ติฏฺฐํ จรํ นิสินฺโน ว [วา (สี. สฺยา. กํ. ปี.)], สยาโน ยาวตาสฺส วิตมิทฺโธ [วิคตมิทฺโท (พหูสุ)];

เอตํ สติํ อธิฏฺเฐยฺย, พฺรหฺมเมตํ วิหารมิธมาหุฯ

[152]

ทิฏฺฐิญฺจ อนุปคฺคมฺม, สีลวา ทสฺสเนน สมฺปนฺโน;

กาเมสุ วินย [วิเนยฺย (สี. สฺยา. ปี.)] เคธํ, น หิ ชาตุคฺคพฺภเสยฺย ปุนเรตีติฯ

เมตฺตสุตฺตํ อฏฺฐมํ นิฏฺฐิตํฯ

9. เหมวตสุตฺตํ

[153]

‘‘อชฺช ปนฺนรโส อุโปสโถ, (อิติ สาตาคิโร ยกฺโข)

ทิพฺพา [ทิพฺยา (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] รตฺติ อุปฏฺฐิตา;

อโนมนามํ สตฺถารํ, หนฺท ปสฺสาม โคตมํ’’ฯ

[154]

‘‘กจฺจิ มโน สุปณิหิโต, (อิติ เหมวโต ยกฺโข)

สพฺพภูเตสุ ตาทิโน;

กจฺจิ อิฏฺเฐ อนิฏฺเฐ จ, สงฺกปฺปสฺส วสีกตา’’ฯ

[155]

‘‘มโน จสฺส สุปณิหิโต, (อิติ สาตาคิโร ยกฺโข)

สพฺพภูเตสุ ตาทิโน;

อโถ อิฏฺเฐ อนิฏฺเฐ จ, สงฺกปฺปสฺส วสีกตา’’ฯ

[156]

‘‘กจฺจิ อทินฺนํ นาทิยติ, (อิติ เหมวโต ยกฺโข)

กจฺจิ ปาเณสุ สญฺญโต;

กจฺจิ อารา ปมาทมฺหา, กจฺจิ ฌานํ น ริญฺจติ’’ฯ

[157]

‘‘น โส อทินฺนํ อาทิยติ, (อิติ สาตาคิโร ยกฺโข)

อโถ ปาเณสุ สญฺญโต;

อโถ อารา ปมาทมฺหา, พุทฺโธ ฌานํ น ริญฺจติ’’ฯ

[158]

‘‘กจฺจิ มุสา น ภณติ, (อิติ เหมวโต ยกฺโข)

กจฺจิ น ขีณพฺยปฺปโถ;

กจฺจิ เวภูติยํ นาห, กจฺจิ สมฺผํ น ภาสติ’’ฯ

[159]

‘‘มุสา จ โส น ภณติ, (อิติ สาตาคิโร ยกฺโข)

อโถ น ขีณพฺยปฺปโถ;

อโถ เวภูติยํ นาห, มนฺตา อตฺถํ จ [อตฺถํ โส (สี. ปี. ก.)] ภาสติ’’ฯ

[160]

‘‘กจฺจิ น รชฺชติ กาเมสุ, (อิติ เหมวโต ยกฺโข)

กจฺจิ จิตฺตํ อนาวิลํ;

กจฺจิ โมหํ อติกฺกนฺโต, กจฺจิ ธมฺเมสุ จกฺขุมา’’ฯ

[161]

‘‘น โส รชฺชติ กาเมสุ, (อิติ สาตาคิโร ยกฺโข)

อโถ จิตฺตํ อนาวิลํ;

สพฺพโมหํ อติกฺกนฺโต, พุทฺโธ ธมฺเมสุ จกฺขุมา’’ฯ

[162]

‘‘กจฺจิ วิชฺชาย สมฺปนฺโน, (อิติ เหมวโต ยกฺโข )

กจฺจิ สํสุทฺธจารโณ;

กจฺจิสฺส อาสวา ขีณา, กจฺจิ นตฺถิ ปุนพฺภโว’’ฯ

[163]

‘‘วิชฺชาย เจว สมฺปนฺโน, (อิติ สาตาคิโร ยกฺโข)

อโถ สํสุทฺธจารโณ;

สพฺพสฺส อาสวา ขีณา, นตฺถิ ตสฺส ปุนพฺภโว’’ฯ

[164]

