พระวินัยธรประกอบด้วยองค์แม้อื่นอีก 5 นับว่าเป็นผู้เขลา คือ ไม่
รู้จักอาบัติและมิใช่อาบัติ 1 ไม่รู้จักอาบัติเบาและอาบัติหนัก 1 ไม่รู้จักอาบัติมี
ส่วนเหลือและอาบัติไม่มีส่วนเหลือ 1 ไม่รู้จักอาบัติชั่วหยาบและอาบัติไม่ชั่ว-
หยาบ 1 ไม่ฉลาดในการวินิจฉัยอธิกรณ์ 1
พระวินัยธรประกอบด้วยองค์ 5 นับว่าเป็นผู้ฉลาด คือ รู้จักอาบัติ
และไม่ใช่อาบัติ 1 รู้จักอาบัติเบาและอาบัติหนัก 1 รู้จักอาบัติมีส่วนเหลือและ
อาบัติไม่มีส่วนเหลือ 1 รู้จักอาบัติชั่วหยาบและอาบัติไม่ชั่วหยาบ 1 ฉลาดใน
การวินิจฉัยอธิกรณ์ 1.

ว่าด้วยภิกษุอยู่ป่าเป็นต้น

[981] ภิกษุผู้ถืออยู่ป่ามี 5 คือ เพราะเป็นผู้เขลา เพราะเป็นผู้
งมงายจึงอยู่ป่า 1 เป็นผู้ปรารถนาลามก ถูกความปรารถนาครอบงำ จึงอยู่ป่า 1
เพราะมัวเมา เพราะจิตฟุ้งซ่าน จึงอยู่ป่า 1 เพราะเข้าใจว่า พระพุทธเจ้า
และพระสาวกของพระพุทธเจ้าสรรเสริญ จึงอยู่ป่า 1 เพราะอาศัยความมักน้อย
สันโดษ ขัดเกลา ความเงียบสงัด และเพราะอาศัยความเป็นแห่งการอยู่ป่ามี
ประโยชน์ด้วยความปฏิบัติตามนี้ จึงอยู่ป่า 1
ภิกษุผู้ถือเที่ยวบิณฑบาตมี 5
ภิกษุผู้ถือผ้าบังสุกุลมี 5
ภิกษุผู้ถืออยู่โคนไม้มี 5
ภิกษุผู้ถืออยู่ป่าช้ามี 5
ภิกษุผู้ถืออยู่กลางแจ้งมี 5

ภิกษุผู้ถือผ้าสามผืนมี 5
ภิกษุผู้ถือเที่ยวบิณฑบาตตามลำดับมี 5
ภิกษุผู้ถือการนั่งมี 5
ภิกษุผู้ถืออยู่ในเสนาสนะตามที่จัดไว้มี 5
ภิกษุผู้ถือนั่งฉัน ณ อาสนะแห่งเดียวมี 5
ภิกษุผู้ถือการห้ามภัตรที่เขานำมาถวายเมื่อภายหลังมี 5
ภิกษุผู้ถือการฉันเพราะในบาตรมี 5 คือ เพราะเป็นผู้เขลา เพราะเป็น
ผู้งมงาย จึงถือการฉันเฉพาะในบาตร 1 เป็นผู้ปรารถนาลามก ถูกความ
ปรารถนาครอบงำ จึงถือการฉันเฉพาะในบาตร 1 เพราะมัวเมา เพราะจิต
ฟุ้งซ่าน จึงถือการฉันเฉพาะในบาตร 1 เพราะเข้าใจว่า พระพุทธเจ้า และ
พระสาวกของพระพุทธเจ้าสรรเสริญ จึงถือการฉันเฉพาะในบาตร 1 เพราะ
อาศัยความมักน้อย สันโดษ ขัดเกลา ความเงียบสงัด และเพราะอาศัยความ
เป็นแห่งการฉันเฉพาะในบาตรมีประโยชน์ด้วยความปฏิบัติตามนี้ จึงถือการฉัน
เฉพาะในบาตร 1.

ว่าด้วยองค์ของภิกษุผู้ต้องถือนิสัย

[982] ภิกษุประกอบด้วยองค์ 5 จะไม่ถือนิสัยอยู่ไม่ได้ คือ ไม่รู้
อุโบสถ 1 ไม่รู้อุโบสถกรรม 1 ไม่รู้ปาติโมกข์ 1 ไม่รู้ปาติโมกขุทเทศ 1
มีพรรษาหย่อนห้า 1
ภิกษุประกอบด้วยองค์ 5 ไม่ต้องถือนิสัยอยู่ คือ รู้อุโบสถ 1 รู้
อุโบสถกรรม 1 รู้ปาติโมกข์ 1 รู้ปาติโมกขุทเทศ 1 มีพรรษาห้า หรือมี
พรรษาเกินห้า 1