‘‘ยํ ปูริตํ [ตํ ปูริตํ (สฺยา.), สปฺปุริส (ก.)] ตยา กิจฺจํ, สยมฺภุสฺส มเหสิโน;

ปุณฺณโก นาม นาเมน, สทา โหหิ ตุวํ [ยทา โหสิ ตุวํ (สฺยา.), สทา โหหิติ ตฺวํ (ก.)] มุเนฯ

[37]

‘‘ตมฺหา กายา จวิตฺวาน, เทวโลกํ อคจฺฉหํ;

ตตฺถ ทิพฺพมโย คนฺโธ, อนฺตลิกฺขา ปวสฺสติ [อนฺตลิกฺเข ปวายติ (สี.)]ฯ

[38]

‘‘ตตฺราปิ นามเธยฺยํ เม, ปุณฺณโกติ อหู ตทา;

เทวภูโต มนุสฺโส วา, สงฺกปฺปํ ปูรยามหํฯ

[39]

‘‘อิทํ ปจฺฉิมกํ มยฺหํ, จริโม วตฺตเต ภโว;

อิธาปิ ปุณฺณโก นาม, นามเธยฺยํ ปกาสติฯ

[40]

‘‘โตสยิตฺวาน สมฺพุทฺธํ, โคตมํ สกฺยปุงฺควํ;

สพฺพาสเว ปริญฺญาย, วิหรามิ อนาสโวฯ

[41]

‘‘เอกนวุติโต กปฺเป, ยํ กมฺมมกริํ ตทา;

ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ตนุกิจฺจสฺสิทํ ผลํฯ

[42]

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ

[43]

‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[44]

‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ

อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปุณฺณโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ

ปุณฺณกตฺเถรสฺสาปทานํ ทุติยํฯ

3. เมตฺตคุตฺเถรอปทานํ

[45]

‘‘หิมวนฺตสฺสาวิทูเร , อโสโก นาม ปพฺพโต;

ตตฺถาสิ อสฺสโม มยฺหํ, วิสฺสกมฺเมน [วิสุกมฺเมน (สี. สฺยา. ก.)] มาปิโตฯ

[46]

‘‘สุเมโธ นาม สมฺพุทฺโธ, อคฺโค การุณิโก มุนิ;

นิวาสยิตฺวา ปุพฺพณฺเห, ปิณฺฑาย เม [มํ (สี.)] อุปาคมิฯ

[47]

‘‘อุปาคตํ มหาวีรํ, สุเมธํ โลกนายกํ;

ปคฺคยฺห สุคตปตฺตํ [สุคตํ ปตฺตํ (สี.), สุภกํ ปตฺตํ (ปี.)], สปฺปิเตลํ อปูรยิํ [สปฺปิเตเลน ปูรยิํ (สี.), สปฺปิเตลสฺส’ปูรยิํ (?)]ฯ

[48]

‘‘ทตฺวานหํ พุทฺธเสฏฺเฐ, สุเมเธ โลกนายเก;

อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวาน, ภิยฺโย [ภีโย (สี.), ภียฺโย (ปี.)] หาสํ ชเนสหํฯ

[49]

‘‘อิมินา สปฺปิทาเนน, เจตนาปณิธีหิ จ;

เทวภูโต มนุสฺโส วา, ลภามิ วิปุลํ สุขํฯ

[50]

‘‘วินิปาตํ วิวชฺเชตฺวา, สํสรามิ ภวาภเว;

ตตฺถ จิตฺตํ ปณิธิตฺวา, ลภามิ อจลํ ปทํฯ

[51]

‘‘ลาภา ตุยฺหํ สุลทฺธํ เต, ยํ มํ อทฺทกฺขิ พฺราหฺมณ;

มม ทสฺสนมาคมฺม, อรหตฺตํ ภวิสฺสติ [อรหา ตฺวํ ภวิสฺสสิ (สี. ปี.), อรหตฺตํ คมิสฺสสิ (สฺยา.)]ฯ

[52]

