251] เธอจงฟังเราระบุชื่อของท่าน
ที่มีธรรมเป็นสาระกว่าสัตว์ ไม่มีทุกข์ หมดความ
อยากได้บรรลุโพธิญาณอย่างดี เฉพาะตนผู้เดียว
ผู้ปราศจากลูกศร สูงกว่านรชน ต่อไปเถิด พระ-
ปัจเจกพุทธเจ้า ผู้มีตัณหาเครื่องนำไปในภพสิ้น
แล้ว คือ อริฏฐพุทธ 1 อุปริฏฐพุทธ 1
ตครสิขีพุทธ 1 ยสัสสีพุทธ 1 สุทัสสน-
พุทธ 1 ปิยทัสสีพุทธ 1 คันธารพุทธ 1
ปิณโฑลพุทธ 1 อุปาสภพุทธ 1 นิถพุทธ 1

ตถพุทธ 1 สุตวาพุทธ 1 ภาวิตัตตพุทธ 1
สุมภพุทธ 1 สุภพุทธ 1 เมถุลพุทธ 1
อัฏฐมพุทธ 1 อถัสสเมฆพุทธ 1 อนิฆ-
พุทธ 1 สุทาฐพุทธ 1
พระปัจเจกพุทธ ผู้
มีอานุภาพมาก คือ หิงคูพุทธ 1 หิงคพุทธ 1
พระมุนีชื่อชาลีมี 2 องค์ และ อัฏฐกพุทธ 1
โกสัลลพุทธ 1 อถพุทธ 1 สุพาหุพุทธ 1
อุปเนมิสพุทธ 1 เนมิสพุทธ 1 สันติจิตต-
พุทธ 1 สัจจพุทธ 1 ตถพุทธ 1 วิรช-
พุทธ 1 บัณฑิตพุทธ 1 กาฬพุทธ 1 อุป-
กาฬพุทธ 1 วิชิตพุทธ 1 ชิตพุทธ 1
อังคพุทธ 1 ปังคพุทธ 1 คุติจฉิตพุทธ 1
ปัสสีพุทธ 1
ได้ละอุปธิอันเป็นมูลแห่งทุกข์แล้ว
อปราชิตพุทธ 1ได้ชนะมารและพลมาร สัตถา-
พุทธ 1 ปวัตตาพุทธ 1 สรภังคพุทธ 1
โลมหังสพุทธ 1 อุจจังคมายพุทธ 1 อลิต-
พุทธ 1 อนาสวพุทธ 1 มโนมยพุทธ 1
พันธุมาพุทธ 1
ผู้ตัดมานะได้ ตทาธิมุต-
พุทธ 1 วิมลพุทธ 1 เกตุมาพุทธ 1
เกตุมพราคพุทธ 1 มาตังคพุทธ 1 อริย-
พุทธ 1 อัจจุตพุทธ 1 อัจจุตคามพยามก-
พุทธ 1 สุมังคลพุทธ 1 ทัพพิลพุทธ 1
สุปติฏฐิตพุทธ 1 อสัยหพุทธ 1 เขมาภิรต-
พุทธ 1 โสรตพุทธ 1 ทุรันนยพุทธ 1
สังฆพุทธ 1 อุชุชยพุทธ 1
พระมุนี ชื่อ

