ปราศจากความครั่นคร้ามแต่ที่ไกล.
ข้าแต่พระผู้เป็นบุรุษอาชาไนย ข้าพระ
พุทะเจ้าขอนอบน้อมแด่พระองค์ ข้าแต่พระ
อุดมบุรุษ ข้าพระพุทธเจ้าขอนอบน้อมแด่
พระองค์ ขอพระองค์ทรงตรวจดูมหาชนด้วย
พระญาณอันฉลาด แม้พวกอมนุษย์ก็ถวาย
บังคมพระองค์.
ข้าพระพุทธเจ้าทั้งหลายได้สดับมาเนือง ๆ
เพราะฉะนั้น จึงกล่าวเช่นนี้ ข้าพระพุทธเจ้า
ทั้งหลายถามเขาว่า พวกท่านถวายบังคมพระ
ชินโคดมหรือ เขาพากันตอบว่า ถวายบังคม
พระชินโคดม ข้าพระพุทธเจ้าทั้งหลายขอ
ถวายบังคมพระพุทธเจ้าผู้โคดม ถึงพร้อมด้วย
วิชชา และจรณะ
ชนทั้งหลายผู้กล่าวส่อเสียด ผู้กัดเนื้อ
ข้างหลังทำปาณาติบาตลามกเป็นโจร เป็นคน
ตลบตะแลงตายแล้ว ชนทั้งหลายพากันกล่าว
ว่า จงนำออกไปโดยทิศใด.

ท้าววิรุฬหะถวายบังคม

พวกกุมภัณฑ์ทรงนามว่า ท้าววิรุฬหะ อันพวก
กุมภัณฑ์แวดล้อมทรงโปรดปรานการฟ้อน
รำขับร้อง ทรงอภิบาลอยู่.
ข้าพเจ้าได้สดับมาว่า โอรสของท้าวเธอ
มีมากองค์ มีพระนามเดียวกัน ทั้งเก้าสิบเอ็ด
องค์ มีพระนามว่าอินทะ ทรงพระกำลังมาก
ทั้งท้าววิรุฬหะและพระโอรสเหล่านั้น ได้เห็น
พระพุทธเจ้าผู้เบิกบานแล้ว ผู้เป็นเผ่าพันธุ์
แห่งพระอาทิตย์ พากันถวายบังคมพระพุทธ-
เจ้า ซึ่งเป็นผู้ใหญ่ยิ่งปราศจากความครั่นคร้าม
แต่ที่ไกล.
ข้าแต่พระผู้เป็นบุรุษอาชาไนย ข้าพระ-
พุทธเจ้าขอนอบน้อมแด่พระองค์ ข้าแต่พระ
อุดมบุรุษ ข้าพระพุทธเจ้าขอนอบน้อมแด่พระ
องค์ ขอพระองค์ทรงตรวจดูมหาชนด้วยพระ
ญาณอันฉลาด แม้พวกอมนุษย์ก็ถวายบังคม
พระองค์.
ข้าพระพุทธเจ้าทั้งหลายได้สดับมาอย่าง
นั้นเนือง ๆ ฉะนั้นจึงกล่าวเช่นนี้ ข้าพระ-
พุทธเจ้าทั้งหลายถามเขาว่า พวกท่านถวาย
บังคมพระชินโคดมหรือ เขาพากันตอบว่า

ถวายบังคมพระชินโคดม ข้าพระพุทธเจ้า
ทั้งหลาย ขอถวายบังคมพระพุทธโคดม ผู้ถึง
พร้อมด้วยวิชชาและจรณะ.
พระสุริยาทิตย์ มีมณฑลใหญ่ตกในทิศใด
และเมื่อพระอาทิตย์ตก กลางวันดับไป ครั้น
พระอาทิตย์ตกแล้ว ย่อมเรียกกันว่ากลางคืน.
แม้ห้วงน้ำในที่พระอาทิตย์ตกแล้ว เป็น
สมุทรลึกมีน้ำแผ่เต็มไป ชนทั้งหลายย่อมรู้จัก
ห้วงน้ำมัน ในที่นั้นอย่างนี้ว่า สมุทรมีน้ำแผ่
เต็มไป.

ท้าววิรูปักษ์ถวายบังคม