‘‘วิสฺสตฺโถ [วิสฺสฏฺโฐ (สฺยา. ปี.), วิสฏฺโฐ (ก.)] โหหิ มา ภายิ, อธิคนฺตฺวา มหายสํ;

มมญฺหิ สปฺปิํ ทตฺวาน, ปริโมกฺขสิ ชาติยาฯ

[53]

‘‘อิมินา สปฺปิทาเนน, เจตนาปณิธีหิ จ;

เทวภูโต มนุสฺโส วา, ลภเส วิปุลํ สุขํฯ

[54]

‘‘อิมินา สปฺปิทาเนน, เมตฺตจิตฺตวตาย จ;

อฏฺฐารเส กปฺปสเต, เทวโลเก รมิสฺสสิฯ

[55]

‘‘อฏฺฐติํสติกฺขตฺตุญฺจ, เทวราชา ภวิสฺสสิ;

ปเทสรชฺชํ วิปุลํ, คณนาโต อสงฺขิยํฯ

[56]

‘‘เอกปญฺญาสกฺขตฺตุญฺจ, จกฺกวตฺตี ภวิสฺสสิ;

จาตุรนฺโต วิชิตาวี, ชมฺพุมณฺฑสฺส [ชมฺพุสณฺฑสฺส (สี. ปี.)] อิสฺสโรฯ

[57]

‘‘มหาสมุทฺโทวกฺโขโภ, ทุทฺธโร ปถวี ยถา;

เอวเมว จ เต โภคา, อปฺปเมยฺยา ภวิสฺสเรฯ

[58]

‘‘สฏฺฐิโกฏี หิรญฺญสฺส, จชิตฺวา [จตฺวาน (สี. ก.), ทตฺวาน (สฺยา. ปี.)] ปพฺพชิํ อหํ;

กิํ กุสลํ คเวสนฺโต, พาวริํ อุปสงฺกมิํฯ

[59]

‘‘ตตฺถ มนฺเต อธียามิ, ฉฬงฺคํ นาม ลกฺขณํ;

ตมนฺธการํ วิธมํ, อุปฺปชฺชิ ตฺวํ มหามุนิฯ

[60]

‘‘ตว ทสฺสนกาโมหํ, อาคโตมฺหิ มหามุนิ;

ตว ธมฺมํ สุณิตฺวาน, ปตฺโตมฺหิ อจลํ ปทํฯ

[61]

‘‘ติํสกปฺปสหสฺสมฺหิ, สปฺปิํ พุทฺธสฺสทาสหํ;

เอตฺถนฺตเร นาภิชาเน, สปฺปิํ วิญฺญาปิตํ [วิญฺญาปิตา (?)] มยาฯ

[62]

‘‘มม สงฺกปฺปมญฺญาย, อุปฺปชฺชติ ยทิจฺฉกํ;

จิตฺตมญฺญาย นิพฺพตฺตํ, สพฺเพ สนฺตปฺปยามหํฯ

[63]

‘‘อโห พุทฺธา อโห ธมฺมา [อโห พุทฺโธ อโห ธมฺโม (สี.) เถรคา. 201 เถรคาถาย ตทฏฺฐกถาย จ สํสนฺเทตพฺพํ], อโห โน สตฺถุ สมฺปทา;

โถกญฺหิ สปฺปิํ ทตฺวาน, อปฺปเมยฺยํ ลภามหํฯ

[64]

‘‘มหาสมุทฺเท อุทกํ, ยาวตา เนรุปสฺสโต;

มม สปฺปิํ อุปาทาย, กลภาคํ น เหสฺสติ [หิสฺสติ (สฺยา. ก.), เอสฺสติ (สี.)]ฯ

[65]

‘‘ยาวตา จกฺกวาฬสฺส, กริยนฺตสฺส [การยนฺตสฺส (สฺยา.), กยิรนฺตสฺส (ปี.), อาหรนฺตสฺส (ก.)] ราสิโต;

มม นิพฺพตฺตวตฺถานํ [มยา นิวตฺถวตฺถานํ (ปี.)], โอกาโส โส น สมฺมติฯ

[66]

‘‘ปพฺพตราชา หิมวา, ปวโรปิ สิลุจฺจโย;