‘‘สมฺปนฺนํ มุนิโน จิตฺตํ, กมฺมุนา พฺยปฺปเถน จ;

วิชฺชาจรณสมฺปนฺนํ, ธมฺมโต นํ ปสํสติ’’ฯ

[165]

‘‘สมฺปนฺนํ มุนิโน จิตฺตํ, กมฺมุนา พฺยปฺปเถน จ;

วิชฺชาจรณสมฺปนฺนํ, ธมฺมโต อนุโมทสิ’’ฯ

[166]

‘‘สมฺปนฺนํ มุนิโน จิตฺตํ, กมฺมุนา พฺยปฺปเถน จ;

วิชฺชาจรณสมฺปนฺนํ, หนฺท ปสฺสาม โคตมํฯ

[167]

‘‘เอณิชงฺฆํ กิสํ วีรํ [ธีรํ (สฺยา.)], อปฺปาหารํ อโลลุปํ;

มุนิํ วนสฺมิํ ฌายนฺตํ, เอหิ ปสฺสาม โคตมํฯ

[168]

‘‘สีหํเวกจรํ นาคํ, กาเมสุ อนเปกฺขินํ;

อุปสงฺกมฺม ปุจฺฉาม, มจฺจุปาสปฺปโมจนํฯ

[169]

‘‘อกฺขาตารํ ปวตฺตารํ, สพฺพธมฺมาน ปารคุํ;

พุทฺธํ เวรภยาตีตํ, มยํ ปุจฺฉาม โคตมํ’’ฯ

[170]

‘‘กิสฺมิํ โลโก สมุปฺปนฺโน, (อิติ เหมวโต ยกฺโข)

กิสฺมิํ กุพฺพติ สนฺถวํ [สนฺธวํ (ก.)];

กิสฺส โลโก อุปาทาย, กิสฺมิํ โลโก วิหญฺญติ’’ฯ

[171]

‘‘ฉสุ [ฉสฺสุ (สี. ปี.)] โลโก สมุปฺปนฺโน, (เหมวตาติ ภควา)

ฉสุ กุพฺพติ สนฺถวํ;

ฉนฺนเมว อุปาทาย, ฉสุ โลโก วิหญฺญติ’’ฯ

[172]

‘‘กตมํ ตํ อุปาทานํ, ยตฺถ โลโก วิหญฺญติ;

นิยฺยานํ ปุจฺฉิโต พฺรูหิ, กถํ ทุกฺขา ปมุจฺจติ’’ [ปมุญฺจติ (สฺยา.)]ฯ

[173]

‘‘ปญฺจ กามคุณา โลเก, มโนฉฏฺฐา ปเวทิตา;

เอตฺถ ฉนฺทํ วิราเชตฺวา, เอวํ ทุกฺขา ปมุจฺจติฯ

[174]

‘‘เอตํ โลกสฺส นิยฺยานํ, อกฺขาตํ โว ยถาตถํ;

เอตํ โว อหมกฺขามิ, เอวํ ทุกฺขา ปมุจฺจติ’’ฯ

[175]

‘‘โก สูธ ตรติ โอฆํ, โกธ ตรติ อณฺณวํ;

อปฺปติฏฺเฐ อนาลมฺเพ, โก คมฺภีเร น สีทติ’’ฯ

[176]

‘‘สพฺพทา สีลสมฺปนฺโน, ปญฺญวา สุสมาหิโต;

อชฺฌตฺตจินฺตี [อชฺฌตฺตสญฺญี (สฺยา. กํ. ก.)] สติมา, โอฆํ ตรติ ทุตฺตรํฯ

[177]

‘‘วิรโต กามสญฺญาย, สพฺพสํโยชนาติโค;

นนฺทีภวปริกฺขีโณ, โส คมฺภีเร น สีทติ’’ฯ

[178]

‘‘คพฺภีรปญฺญํ นิปุณตฺถทสฺสิํ, อกิญฺจนํ กามภเว อสตฺตํ;

ตํ ปสฺสถ สพฺพธิ วิปฺปมุตฺตํ, ทิพฺเพ ปเถ กมมานํ มเหสิํฯ

[179]

‘‘อโนมนามํ นิปุณตฺถทสฺสิํ, ปญฺญาททํ กามาลเย อสตฺตํ;

ตํ ปสฺสถ สพฺพวิทุํ สุเมธํ, อริเย ปเถ กมมานํ มเหสิํฯ

[180]

