ครั้งนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าเสด็จจาริกทักขิณาคีรีชนบท กับภิกษุสงฆ์
มีจำนวนน้อย ครั้นพระองค์เสด็จอยู่ ณ ทักขิณาคีรีชนบทตามพระพุทธาภิรมย์
แล้ว เสด็จกลับมาสู่พระนครราชคฤห์อีกตามเติม และพระองค์ตรัสเรียกท่าน
พระอานนท์มาสอบถามว่า ดูก่อนอานนท์ ตถาคตจาริกทักขิณาคีรีชนบท กับ
ภิกษุสงฆ์มีจำนวนน้อย เพราะเหตุไร จึงท่านพระอานนท์กราบทูลความเรื่อง
นั้นให้พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงทราบ.

พระพุทธานุญาตให้ถือสัย

ลำดับนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงทำธรรมีกถา ในเพราะเหตุเป็นเค้า
มูลนั้นในเพราะเหตุแรกเกิดนั้น แล้ว ตรัสเรียกภิกษุทั้งหลายมารับสั่งว่า ดูก่อน
ภิกษุทั้งหลาย เราอนุญาตให้ภิกษุผู้ฉลาด ผู้สามารถ ถือนิสัยอยู่ 5 พรรษา
และให้ภิกษุผู้ไม่ฉลาดถือนิสัยอยู่ตลอดชีวิต.

องค์ 5 แห่งภิกษุผู้ต้องถือนิสัย

[116] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยองค์ 5 จะไม่ถือนิสัย
อยู่ ไม่ได้ คือ:-
1. ไม่ประกอบด้วยกองศีล อันเป็นของพระอเสขะ.
2. ไม่ประกอบด้วยกองสมาธิ อันเป็นของพระอเสขะ.
3. ไม่ประกอบด้วยกองปัญญา อันเป็นของพระอะเสขะ.
4. ไม่ประกอบด้วยกองวิมุตติ อันเป็นของพระอเสขะ และ
5. ไม่ประกอบด้วยกองวิมุตติญาณทัสสนะ อันเป็นของพระอเสขะ.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยองค์ 5 นี้แล จะไม่ถือนิสัย
อยู่ ไม่ได้.

องค์ 5 แห่งภิกษุผู้ไม่ต้องถือนิสัย

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยองค์ 5 ไม่ต้องถือนิสัยอยู่ คือ:-
1. ประกอบด้วยกองศีล อันเป็นของพระอเสขะ.
2. ประกอบด้วยกองสมาธิ อันเป็นของพระอเสขะ.
3. ประกอบด้วยกองปัญญา อันเป็นของพระอเสขะ.
4. ประกอบด้วยกองวิมุตติ อันเป็นของพระอเสขะ และ
5. ประกอบด้วยกองวิมุตติญาณทัสสนะ อันเป็นของพระอเสขะ.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยองค์ 5 นี้แล ไม่ต้องถือ
นิสัยอยู่.

องค์ 5 แห่งภิกษุต้องถือนิสัย

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยองค์ 5 แม้อื่นอีก จะไม่ถือ
นิสัยอยู่ ไม่ได้ คือ:-
1. เป็นผู้ไม่มีศรัทธา.
2. เป็นผู้ไม่มีหิริ.
3. เป็นผู้ไม่มีโอตตัปปะ.
4. เป็นผู้เกียจคร้าน และ
5. เป็นผู้มีสติฟันเฟือน.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยองค์ 5 นี้แล จะไม่ถือนิสัยอยู่
ไม่ได้.