เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา อธิปาตกา เตสุ เตลปฺปทีเปสุ อาปาตปริปาตํ อนยํ อาปชฺชนฺติ, พฺยสนํ อาปชฺชนฺติ [นตฺถิ สีหฬโปตฺถเก], อนยพฺยสนํ อาปชฺชนฺติ [นตฺถิ สีหฬโปตฺถเก]ฯ อทฺทสา โข ภควา เต สมฺพหุเล อธิปาตเก เตสุ เตลปฺปทีเปสุ อาปาตปริปาตํ อนยํ อาปชฺชนฺเต, พฺยสนํ อาปชฺชนฺเต, อนยพฺยสนํ อาปชฺชนฺเตฯ

อถ โข ภควา เอตมตฺถํ วิทิตฺวา ตายํ เวลายํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ –

‘‘อุปาติธาวนฺติ น สารเมนฺติ,

นวํ นวํ พนฺธนํ พฺรูหยนฺติ;

ปตนฺติ ปชฺโชตมิวาธิปาตกา [… ธิปาตา (สี. สฺยา.)],

ทิฏฺเฐ สุเต อิติเหเก นิวิฏฺฐา’’ติฯ นวมํ;

10. อุปฺปชฺชนฺติสุตฺตํ

[60] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ อถ โข อายสฺมา อานนฺโท เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อายสฺมา อานนฺโท ภควนฺตํ เอตทโวจ –

‘‘ยาวกีวญฺจ, ภนฺเต, ตถาคตา โลเก นุปฺปชฺชนฺติ อรหนฺโต สมฺมาสมฺพุทฺธา ตาว อญฺญติตฺถิยา ปริพฺพาชกา สกฺกตา โหนฺติ ครุกตา มานิตา ปูชิตา อปจิตา ลาภิโน จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารานํฯ ยโต จ โข, ภนฺเต, ตถาคตา โลเก อุปฺปชฺชนฺติ อรหนฺโต สมฺมาสมฺพุทฺธา อถ อญฺญติตฺถิยา ปริพฺพาชกา อสกฺกตา โหนฺติ อครุกตา อมานิตา อปูชิตา อนปจิตา น ลาภิโน จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารานํฯ ภควา เยว [ภควา เจว (สฺยา.)] ทานิ, ภนฺเต, สกฺกโต โหติ ครุกโต มานิโต ปูชิโต อปจิโต ลาภี จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารานํ, ภิกฺขุสงฺโฆ จา’’ติฯ

‘‘เอวเมตํ , อานนฺท, ยาวกีวญฺจ, อานนฺท, ตถาคตา โลเก นุปฺปชฺชนฺติ อรหนฺโต สมฺมาสมฺพุทฺธา ตาว อญฺญติตฺถิยา ปริพฺพาชกา สกฺกตา โหนฺติ ครุกตา มานิตา ปูชิตา อปจิตา ลาภิโน จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารานํฯ ยโต จ โข, อานนฺท, ตถาคตา โลเก อุปฺปชฺชนฺติ อรหนฺโต สมฺมาสมฺพุทฺธา อถ อญฺญติตฺถิยา ปริพฺพาชกา อสกฺกตา โหนฺติ อครุกตา อมานิตา อปูชิตา อนปจิตา น ลาภิโน จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารานํฯ ตถาคโตว [ตถาคโต เจว (สฺยา.)] ทานิ สกฺกโต โหติ ครุกโต มานิโต ปูชิโต อปจิโต ลาภี จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารานํ, ภิกฺขุสงฺโฆ จา’’ติฯ

อถ โข ภควา เอตมตฺถํ วิทิตฺวา ตายํ เวลายํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ –

‘‘โอภาสติ ตาว โส กิมิ,

ยาว น อุนฺนมเต [อุคฺคมติ (สี.), อุนฺนมติ (สฺยา.)] ปภงฺกโร;

(ส) [( ) นตฺถิ สี. สฺยา. โปตฺถเกสุ] เวโรจนมฺหิ อุคฺคเต,

หตปฺปโภ โหติ น จาปิ ภาสติฯ

‘‘เอวํ โอภาสิตเมว ตกฺกิกานํ [ติตฺถิยานํ (สี. สฺยา. ปี.)],

ยาว สมฺมาสมฺพุทฺธา โลเก นุปฺปชฺชนฺติ;

น ตกฺกิกา สุชฺฌนฺติ น จาปิ สาวกา,

ทุทฺทิฏฺฐี น ทุกฺขา ปมุจฺจเร’’ติฯ ทสมํ;

ตสฺสุทฺทานํ –

อายุชฏิลเวกฺขณา, ตโย ติตฺถิยา สุภูติ;

คณิกา อุปาติ นวโม, อุปฺปชฺชนฺติ จ เต ทสาติฯ

ชจฺจนฺธวคฺโค ฉฏฺโฐ นิฏฺฐิโตฯ

7. จูฬวคฺโค

1. ปฐมลกุณฺฑกภทฺทิยสุตฺตํ

[61] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา สาริปุตฺโต อายสฺมนฺตํ ลกุณฺฑกภทฺทิยํ อเนกปริยาเยน ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺเสติ สมาทเปติ [สมาทาเปติ (?)] สมุตฺเตเชติ สมฺปหํเสติฯ

อถ โข อายสฺมโต ลกุณฺฑกภทฺทิยสฺส อายสฺมตา สาริปุตฺเตน อเนกปริยาเยน ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺสิยมานสฺส สมาทปิยมานสฺส สมุตฺเตชิยมานสฺส สมฺปหํสิยมานสฺส อนุปาทาย อาสเวหิ จิตฺตํ วิมุจฺจิฯ

อทฺทสา โข ภควา อายสฺมนฺตํ ลกุณฺฑกภทฺทิยํ อายสฺมตา สาริปุตฺเตน อเนกปริยาเยน ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺสิยมานํ สมาทปิยมานํ สมุตฺเตชิยมานํ สมฺปหํสิยมานํ อนุปาทาย อาสเวหิ จิตฺตํ วิมุตฺตํ [วิมุตฺตจิตฺตํ (?)]ฯ

อถ โข ภควา เอตมตฺถํ วิทิตฺวา ตายํ เวลายํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ –

‘‘อุทฺธํ อโธ สพฺพธิ วิปฺปมุตฺโต, อยํหมสฺมีติ [อยมหมสฺมีติ (สี. สฺยา. ปี.)] อนานุปสฺสี;

เอวํ วิมุตฺโต อุทตาริ โอฆํ, อติณฺณปุพฺพํ อปุนพฺภวายา’’ติฯ ปฐมํ;

2. ทุติยลกุณฺฑกภทฺทิยสุตฺตํ

[62] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา สาริปุตฺโต อายสฺมนฺตํ ลกุณฺฑกภทฺทิยํ เสขํ [เสกฺโขติ (สฺยา.), เสโขติ (ปี.)] มญฺญมาโน ภิยฺโยโสมตฺตาย อเนกปริยาเยน ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺเสติ สมาทเปติ สมุตฺเตเชติ สมฺปหํเสติฯ