เมนู

เสขิยะ 75


[1,240] ถามว่า เสขิยะ 75 เกิดด้วยสมุฏฐานเท่าไร
ตอบว่า เสขิยะ 75 เกิดด้วยสมุฏฐาน 3 คือ บางทีเกิดแต่กายกับ
จิต มิใช่วาจา 1 บางทีเกิดแต่วาจากับจิต มิใช่กาย 1 บางทีเกิดแต่กาย
วาจา และจิต 1.
สมุฏฐาน จบ

หัวข้อประจำเรื่อง


[1,241] ไม่มีความจงใจ 1 มีจิตเป็นกุศล 1 สมุฏฐานทุกสิกขาบท
1 ขอท่านทั้งหลายจงรู้สมุฏฐาน โดยรู้ตามธรรมเทอญ.

สมุฏฐาน วัณณนา


วินิจฉัยในคำว่า อจิตฺตโก อาปชฺชติ เป็นอาทิ พึงทราบดังนี้ :-
ภิกษุผู้ไม่แกล้ง แต่ต้องโทษตามพระบัญญัติ มีสหไสยเป็นต้น ชื่อ
ว่าไม่มีความจงใจต้อง, เมื่อแสดงเสีย ชื่อว่ามีความจงใจออก
ภิกษุผู้แกล้งต้องโทษอย่างใดอย่างหนึ่ง ชื่อว่ามีความจงใจต้อง, เมื่อ
ออกด้วยติณวัตถารกวินัย ชื่อว่าไม่มีความจงใจออก.
เมื่อออกอาบัติที่กล่าวแล้วในหนหลังนั่นแล ด้วยติณวัตถารกวินัย ชื่อ
ว่าไม่มีความจงใจต้อง ไม่มีความจงใจออก.
เมื่อแสดงอาบัตินอกนี้ ชื่อว่ามีความจงใจต้อง มีความจงใจออก.

เมื่อคิดว่า เราจะทำธรรมทาน กระทำธรรมเป็นต้นโดยบท ชื่อว่ามี
จิตเป็นกุศลต้อง.
เมื่อมีจิตเบิกบานว่า เราทำตามคำพร่ำสอนของพระพุทธเจ้า แสดง
(อาบัติ) ชื่อว่ามีจิตเป็นกุศลออก.
เมื่อเป็นผู้ถึงความเสียใจแสดง ชื่อว่ามีจิตเป็นอกุศลออก.
เมื่อหลับเสีย ออกด้วยติณวัตถารกวินัย ชื่อว่ามีจิตเป็นอัพยากฤตออก.
เมื่อทำความละเมิดมีหลอนให้กลัวเป็นต้น แล้วถึงความดีใจว่า เรา
ทำตามคำสอนของพระพุทธเจ้า แสดง (อาบัติ) ชื่อว่ามีจิตเป็นอกุศลต้อง มี
จิตเป็นกุศลออก.
ถึงความเสียใจเทียวแสดง ชื่อว่ามีจิตเป็นอกุศลออก.
เมื่อออกด้วยติณวัตถารกวินัย ตามนัยที่กล่าวแล้วนั่นแล ชื่อว่ามีจิต
เป็นอัพยากฤตออก.
เมื่อต้องอาบัติเพราะนอนร่วมเรือน ในสมัยที่หยั่งลงสู่ความลับ ชื่อ
ว่ามีจิตเป็นอัพยากฤตต้อง.
ส่วนคำว่า มีจิตเป็นกุศลออก เป็นอาทิ พึงทราบในอาบัติที่ต้อง
เพราะนอนร่วมเรือนนี้ ตามนัยที่กล่าวนั่นแล.
คำว่า ปฐมํ ปาราชิกํ กตีหิ สมุฏฺฐาเนหิ เป็นอาทิ นับว่าตื้น
ทั้งนั้น เพราะมีนัยดังกล่าวแล้วในหลัง.
สมุฏฐานใด ๆ ได้แก่อาบัติใด ๆ, สมุฏฐานและอาบัตินั้น ๆ ทั้งมวล
เป็นอันได้กล่าวเสร็จแล้ว โดยกำหนดอย่างสูง ในคำว่า ปาราชิก 4 ย่อมเกิด
ด้วยสมุฏฐาน 3 เป็นอาทิ.
สมุฏฐาน วัณณนา จบ

ทุติยคาถาสังคณิกะ


อาบัติทางกายเป็นต้น


[1,242] ถามว่า อาบัติทางกายจัด
ไว้เท่าไร ทางวาจาจัดไว้เท่าไร เมื่อปกปิด
ต้องอาบัติเท่าไร อาบัติมีการเคล้าคลึงเป็น
ปัจจัยมีเท่าไร
ตอบว่า อาบัติทางกายจัดไว้ 6 ทาง
วาจาจัดไว้ 6 เมื่อปกปิดต้องอาบัติ 3 อาบัติ
มีการเคล้าคลึงเป็นปัจจัยมี 5.


ต้องอาบัติเมื่ออรุณขึ้นเป็นต้น


[1,243] ถามว่า อาบัติเพราะอรุณ
ขึ้นมีเท่าไร อาบัติชื่อยาวตติยกา มีเท่าไร
อาบัติชื่ออัตถวัตถุกาในศาสนานี้ มีเท่าไร
สงเคราะห์สิกขาบทและปาติโมกขุทเทศทั้ง
มวลด้วยอุเทศเท่าไร
ตอบว่า อาบัติเพราะอรุณขึ้น มี 3
อาบัติชื่อยาวตติยกามี 3 อาบัติชื่ออัตถวัตถุ-
กา ในศาสนานี้มี 1 สงเคราะห์สิกขาบท
และปาติโมกขุทเทศทั้งมวล ด้วยนิทานุเทศ
อย่างเดียว.