8. สลฺลสุตฺตํ

[579]

อนิมิตฺตมนญฺญาตํ , มจฺจานํ อิธ ชีวิตํ;

กสิรญฺจ ปริตฺตญฺจ, ตญฺจ ทุกฺเขน สํยุตํฯ

[580]

น หิ โส อุปกฺกโม อตฺถิ, เยน ชาตา น มิยฺยเร;

ชรมฺปิ ปตฺวา มรณํ, เอวํธมฺมา หิ ปาณิโนฯ

[581]

ผลานมิว ปกฺกานํ, ปาโต ปตนโต [ปปตโต (สี. ปี. อฏฺฐ.)] ภยํ;

เอวํ ชาตาน มจฺจานํ, นิจฺจํ มรณโต ภยํฯ

[582]

ยถาปิ กุมฺภการสฺส, กตา มตฺติกภาชนา;

สพฺเพ เภทนปริยนฺตา [เภทปริยนฺตา (สฺยา.)], เอวํ มจฺจาน ชีวิตํฯ

[583]

ทหรา จ มหนฺตา จ, เย พาลา เย จ ปณฺฑิตา;

สพฺเพ มจฺจุวสํ ยนฺติ, สพฺเพ มจฺจุปรายณาฯ

[584]

เตสํ มจฺจุปเรตานํ, คจฺฉตํ ปรโลกโต;

น ปิตา ตายเต ปุตฺตํ, ญาตี วา ปน ญาตเกฯ

[585]

เปกฺขตํ เยว ญาตีนํ, ปสฺส ลาลปตํ ปุถุ;

เอกเมโกว มจฺจานํ, โควชฺโฌ วิย นียติ [นิยฺยติ (พหูสุ)]ฯ

[586]

เอวมพฺภาหโต โลโก, มจฺจุนา จ ชราย จ;

ตสฺมา ธีรา น โสจนฺติ, วิทิตฺวา โลกปริยายํฯ

[587]

ยสฺส มคฺคํ น ชานาสิ, อาคตสฺส คตสฺส วา;

อุโภ อนฺเต อสมฺปสฺสํ, นิรตฺถํ ปริเทวสิฯ

[588]

ปริเทวยมาโน เจ, กิญฺจิทตฺถํ อุทพฺพเห;

สมฺมูฬฺโห หิํสมตฺตานํ, กยิรา เจ นํ วิจกฺขโณฯ

[589]

น หิ รุณฺเณน โสเกน, สนฺติํ ปปฺโปติ เจตโส;

ภิยฺยสฺสุปฺปชฺชเต ทุกฺขํ, สรีรํ จุปหญฺญติฯ

[590]

กิโส วิวณฺโณ ภวติ, หิํสมตฺตานมตฺตนา;

น เตน เปตา ปาเลนฺติ, นิรตฺถา ปริเทวนาฯ

[591]

โสกมปฺปชหํ ชนฺตุ, ภิยฺโย ทุกฺขํ นิคจฺฉติ;

อนุตฺถุนนฺโต กาลงฺกตํ [กาลกตํ (สี. สฺยา.)], โสกสฺส วสมนฺวคูฯ

[592]

อญฺเญปิ ปสฺส คมิเน, ยถากมฺมูปเค นเร;

มจฺจุโน วสมาคมฺม, ผนฺทนฺเตวิธ ปาณิโนฯ

[593]

เยน เยน หิ มญฺญนฺติ, ตโต ตํ โหติ อญฺญถา;

เอตาทิโส วินาภาโว, ปสฺส โลกสฺส ปริยายํฯ

[594]

อปิ วสฺสสตํ ชีเว, ภิยฺโย วา ปน มาณโว;

ญาติสงฺฆา วินา โหติ, ชหาติ อิธ ชีวิตํฯ

[595]

ตสฺมา อรหโต สุตฺวา, วิเนยฺย ปริเทวิตํ;

เปตํ กาลงฺกตํ ทิสฺวา, เนโส ลพฺภา มยา อิติฯ

[596]

ยถา สรณมาทิตฺตํ, วารินา ปรินิพฺพเย [ปรินิพฺพุโต (สี. ก.)];

เอวมฺปิ ธีโร สปญฺโญ, ปณฺฑิโต กุสโล นโร;

ขิปฺปมุปฺปติตํ โสกํ, วาโต ตูลํว ธํสเยฯ

[597]

ปริเทวํ ปชปฺปญฺจ, โทมนสฺสญฺจ อตฺตโน;

อตฺตโน สุขเมสาโน, อพฺพเห สลฺลมตฺตโนฯ

[598]

อพฺพุฬฺหสลฺโล อสิโต, สนฺติํ ปปฺปุยฺย เจตโส;