มมานุลิตฺตคนฺธสฺส, อุปนิธิํ [อุปนิธํ (สี. สฺยา. ก.), อุปนียํ (ปี.)] น เหสฺสติฯ

[67]

‘‘วตฺถํ คนฺธญฺจ สปฺปิญฺจ, อญฺญญฺจ ทิฏฺฐธมฺมิกํ;

อสงฺขตญฺจ นิพฺพานํ, สปฺปิทานสฺสิทํ ผลํฯ

[68]

‘‘สติปฏฺฐานสยโน, สมาธิฌานโคจโร;

โพชฺฌงฺคโภชโน [… ชนโน (สฺยา. ก.)] อชฺช, สปฺปิทานสฺสิทํ ผลํฯ

[69]

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ

[70]

‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[71]

‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ

อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เมตฺตคู เถโร อิมา คาถาโย

อภาสิตฺถาติฯ

เมตฺตคุตฺเถรสฺสาปทานํ ตติยํฯ

4. โธตกตฺเถรอปทานํ

[72]

‘‘คงฺคา ภาคีรถี นาม, หิมวนฺตา ปภาวิตา [หิมวนฺตปฺปภาวิตา (สี.)];

หํสวติยา ทฺวาเรน, อนุสนฺทติ ตาวเทฯ

[73]

‘‘โสภิโต นาม อาราโม, คงฺคากูเล สุมาปิโต;

ตตฺถ ปทุมุตฺตโร พุทฺโธ, วสเต โลกนายโกฯ

[74]

‘‘ติทเสหิ ยถา อินฺโท, มนุเชหิ ปุรกฺขโต;

นิสีทิ ตตฺถ ภควา, อสมฺภีโตว เกสรีฯ

[75]

‘‘นคเร หํสวติยา, วสามิ [อโหสิํ (สฺยา.)] พฺราหฺมโณ อหํ;

ฉฬงฺโค นาม นาเมน, เอวํนาโม มหามุนิฯ

[76]

‘‘อฏฺฐารส สิสฺสสตา, ปริวาเรนฺติ มํ ตทา;

เตหิ สิสฺเสหิ สมิโต, คงฺคาตีรํ อุปาคมิํฯ

[77]

‘‘ตตฺถทฺทสาสิํ สมเณ, นิกฺกุเห โธตปาปเก;

ภาคีรถิํ ตรนฺเตหํ [ตรนฺโตหํ (สฺยา. ปี.)], เอวํ จินฺเตสิ ตาวเทฯ

[78]

‘‘สายํ ปาตํ [สายปาตํ (ปี.)] ตรนฺตาเม, พุทฺธปุตฺตา มหายสา;

วิเหสยนฺติ อตฺตานํ, เตสํ อตฺตา วิหญฺญติฯ

[79]

‘‘สเทวกสฺส โลกสฺส, พุทฺโธ อคฺโค ปวุจฺจติ;

นตฺถิ เม ทกฺขิเณ การํ, คติมคฺควิโสธนํฯ

[80]

‘‘ยํนูน พุทฺธเสฏฺฐสฺส, เสตุํ คงฺคาย การเย;

การาเปตฺวา อิมํ กมฺมํ [เสตุํ (สฺยา.)], สนฺตรามิ อิมํ ภวํฯ

[81]

‘‘สตสหสฺสํ ทตฺวาน, เสตุํ การาปยิํ อหํ;

สทฺทหนฺโต กตํ การํ, วิปุลํ เม ภวิสฺสติฯ

[82]

‘‘การาเปตฺวาน ตํ เสตุํ, อุเปสิํ โลกนายกํ;

สิรสิ อญฺชลิํ กตฺวา, อิมํ วจนมพฺรวิํฯ

[83]

‘‘‘สตสหสฺสสฺส วยํ [วยํ สตสหสฺสํว (ก.)], ทตฺวา [กตฺวา (สี. ปี.)] การาปิโต มยา;

ตวตฺถาย มหาเสตุ, ปฏิคฺคณฺห มหามุเนฯ

[84]