เมนู

‘‘ธมฺเม จ เย อริยปเวทิเต รตา,

อนุตฺตรา เต วจสา มนสา กมฺมุนา จ;

เต สนฺติโสรจฺจสมาธิสณฺฐิตา,

สุตสฺส ปญฺญาย จ สารมชฺฌคู’’ติฯ

กิํสีลสุตฺตํ นวมํ นิฏฺฐิตํฯ

10. อุฏฺฐานสุตฺตํ

[333]

อุฏฺฐหถ นิสีทถ, โก อตฺโถ สุปิเตน โว;

อาตุรานญฺหิ กา นิทฺทา, สลฺลวิทฺธาน รุปฺปตํฯ

[334]

อุฏฺฐหถ นิสีทถ, ทฬฺหํ สิกฺขถ สนฺติยา;

มา โว ปมตฺเต วิญฺญาย, มจฺจุราชา อโมหยิตฺถ วสานุเคฯ

[335]

ยาย เทวา มนุสฺสา จ, สิตา ติฏฺฐนฺติ อตฺถิกา;

ตรเถตํ วิสตฺติกํ, ขโณ โว [ขโณ เว (ปี. ก.)] มา อุปจฺจคา;

ขณาตีตา หิ โสจนฺติ, นิรยมฺหิ สมปฺปิตาฯ

[336]

ปมาโท รโช ปมาโท, ปมาทานุปติโต รโช;

อปฺปมาเทน วิชฺชาย, อพฺพเห [อพฺพูฬฺเห (สฺยา. ปี.), อพฺพุเห (ก. อฏฺฐ.)] สลฺลมตฺตโนติฯ

อุฏฺฐานสุตฺตํ ทสมํ นิฏฺฐิตํฯ

11. ราหุลสุตฺตํ

[337]

‘‘กจฺจิ อภิณฺหสํวาสา, นาวชานาสิ ปณฺฑิตํ;

อุกฺกาธาโร [โอกฺกาธาโร (สฺยา. ก.)] มนุสฺสานํ, กจฺจิ อปจิโต ตยา’’ [ตว (สี. อฏฺฐ.)]

[338]

‘‘นาหํ อภิณฺหสํวาสา, อวชานามิ ปณฺฑิตํ;

อุกฺกาธาโร มนุสฺสานํ, นิจฺจํ อปจิโต มยา’’ฯ

[339]

‘‘ปญฺจ กามคุเณ หิตฺวา, ปิยรูเป มโนรเม;

สทฺธาย ฆรา นิกฺขมฺม, ทุกฺขสฺสนฺตกโร ภวฯ

[340]

‘‘มิตฺเต ภชสฺสุ กลฺยาเณ, ปนฺตญฺจ สยนาสนํ;

วิวิตฺตํ อปฺปนิคฺโฆสํ, มตฺตญฺญู โหหิ โภชเนฯ

[341]

‘‘จีวเร ปิณฺฑปาเต จ, ปจฺจเย สยนาสเน;

เอเตสุ ตณฺหํ มากาสิ, มา โลกํ ปุนราคมิฯ

[342]

‘‘สํวุโต ปาติโมกฺขสฺมิํ, อินฺทฺริเยสุ จ ปญฺจสุ;

สติ กายคตาตฺยตฺถุ, นิพฺพิทาพหุโล ภวฯ

[343]

‘‘นิมิตฺตํ ปริวชฺเชหิ, สุภํ ราคูปสญฺหิตํ;

อสุภาย จิตฺตํ ภาเวหิ, เอกคฺคํ สุสมาหิตํฯ

[344]

‘‘อนิมิตฺตญฺจ ภาเวหิ, มานานุสยมุชฺชห;

ตโต มานาภิสมยา, อุปสนฺโต จริสฺสตี’’ติฯ

อิตฺถํ สุทํ ภควา อายสฺมนฺตํ ราหุลํ อิมาหิ คาถาหิ อภิณฺหํ โอวทตีติฯ

ราหุลสุตฺตํ เอกาทสมํ นิฏฺฐิตํฯ

12. นิคฺโรธกปฺปสุตฺตํ

เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา อาฬวิยํ วิหรติ อคฺคาฬเว เจติเยฯ เตน โข ปน สมเยน อายสฺมโต วงฺคีสสฺส อุปชฺฌาโย นิคฺโรธกปฺโป นาม เถโร อคฺคาฬเว เจติเย อจิรปรินิพฺพุโต โหติฯ อถ โข อายสฺมโต วงฺคีสสฺส รโหคตสฺส ปฏิสลฺลีนสฺส เอวํ เจตโส ปริวิตกฺโก อุทปาทิ – ‘‘ปรินิพฺพุโต นุ โข เม อุปชฺฌาโย อุทาหุ โน ปรินิพฺพุโต’’ติ? อถ โข อายสฺมา วงฺคีโส สายนฺหสมยํ ปฏิสลฺลานา วุฏฺฐิโต เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อายสฺมา วงฺคีโส ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อิธ มยฺหํ, ภนฺเต, รโหคตสฺส ปฏิสลฺลีนสฺส เอวํ เจตโส ปริวิตกฺโก อุทปาทิ – ‘ปรินิพฺพุโต นุ โข เม อุปชฺฌาโย, อุทาหุ โน ปรินพฺพุโต’’’ติฯ อถ โข อายสฺมา วงฺคีโส อุฏฺฐายาสนา เอกํสํ จีวรํ กตฺวา เยน ภควา เตนญฺชลิํ ปณาเมตฺวา ภควนฺตํ คาถาย อชฺฌภาสิ –

[345]

‘‘ปุจฺฉาม [ปุจฺฉามิ (ก.)] สตฺถารมโนมปญฺญํ, ทิฏฺเฐว ธมฺเม โย วิจิกิจฺฉานํ เฉตฺตา;

อคฺคาฬเว กาลมกาสิ ภิกฺขุ, ญาโต ยสสฺสี อภินิพฺพุตตฺโตฯ

[346]

‘‘นิคฺโรธกปฺโป อิติ ตสฺส นามํ, ตยา กตํ ภควา พฺราหฺมณสฺส;

โส ตํ นมสฺสํ อจริ มุตฺยเปกฺโข, อารทฺธวีริโย ทฬฺหธมฺมทสฺสีฯ

[347]

‘‘ตํ สาวกํ สกฺย [สกฺก (สี. สฺยา. ปี.)] มยมฺปิ สพฺเพ, อญฺญาตุมิจฺฉาม สมนฺตจกฺขุ;

สมวฏฺฐิตา โน สวนาย โสตา, ตุวํ โน สตฺถา ตฺวมนุตฺตโรสิฯ

[348]

‘‘ฉินฺเทว โน วิจิกิจฺฉํ พฺรูหิ เมตํ, ปรินิพฺพุตํ เวทย ภูริปญฺญ;

มชฺเฌว [มชฺเฌ จ (สฺยา. ก.)] โน ภาส สมนฺตจกฺขุ, สกฺโกว เทวาน สหสฺสเนตฺโตฯ

[349]

‘‘เย เกจิ คนฺถา อิธ โมหมคฺคา, อญฺญาณปกฺขา วิจิกิจฺฉฐานา;

ตถาคตํ ปตฺวา น เต ภวนฺติ, จกฺขุญฺหิ เอตํ ปรมํ นรานํฯ

[350]

‘‘โน เจ หิ ชาตุ ปุริโส กิเลเส, วาโต ยถา อพฺภธนํ วิหาเน;

ตโมวสฺส นิวุโต สพฺพโลโก, น โชติมนฺโตปิ นรา ตเปยฺยุํฯ

[351]