ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ
ขุทฺทกนิกาเย
วิมานวตฺถุปาฬิ
1. อิตฺถิวิมานํ
1. ปีฐวคฺโค
1. ปฐมปีฐวิมานวตฺถุ
[1]
‘‘ปีฐํ เต โสวณฺณมยํ อุฬารํ, มโนชวํ คจฺฉติ เยนกามํ;
อลงฺกเต มลฺยธเร [มาลฺยธเร (สฺยา.)] สุวตฺเถ, โอภาสสิ วิชฺชุริวพฺภกูฏํฯ
[2]
‘‘เกน เตตาทิโส วณฺโณ, เกน เต อิธ มิชฺฌติ;
อุปฺปชฺชนฺติ จ เต โภคา, เย เกจิ มนโส ปิยาฯ
[3]
‘‘ปุจฺฉามิ ตํ เทวิ มหานุภาเว, มนุสฺสภูตา กิมกาสิ ปุญฺญํ;
เกนาสิ เอวํ ชลิตานุภาวา, วณฺโณ จ เต สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ
[4]
สา เทวตา อตฺตมนา, โมคฺคลฺลาเนน [โมคฺคลาเนน (ก.) เอวมุปริปิ] ปุจฺฉิตา;
ปญฺหํ ปุฏฺฐา วิยากาสิ, ยสฺส กมฺมสฺสิทํ ผลํฯ
[5]
‘‘อหํ มนุสฺเสสุ มนุสฺสภูตา, อพฺภาคตานาสนกํ อทาสิํ;
อภิวาทยิํ อญฺชลิกํ อกาสิํ, ยถานุภาวญฺจ อทาสิ ทานํฯ
[6]
‘‘เตน เมตาทิโส วณฺโณ, เตน เม อิธ มิชฺฌติ;
อุปฺปชฺชนฺติ จ เม โภคา, เย เกจิ มนโส ปิยาฯ
[7]
‘‘อกฺขามิ เต ภิกฺขุ มหานุภาว, มนุสฺสภูตา ยมกาสิ ปุญฺญํ;
เตนมฺหิ เอวํ ชลิตานุภาวา, วณฺโณ จ เม สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ
ปฐมปีฐวิมานํ ปฐมํฯ
2. ทุติยปีฐวิมานวตฺถุ
[8]
‘‘ปีฐํ เต เวฬุริยมยํ อุฬารํ, มโนชวํ คจฺฉติ เยนกามํ;
อลงฺกเต มลฺยธเร สุวตฺเถ, โอภาสสิ วิชฺชุริวพฺภกูฏํฯ
[9]
‘‘เกน เตตาทิโส วณฺโณ, เกน เต อิธ มิชฺฌติ;
อุปฺปชฺชนฺติ จ เต โภคา, เย เกจิ มนโส ปิยาฯ
[10]
‘‘ปุจฺฉามิ ตํ เทวิ มหานุภาเว, มนุสฺสภูตา กิมกาสิ ปุญฺญํ;
เกนาสิ เอวํ ชลิตานุภาวา, วณฺโณ จ เต สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ
[11]
สา เทวตา อตฺตมนา, โมคฺคลฺลาเนน ปุจฺฉิตา;
ปญฺหํ ปุฏฺฐา วิยากาสิ, ยสฺส กมฺมสฺสิทํ ผลํฯ
[12]
‘‘อหํ มนุสฺเสสุ มนุสฺสภูตา, อพฺภาคตานาสนกํ อทาสิํ;
อภิวาทยิํ อญฺชลิกํ อกาสิํ, ยถานุภาวญฺจ อทาสิ ทานํฯ
[13]
‘‘เตน เมตาทิโส วณฺโณ, เตน เม อิธ มิชฺฌติ;
อุปฺปชฺชนฺติ จ เม โภคา, เย เกจิ มนโส ปิยาฯ
[14]
‘‘อกฺขามิ เต ภิกฺขุ มหานุภาว, มนุสฺสภูตา ยมกาสิ ปุญฺญํ;
เตนมฺหิ เอวํ ชลิตานุภาวา, วณฺโณ จ เม สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ
ทุติยปีฐวิมานํ ทุติยํฯ
3. ตติยปีฐวิมานวตฺถุ
[15]
‘‘ปีฐํ เต โสวณฺณมยํ อุฬารํ, มโนชวํ คจฺฉติ เยนกามํ;
อลงฺกเต มลฺยธเร สุวตฺเถ, โอภาสสิ วิชฺชุริวพฺภกูฏํฯ
[16]
‘‘เกน เตตาทิโส วณฺโณ, เกน เต อิธ มิชฺฌติ;
อุปฺปชฺชนฺติ จ เต โภคา, เย เกจิ มนโส ปิยาฯ
[17]
‘‘ปุจฺฉามิ ตํ เทวิ มหานุภาเว, มนุสฺสภูตา กิมกาสิ ปุญฺญํ;
เกนาสิ เอวํ ชลิตานุภาวา, วณฺโณ จ เต สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ
[18]
สา เทวตา อตฺตมนา, โมคฺคลฺลาเนน ปุจฺฉิตา;
ปญฺหํ ปุฏฺฐา วิยากาสิ, ยสฺส กมฺมสฺสิทํ ผลํฯ
[19]
‘‘อปฺปสฺส กมฺมสฺส ผลํ มเมทํ [มเมตํ (ก.)], เยนมฺหิ [เตนมฺหิ (ก.)] เอวํ ชลิตานุภาวา;
อหํ มนุสฺเสสุ มนุสฺสภูตา, ปุริมาย ชาติยา มนุสฺสโลเกฯ
[20]
‘‘อทฺทสํ วิรชํ ภิกฺขุํ, วิปฺปสนฺนมนาวิลํ;
ตสฺส อทาสหํ ปีฐํ, ปสนฺนา เสหิ ปาณิภิฯ
[21]
‘‘เตน เมตาทิโส วณฺโณ, เตน เม อิธ มิชฺฌติ;
อุปฺปชฺชนฺติ จ เม โภคา, เย เกจิ มนโส ปิยาฯ
[22]
‘‘อกฺขามิ เต ภิกฺขุ มหานุภาว, มนุสฺสภูตา ยมกาสิ ปุญฺญํ;
เตนมฺหิ เอวํ ชลิตานุภาวา, วณฺโณ จ เม สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ
ตติยปีฐวิมานํ ตติยํฯ
4. จตุตฺถปีฐวิมานวตฺถุ
[23]
‘‘ปีฐํ เต เวฬุริยมยํ อุฬารํ, มโนชวํ คจฺฉติ เยนกามํ;
อลงฺกเต มลฺยธเร สุวตฺเถ, โอภาสสิ วิชฺชุริวพฺภกูฏํฯ
[24]
‘‘เกน เตตาทิโส วณฺโณ, เกน เต อิธ มิชฺฌติ;
อุปฺปชฺชนฺติ จ เต โภคา, เย เกจิ มนโส ปิยาฯ
[25]
‘‘ปุจฺฉามิ ตํ เทวิ มหานุภาเว, มนุสฺสภูตา กิมกาสิ ปุญฺญํ;
เกนาสิ เอวํ ชลิตานุภาวา, วณฺโณ จ เต สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ
[26]
สา เทวตา อตฺตมนา, โมคฺคลฺลาเนน ปุจฺฉิตา;
ปญฺหํ ปุฏฺฐา วิยากาสิ, ยสฺส กมฺมสฺสิทํ ผลํฯ
[27]
‘‘อปฺปสฺส กมฺมสฺส ผลํ มเมทํ, เยนมฺหิ เอวํ ชลิตานุภาวา;
อหํ มนุสฺเสสุ มนุสฺสภูตา, ปุริมาย ชาติยา มนุสฺสโลเกฯ
[28]
‘‘อทฺทสํ วิรชํ ภิกฺขุํ, วิปฺปสนฺนมนาวิลํ;
ตสฺส อทาสหํ ปีฐํ, ปสนฺนา เสหิ ปาณิภิฯ
[29]
‘‘เตน เมตาทิโส วณฺโณ, เตน เม อิธ มิชฺฌติ;
อุปฺปชฺชนฺติ จ เม โภคา, เย เกจิ มนโส ปิยาฯ
[30]
‘‘อกฺขามิ เต ภิกฺขุ มหานุภาว, มนุสฺสภูตา ยมกาสิ ปุญฺญํ;
