14. โปสาลมาณวปุจฺฉา

[1118]

‘‘โย อตีตํ อาทิสติ, (อิจฺจายสฺมา โปสาโล) อเนโช ฉินฺนสํสโย;

ปารคุํ สพฺพธมฺมานํ, อตฺถิ ปญฺเหน อาคมํฯ

[1119]

‘‘วิภูตรูปสญฺญิสฺส , สพฺพกายปฺปหายิโน;

อชฺฌตฺตญฺจ พหิทฺธา จ, นตฺถิ กิญฺจีติ ปสฺสโต;

ญาณํ สกฺกานุปุจฺฉามิ, กถํ เนยฺโย ตถาวิโธ’’ฯ

[1120]

‘‘วิญฺญาณฏฺฐิติโย สพฺพา, (โปสาลาติ ภควา) อภิชานํ ตถาคโต;

ติฏฺฐนฺตเมนํ ชานาติ, วิมุตฺตํ ตปฺปรายณํฯ

[1121]

‘‘อากิญฺจญฺญสมฺภวํ ญตฺวา, นนฺที สํโยชนํ อิติ;

เอวเมตํ อภิญฺญาย, ตโต ตตฺถ วิปสฺสติ;

เอตํ [เอวํ (สฺยา. ก.)] ญาณํ ตถํ ตสฺส, พฺราหฺมณสฺส วุสีมโต’’ติฯ

โปสาลมาณวปุจฺฉา จุทฺทสมา นิฏฺฐิตาฯ

15. โมฆราชมาณวปุจฺฉา

[1122]

‘‘ทฺวาหํ สกฺกํ อปุจฺฉิสฺสํ, (อิจฺจายสฺมา โมฆราชา)

น เม พฺยากาสิ จกฺขุมา;

ยาวตติยญฺจ เทวีสิ, พฺยากโรตีติ เม สุตํฯ

[1123]

‘‘อยํ โลโก ปโร โลโก, พฺรหฺมโลโก สเทวโก;

ทิฏฺฐิํ เต นาภิชานาติ, โคตมสฺส ยสสฺสิโนฯ

[1124]

‘‘เอวํ อภิกฺกนฺตทสฺสาวิํ, อตฺถิ ปญฺเหน อาคมํ;

กถํ โลกํ อเวกฺขนฺตํ, มจฺจุราชา น ปสฺสติ’’ฯ

[1125]

‘‘สุญฺญโต โลกํ อเวกฺขสฺสุ, โมฆราช สทา สโต;

อตฺตานุทิฏฺฐิํ อูหจฺจ, เอวํ มจฺจุตโร สิยา;

เอวํ โลกํ อเวกฺขนฺตํ, มจฺจุราชา น ปสฺสตี’’ติฯ

โมฆราชมาณวปุจฺฉา ปนฺนรสมา นิฏฺฐิตาฯ

16. ปิงฺคิยมาณวปุจฺฉา

[1126]

‘‘ชิณฺโณหมสฺมิ อพโล วีตวณฺโณ, (อิจฺจายสฺมา ปิงฺคิโย)

เนตฺตา น สุทฺธา สวนํ น ผาสุ;

มาหํ นสฺสํ โมมุโห อนฺตราว

อาจิกฺข ธมฺมํ ยมหํ วิชญฺญํ;

ชาติชราย อิธ วิปฺปหานํ’’ฯ

[1127]

‘‘ทิสฺวาน รูเปสุ วิหญฺญมาเน, (ปิงฺคิยาติ ภควา)

รุปฺปนฺติ รูเปสุ ชนา ปมตฺตา;

ตสฺมา ตุวํ ปิงฺคิย อปฺปมตฺโต,

ชหสฺสุ รูปํ อปุนพฺภวาย’’ฯ

[1128]

‘‘ทิสา จตสฺโส วิทิสา จตสฺโส, อุทฺธํ อโธ ทส ทิสา อิมาโย;

น ตุยฺหํ อทิฏฺฐํ อสุตํ อมุตํ [อสุตํ อมุตํ วา (สี.), อสุตามุตํ วา (สฺยา.), อสุตํ’มุตํ วา (ปี.)], อโถ อวิญฺญาตํ กิญฺจนมตฺถิ [กิญฺจิ มตฺถิ (สฺยา.), กิญฺจิ นตฺถิ (ปี.), กิญฺจินมตฺถิ (ก.)] โลเก;

อาจิกฺข ธมฺมํ ยมหํ วิชญฺญํ, ชาติชราย อิธ วิปฺปหานํ’’ฯ

[1129]

‘‘ตณฺหาธิปนฺเน มนุเช เปกฺขมาโน, (ปิงฺคิยาติ ภควา)

สนฺตาปชาเต ชรสา ปเรเต;

ตสฺมา ตุวํ ปิงฺคิย อปฺปมตฺโต, ชหสฺสุ ตณฺหํ อปุนพฺภวายา’’ติฯ

ปิงฺคิยมาณวปุจฺฉา โสฬสมา นิฏฺฐิตาฯ