‘‘สุทิฏฺฐํ วต โน อชฺช, สุปฺปภาตํ สุหุฏฺฐิตํ;

ยํ อทฺทสาม สมฺพุทฺธํ, โอฆติณฺณมนาสวํฯ

[181]

‘‘อิเม ทสสตา ยกฺขา, อิทฺธิมนฺโต ยสสฺสิโน;

สพฺเพ ตํ สรณํ ยนฺติ, ตฺวํ โน สตฺถา อนุตฺตโรฯ

[182]

‘‘เต มยํ วิจริสฺสาม, คามา คามํ นคา นคํ;

นมสฺสมานา สมฺพุทฺธํ, ธมฺมสฺส จ สุธมฺมต’’นฺติฯ

เหมวตสุตฺตํ นวมํ นิฏฺฐิตํฯ

10. อาฬวกสุตฺตํ

เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา อาฬวิยํ วิหรติ อาฬวกสฺส ยกฺขสฺส ภวเนฯ อถ โข อาฬวโก ยกฺโข เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘นิกฺขม, สมณา’’ติฯ ‘‘สาธาวุโส’’ติ ภควา นิกฺขมิฯ ‘‘ปวิส, สมณา’’ติฯ ‘‘สาธาวุโส’’ติ ภควา ปาวิสิฯ

ทุติยมฺปิ โข…เป.… ตติยมฺปิ โข อาฬวโก ยกฺโข ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘นิกฺขม, สมณา’’ติฯ ‘‘สาธาวุโส’’ติ ภควา นิกฺขมิฯ ‘‘ปวิส, สมณา’’ติฯ ‘‘สาธาวุโส’’ติ ภควา ปาวิสิฯ

จตุตฺถมฺปิ โข อาฬวโก ยกฺโข ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘นิกฺขม, สมณา’’ติฯ ‘‘น ขฺวาหํ ตํ , อาวุโส, นิกฺขมิสฺสามิฯ ยํ เต กรณียํ, ตํ กโรหี’’ติฯ

‘‘ปญฺหํ ตํ, สมณ, ปุจฺฉิสฺสามิฯ สเจ เม น พฺยากริสฺสสิ, จิตฺตํ วา เต ขิปิสฺสามิ, หทยํ วา เต ผาเลสฺสามิ, ปาเทสุ วา คเหตฺวา ปารคงฺคาย ขิปิสฺสามี’’ติฯ

‘‘น ขฺวาหํ ตํ, อาวุโส, ปสฺสามิ สเทวเก โลเก สมารเก สพฺรหฺมเก สสฺสมณพฺราหฺมณิยา ปชาย สเทวมนุสฺสาย โย เม จิตฺตํ วา ขิเปยฺย หทยํ วา ผาเลยฺย ปาเทสุ วา คเหตฺวา ปารคงฺคาย ขิเปยฺยฯ อปิ จ ตฺวํ, อาวุโส, ปุจฺฉ ยทากงฺขสี’’ติฯ อถ โข อาฬวโก ยกฺโข ภควนฺตํ คาถาย อชฺฌภาสิ –

[183]

‘‘กิํ สูธ วิตฺตํ ปุริสสฺส เสฏฺฐํ, กิํ สุ สุจิณฺณํ สุขมาวหาติ;

กิํ สุ [กิํ สู (สี.)] หเว สาทุตรํ รสานํ, กถํ ชีวิํ ชีวิตมาหุ เสฏฺฐํ’’ฯ

[184]

‘‘สทฺธีธ วิตฺตํ ปุริสสฺส เสฏฺฐํ, ธมฺโม สุจิณฺโณ สุขมาวหาติ;

สจฺจํ หเว สาทุตรํ รสานํ, ปญฺญาชีวิํ ชีวิตมาหุ เสฏฺฐํ’’ฯ

[185]

‘‘กถํ สุ ตรติ โอฆํ, กถํ สุ ตรติ อณฺณวํ;

กถํ สุ ทุกฺขมจฺเจติ, กถํ สุ ปริสุชฺฌติ’’ฯ

[186]

‘‘สทฺธา ตรติ โอฆํ, อปฺปมาเทน อณฺณวํ;

วีริเยน [วิริเยน (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] ทุกฺขมจฺเจติ, ปญฺญาย ปริสุชฺฌติ’’ฯ

[187]