เตนมฺหิ เอวํ ชลิตานุภาวา, วณฺโณ จ เม สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ
จตุตฺถปีฐวิมานํ จตุตฺถํฯ
5. กุญฺชรวิมานวตฺถุ
[31]
‘‘กุญฺชโร เต วราโรโห, นานารตนกปฺปโน;
รุจิโร ถามวา ชวสมฺปนฺโน, อากาสมฺหิ สมีหติฯ
[32]
‘‘ปทุมิ ปทฺม [ปทุม… (สี. สฺยา.) เอวมุปริปิ] ปตฺตกฺขิ, ปทฺมุปฺปลชุตินฺธโร;
ปทฺมจุณฺณาภิกิณฺณงฺโค, โสณฺณโปกฺขรมาลธา [… มาลวา (สี. สฺยา.)]ฯ
[33]
‘‘ปทุมานุสฏํ มคฺคํ, ปทฺมปตฺตวิภูสิตํฯ
ฐิตํ วคฺคุมนุคฺฆาตี, มิตํ คจฺฉติ วารโณฯ
[34]
‘‘ตสฺส ปกฺกมมานสฺส, โสณฺณกํสา รติสฺสรา;
เตสํ สุยฺยติ นิคฺโฆโส, ตุริเย ปญฺจงฺคิเก ยถาฯ
[35]
‘‘ตสฺส นาคสฺส ขนฺธมฺหิ, สุจิวตฺถา อลงฺกตา;
มหนฺตํ อจฺฉราสงฺฆํ, วณฺเณน อติโรจสิฯ
[36]
‘‘ทานสฺส เต อิทํ ผลํ, อโถ สีลสฺส วา ปน;
อโถ อญฺชลิกมฺมสฺส, ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิตา’’ติ;
[37]
สา เทวตา อตฺตมนา, โมคฺคลฺลาเนน ปุจฺฉิตา;
ปญฺหํ ปุฏฺฐา วิยากาสิ, ยสฺส กมฺมสฺสิทํ ผลํฯ
[38]
‘‘ทิสฺวาน คุณสมฺปนฺนํ, ฌายิํ ฌานรตํ สตํ;
อทาสิํ ปุปฺผาภิกิณฺณํ, อาสนํ ทุสฺสสนฺถตํฯ
[39]
‘‘อุปฑฺฒํ ปทฺมมาลาหํ, อาสนสฺส สมนฺตโต;
อพฺโภกิริสฺสํ ปตฺเตหิ, ปสนฺนา เสหิ ปาณิภิฯ
[40]
‘‘ตสฺส กมฺมกุสลสฺส [กมฺมสฺส กุสลสฺส (สี. ปี.)], อิทํ เม อีทิสํ ผลํ;
สกฺกาโร ครุกาโร จ, เทวานํ อปจิตา อหํฯ
[41]
‘‘โย เว สมฺมาวิมุตฺตานํ, สนฺตานํ พฺรหฺมจารินํ;
ปสนฺโน อาสนํ ทชฺชา, เอวํ นนฺเท ยถา อหํฯ
[42]
‘‘ตสฺมา หิ อตฺตกาเมน [อตฺถกาเมน (ก.)], มหตฺตมภิกงฺขตา;
อาสนํ ทาตพฺพํ โหติ, สรีรนฺติมธาริน’’นฺติฯ
กุญฺชรวิมานํ ปญฺจมํฯ
6. ปฐมนาวาวิมานวตฺถุ
[43]
‘‘สุวณฺณจฺฉทนํ นาวํ, นาริ อารุยฺห ติฏฺฐสิ;
โอคาหสิ โปกฺขรณิํ, ปทฺมํ [ปทุมํ (สี. สฺยา.)] ฉินฺทสิ ปาณินาฯ
[44]
‘‘เกน เตตาทิโส วณฺโณ, เกน เต อิธ มิชฺฌติ;
อุปฺปชฺชนฺติ จ เต โภคา, เย เกจิ มนโส ปิยาฯ
[45]
‘‘ปุจฺฉามิ ตํ เทวิ มหานุภาเว, มนุสฺสภูตา กิมกาสิ ปุญฺญํ;
เกนาสิ เอวํ ชลิตานุภาวา, วณฺโณ จ เต สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ
[46]
สา เทวตา อตฺตมนา, โมคฺคลฺลาเนน ปุจฺฉิตา;
ปญฺหํ ปุฏฺฐา วิยากาสิ, ยสฺส กมฺมสฺสิทํ ผลํฯ
[47]