6. พากุลตฺเถรอปทานํ

[386]

‘‘หิมวนฺตสฺสาวิทูเร , โสภิโต นาม ปพฺพโต;

อสฺสโม สุกโต มยฺหํ, สกสิสฺเสหิ มาปิโตฯ

[387]

‘‘มณฺฑปา จ พหู ตตฺถ, ปุปฺผิตา สินฺทุวารกา;

กปิตฺถา จ พหู ตตฺถ, ปุปฺผิตา ชีวชีวกา [จมฺปกา นาคเกตกา (สฺยา.)]ฯ

[388]

‘‘นิคฺคุณฺฑิโย พหู ตตฺถ, พทรามลกานิ จ;

ผารุสกา อลาพู จ, ปุณฺฑรีกา จ ปุปฺผิตาฯ

[389]

‘‘อาฬกา [อฬกฺกา (สฺยา.)] เพลุวา ตตฺถ, กทลี มาตุลุงฺคกา;

มหานามา พหู ตตฺถ, อชฺชุนา จ ปิยงฺคุกาฯ

[390]

‘‘โกสมฺพา สฬลา นิมฺพา [นีปา (สี.)], นิคฺโรธา จ กปิตฺถนา;

เอทิโส อสฺสโม มยฺหํ, สสิสฺโสหํ ตหิํ วสิํฯ

[391]

‘‘อโนมทสฺสี ภควา, สยมฺภู โลกนายโก;

คเวสํ ปฏิสลฺลานํ, มมสฺสมมุปาคมิฯ

[392]

‘‘อุเปตมฺหิ มหาวีเร, อโนมทสฺสิมหายเส;

ขเณน โลกนาถสฺส, วาตาพาโธ สมุฏฺฐหิฯ

[393]

‘‘วิจรนฺโต อรญฺญมฺหิ, อทฺทสํ โลกนายกํ;

อุปคนฺตฺวาน สมฺพุทฺธํ, จกฺขุมนฺตํ มหายสํฯ

[394]

‘‘อิริยญฺจาปิ ทิสฺวาน, อุปลกฺเขสหํ ตทา;

อสํสยญฺหิ พุทฺธสฺส, พฺยาธิ โน อุทปชฺชถฯ

[395]

‘‘ขิปฺปํ อสฺสมมาคญฺฉิํ, มม สิสฺสาน สนฺติเก;

เภสชฺชํ กตฺตุกาโมหํ, สิสฺเส อามนฺตยิํ ตทาฯ

[396]

‘‘ปฏิสฺสุณิตฺวาน เม วากฺยํ, สิสฺสา สพฺเพ สคารวา;

เอกชฺฌํ สนฺนิปติํสุ, สตฺถุคารวตา มมฯ

[397]

‘‘ขิปฺปํ ปพฺพตมารุยฺห, สพฺโพสธมหาสหํ [มกาสหํ (สฺยา. ก.)];

ปานียโยคํ [ปานียโยคฺคํ (สี.)] กตฺวาน, พุทฺธเสฏฺฐสฺสทาสหํฯ

[398]

‘‘ปริภุตฺเต มหาวีเร, สพฺพญฺญุโลกนายเก;

ขิปฺปํ วาโต วูปสมิ, สุคตสฺส มเหสิโนฯ

[399]

‘‘ปสฺสทฺธํ ทรถํ ทิสฺวา, อโนมทสฺสี มหายโส;

สกาสเน นิสีทิตฺวา, อิมา คาถา อภาสถฯ

[400]

‘‘‘โย เม ปาทาสิ เภสชฺชํ, พฺยาธิญฺจ สมยี มม;

ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ, สุณาถ มม ภาสโตฯ

[401]

‘‘‘กปฺปสตสหสฺสานิ, เทวโลเก รมิสฺสติ;

วาทิเต ตูริเย ตตฺถ, โมทิสฺสติ สทา อยํฯ

[402]

‘‘‘มนุสฺสโลกมาคนฺตฺวา, สุกฺกมูเลน โจทิโต;

สหสฺสกฺขตฺตุํ ราชา จ, จกฺกวตฺตี ภวิสฺสติฯ

[403]