สัยหะ อีกองค์หนึ่ง ผู้มีความเพียรไม่ทราม
พระพุทธชื่ออานันทะ ชื่อนันทะ ชื่ออุป-
นันทะ 12
องค์ และภารทวาชพุทธ ผู้ทรง
ร่างกายในภพสุดท้าย โพธิพุทธ 1 มหานาม-
พุทธ 1 อุตตรพุทธ 1 เกสีพุทธ 1 สิขี-
พุทธ 1 สุนทรพุทธ 1 ภารทวาชพุทธ 1
ติสสพุทธ 1 อุปติสสพุทธ 1
ผู้ตัดกิเลส
เครื่องผูกในภพได้ อุปสีทรีพุทธ 1 และสีทรี-
พุทธ 1
ผู้ตัดตัณหาได้ มังคลพุทธ 1 เป็นผู้
ปราศจากราคะ อุสภพุทธ 1 ผู้ตัดข่ายอันเป็น
มูลแห่งทุกข์ อุปณีตพุทธ 1 ได้บรรลุบทอันสงบ
อุโปสกพุทธ 1 สุนทรพุทธ 1 สัจจนาม-
พุทธ 1 เชตพุทธ 1 ชยันตพุทธ 1 ปทุม-
พุทธ 1 อุปปลพุทธ 1 ปุทุมุตตรพุทธ 1
รักขิตพุทธ 1 ปัพพตพุทธ 1 มานัตถัทธ
พุทธ 1 โสภิตพุทธ 1 วีตราคพุทธ 1
กัณหพุทธ 1
ผู้มีจิตพ้นวิเศษดีแล้ว พระปัจ-
เจกพุทธ ผู้มีอานุภาพมากเหล่านี้และอื่น ๆ มี
ตัณหาเครื่องนำไปในภพสิ้นแล้ว เธอทั้งหลาย
จงไหว้พระปัจเจกพุทธเหล่านั้น ผู้ล่วงเครื่องข้อง
ทั้งปวงได้แล้ว ผู้แสวงหาคุณใหญ่ ผู้มีคุณนับไม่
ถ้วน ผู้ปรินิพพานแล้วเถิด.
จบ อิสิคิลิสูตรที่ 6

อรรถกถาอิสิคิลิสูตร



อิสิติลิสูตรมีคำเริ่มต้นว่าข้าพเจ้าได้สดับมาแล้วอย่างนี้:-

ประวัติภูเขาอิสิคิลิ


พึงทราบอธิบายในอิสิคิลิสูตรนั้นดังต่อไปนี้.
บทว่า อญฺญาว สมญฺญา อโหสิ ความว่า (ก่อน) ที่ภูเขาอิสิติลิ
จะได้ชื่อว่า อิสิคิลิ (นั้น ) ได้มีชื่ออีกอย่างหนึ่งว่า เวภาระ.
บทว่า อญฺญา ปญฺญตฺติ นี้เป็นไวพจน์ของบทแรกเท่านั้น แม้
ในบทที่เหลือก็มีนัยนี้เหมือนกัน
ได้ยินว่า คราวครั้งนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงออกจากนิโรธสมาบัติ
ในเวลาเย็น แล้วเสด็จออกจากพระคันธกุฎี มีหมู่ภิกษุแวดล้อมประทับนั่ง ณ
ที่ที่เมื่อคนทั้งหลายนั่งแล้วเห็นภูเขา 5 ลูก ปรากฏชัด แล้วตรัสบอกภูเขา 5 ลูก
เหล่านี้โดยลำดับ. ในการตรัสบอกนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้า มิได้มีความต้อง
การด้วยเรื่องภูเขา. แต่เมื่อตรัสบอกภูเขาเหล่านี้โดยลำดับ ๆ ก็ย่อมเป็นอันจะ
ต้องตรัสบอกภาวะที่ภูเขาอิสิคิลิเป็น ภูเขา (มีชื่อว่า) อิสิคิลิ (ด้วย). เมื่อ
ตรัสบอกเรื่องภูเขาอิสิคิลินั้นก็จักต้องตรัสบอกชื่อของพระปัจเจกพุทธเจ้า 500
องค์ ผู้เป็นบุตรของนางปทุมวดี และความปรารถนาของนางปทุมวดี
เพราะเหตุดังกล่าวนี้ พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสลำดับของภูเขานี้.
บทว่า ปวิสนฺตา ทิสฺสนฺติ ปวิฏฺฐา น ทิสฺสนฺติ ความว่า พระ
ปัจเจกพุทธเจ้าทั้งหลาย เสด็จเที่ยวบิณฑบาตในสถานที่ตามสะดวก กระทำ
ภัตกิจแล้ว เข้าไปข้างในโดยกระทำภูเขานั้นให้เป็น 2 ซีก เหมือนเปิดบาน