สพฺพโสกํ อติกฺกนฺโต, อโสโก โหติ นิพฺพุโตติฯ

สลฺลสุตฺตํ อฏฺฐมํ นิฏฺฐิตํฯ

9. วาเสฏฺฐสุตฺตํ

เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา อิจฺฉานงฺคเล วิหรติ อิจฺฉานงฺคลวนสณฺเฑฯ เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา อภิญฺญาตา อภิญฺญาตา พฺราหฺมณมหาสาลา อิจฺฉานงฺคเล ปฏิวสนฺติ, เสยฺยถิทํ – จงฺกี พฺราหฺมโณ, ตารุกฺโข พฺราหฺมโณ, โปกฺขรสาติ พฺราหฺมโณ, ชาณุสฺโสณิ [ชาณุโสณิ (ก.)] พฺราหฺมโณ, โตเทยฺโย พฺราหฺมโณ, อญฺเญ จ อภิญฺญาตา อภิญฺญาตา พฺราหฺมณมหาสาลาฯ อถ โข วาเสฏฺฐภารทฺวาชานํ มาณวานํ ชงฺฆาวิหารํ อนุจงฺกมนฺตานํ อนุวิจรนฺตานํ [อนุจงฺกมมานานํ อนุวิจรมานานํ (สี. ปี.)] อยมนฺตรากถา อุทปาทิ – ‘‘กถํ, โภ, พฺราหฺมโณ โหตี’’ติ?

ภารทฺวาโช มาณโว เอวมาห – ‘‘ยโต โข, โภ, อุภโต สุชาโต โหติ มาติโต จ ปิติโต จ สํสุทฺธคหณิโก ยาว สตฺตมา ปิตามหยุคา อกฺขิตฺโต อนุปกฺกุฏฺโฐ ชาติวาเทน, เอตฺตาวตา โข โภ พฺราหฺมโณ โหตี’’ติฯ

วาเสฏฺโฐ มาณโว เอวมาห – ‘‘ยโต โข, โภ, สีลวา จ โหติ วตสมฺปนฺโน [วตฺตสมฺปนฺโน (สี. สฺยา. ม. นิ. 2.454)] จ, เอตฺตาวตา โข, โภ, พฺราหฺมโณ โหตี’’ติฯ เนว โข อสกฺขิ ภารทฺวาโช มาณโว วาเสฏฺฐํ มาณวํ สญฺญาเปตุํ, น ปน อสกฺขิ วาเสฏฺโฐ มาณโว ภารทฺวาชํ มาณวํ สญฺญาเปตุํฯ

อถ โข วาเสฏฺโฐ มาณโว ภารทฺวาชํ มาณวํ อามนฺเตสิ – ‘‘อยํ โข, โภ [อยํ โภ (สี. สฺยา. ก.), อยํ โข (ปี.)] ภารทฺวาช, สมโณ โคตโม สกฺยปุตฺโต สกฺยกุลา ปพฺพชิโต อิจฺฉานงฺคเล วิหรติ อิจฺฉานงฺคลวนสณฺเฑ; ตํ โข ปน ภวนฺตํ โคตมํ เอวํ กลฺยาโณ กิตฺติสทฺโท อพฺภุคฺคโต – ‘อิติปิ…เป.… พุทฺโธ ภควา’ติฯ อายาม, โภ ภารทฺวาช, เยน สมโณ โคตโม เตนุปสงฺกมิสฺสาม; อุปสงฺกมิตฺวา สมณํ โคตมํ เอตมตฺถํ ปุจฺฉิสฺสามฯ ยถา โน สมโณ โคตโม พฺยากริสฺสติ ตถา นํ ธาเรสฺสามา’’ติฯ ‘‘เอวํ, โภ’’ติ โข ภารทฺวาโช มาณโว วาเสฏฺฐสฺส มาณวสฺส ปจฺจสฺโสสิฯ

อถ โข วาเสฏฺฐภารทฺวาชา มาณวา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควตา สทฺธิํ สมฺโมทิํสุฯ สมฺโมทนียํ กถํ สารณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข วาเสฏฺโฐ มาณโว ภควนฺตํ คาถาหิ อชฺฌภาสิ –

[599]

‘‘อนุญฺญาตปฏิญฺญาตา, เตวิชฺชา มยมสฺมุโภ;

อหํ โปกฺขรสาติสฺส, ตารุกฺขสฺสายํ มาณโวฯ

[600]

‘‘เตวิชฺชานํ ยทกฺขาตํ, ตตฺร เกวลิโนสฺมเส;

ปทกสฺม เวยฺยากรณา, ชปฺเป อาจริยสาทิสาฯ

[601]