‘‘‘ปญฺจปญฺญาสกปฺปมฺหิ, อโนโม นาม ขตฺติโย;

จาตุรนฺโต วิชิตาวี, ชมฺพุมณฺฑสฺส [ชมฺพุทีปสฺส (สฺยา.)] อิสฺสโรฯ

[404]

‘‘‘สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโล;

ตาวติํเสปิ โขเภตฺวา, อิสฺสรํ การยิสฺสติฯ

[405]

‘‘‘เทวภูโต มนุสฺโส วา, อปฺปาพาโธ ภวิสฺสติ;

ปริคฺคหํ วิวชฺเชตฺวา, พฺยาธิํ โลเก ตริสฺสติฯ

[406]

‘‘‘อปฺปริเมยฺเย อิโต กปฺเป, โอกฺกากกุลสมฺภโว;

โคตโม นาม โคตฺเตน, สตฺถา โลเก ภวิสฺสติฯ

[407]

‘‘‘ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาโท, โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต;

สพฺพาสเว ปริญฺญาย, นิพฺพายิสฺสตินาสโวฯ

[408]

‘‘‘กิเลเส ฌาปยิตฺวาน, ตณฺหาโสตํ ตริสฺสติ;

พากุโล [พกฺกุโล (สี. สฺยา.)] นาม นาเมน, เหสฺสติ สตฺถุ สาวโกฯ

[409]

‘‘‘อิทํ สพฺพํ อภิญฺญาย, โคตโม สกฺยปุงฺคโว;

ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา, เอตทคฺเค ฐเปสฺสติ’ฯ

[410]

‘‘อโนมทสฺสี ภควา, สยมฺภู โลกนายโก;

วิเวกานุวิโลเกนฺโต, มมสฺสมมุปาคมิฯ

[411]

‘‘อุปาคตํ มหาวีรํ, สพฺพญฺญุํ โลกนายกํ;

สพฺโพสเธน ตปฺเปสิํ, ปสนฺโน เสหิ ปาณิภิฯ

[412]

‘‘ตสฺส เม สุกตํ กมฺมํ, สุเขตฺเต พีชสมฺปทา;

เขเปตุํ เนว สกฺโกมิ, ตทา หิ สุกตํ มมฯ

[413]

‘‘ลาภา มม สุลทฺธํ เม, โยหํ อทฺทกฺขิ นายกํ;

เตน กมฺมาวเสเสน, ปตฺโตมฺหิ อจลํ ปทํฯ

[414]

‘‘สพฺพเมตํ อภิญฺญาย, โคตโม สกฺยปุงฺคโว;

ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา, เอตทคฺเค ฐเปสิ มํฯ

[415]

‘‘อปริเมยฺเย อิโต กปฺเป, ยํ กมฺมมกริํ ตทา;

ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, เภสชฺชสฺส อิทํ ผลํฯ

[416]

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ, ภวา สพฺเพ สมูหตา;

สพฺพาสวา ปริกฺขีณา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโวฯ

[417]

‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

[418]

‘‘ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ

อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา พากุโล [พกฺกุโล (สี. สฺยา.)] เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ;

พากุลตฺเถรสฺสาปทานํ ฉฏฺฐํฯ

7. คิริมานนฺทตฺเถรอปทานํ

[419]

‘‘ภริยา เม กาลงฺกตา, ปุตฺโต สีวถิกํ คโต;

มาตา ปิตา มตา ภาตา, เอกจิตมฺหิ [มาตา ปิตา จ ภาตา จ, เอกจิตกมฺหิ (สี. สฺยา.)] ฑยฺหเรฯ

[420]

‘‘เตน โสเกน สนฺตตฺโต, กิโส ปณฺฑุ อโหสหํ;

จิตฺตกฺเขโป จ เม อาสิ, เตน โสเกน อฏฺฏิโตฯ

[421]

‘‘โสกสลฺลปเรโตหํ , วนนฺตมุปสงฺกมิํ;

ปวตฺตผลํ ภุญฺชิตฺวา, รุกฺขมูเล วสามหํฯ

[422]